exhortatio poenitendi

Testo base di riferimento: K. Strecker, 1914


Quur fluctuas anima merorum quassata procellis?

Vsquequo multimoda cogitatione turbaris?

Mens confusa taediis itinera devia carpens

Tramites caliginis subducta luce percurrit.

5

Non ablatas resculas mundi fascesque suspires,

Nec casus honoris, sed ruinas animae prora.

Non haec defunctoria doleas exitia carnis,

Sed perseverantia tartari tormenta formida.

Nec aerumnas carceris ambigas, quas fine carebis,

10

Sed iuges Averni miserias prospectans evita;

Quae hic quidem redimi facili compendio possunt,

Si mundi affectus in amorem Christi convertas

Et tete non neglegas ab iniquitate privari,

Cuncta peccatoria corde divulsa propellens;

15

Quae penitus respue saltimque percussus abhorre,

Vt sinceritate rudi vel sero nitescas.

Abiecit te mundus, percussit, proscripsit, derisit:

Quare non consideras, quid a te Christus exquirit?

Non humana manu talia te perpeti putes,

20

Sed haec provenisse divino iudicio crede.

Inritasti contra te dominum offensa delicti,

Qui te flagris arguens corripit, coercit, affligit.

Flagelli impendio monet, ut errata cognoscas

Et agnita poenitens corrigas, distringas, emendes.

25

Hoc sentire debes, quod instans verbere plagae

Pulsat ut benivolus, malo segregatus existas

Et perniciosa respuens innoxia quaeras.

Vult contritionis nunc examinare camino,

Quo conflatus pristinas vitiorum sordes amittas.

30

Quur ergo perquaquam diffusus mente vagaris?

Ad callem examinis sensus tui collige gressus,

Discute cor tuum, cautius interroga mentem:

Quid ludibriosum retinet vel gessit, exponat.

Quid saevum, quid noxium concepit vel operit, pandat;

35

Et, dum est licentia, totum praedampnare festina.

Ecce perpetrata cuncta coram oculis astant,

Et secreto murmure mens universa proponit.

Quid admissa crimina nisi lamenta requirunt?

Quid vult facti vulnus nisi malagmata fletus?

40

Nullum scelus aliter nisi poenitendo piatur,

Immo puniendo, ne sit iam ultra, deletur.

Ergo si ruisse nequiter vivendo displicet,

† Surge decenter, melius agendo precurre.

Iudicem futurum times perdentem iniquos:

45

Nunc illum post crimina opere iustitiae placa.

Atros ignes inferi, quod est mors secunda, pavescis:

Sed admissa poenitens puni peccatum et vives.

In hac vita lacrimis extingue tartari flammas

Et necando crimina vires evacua mortis.

50

Mors illic non repetit, quos hic viventes amittit,

Nam qui se peccato dirimit, iustitiae iungit.

Et spiritus vitae obsequens mandata custodit,

Peccata repudians morti servire contempsit,

Vltra iam non moritur nec mors dominabitur illi

55

Neque eum tartarum excipiet in morte, sed celum.

Nullatenus dubites in hoc nec umquam diffidas;

Nam sic protestantia divina dicta decernunt.

Ad regnum profecto transient cum Christo victuri,

Qui poenituisse mala perpetrata probantur.

60

Nulla te res dubium de misericordia reddat,

Nam parcere deus promptus est clementer indignis

Atque poenitentibus veniam libenter donare;

Tantum sic poeniteas, ne iam poenitenda committas

Et ob hoc irrisor atque subsannator vocatus

65

Vertas poenitentiam in punitionem pericli.

Labor sine fructu est et spes vanissima valde

Sic peccata plangere, ut non desinatur peccare.

Quasi quis instructa destruat, diruta reformet,

Et quod lavat hodie, polluat et sordidet item;

70

Sic enim non lotus habetur, sed semper inmundus,

Nec capit huiusmodi veniam, sed provocat iram,

Quoniam non diluit, sed dilatat criminum gesta.

Tu denique cautius talium exempla declinans

Et peccasse poenite et iam peccare desiste;

75

Dissipa preteritas lacrimarum opere culpas.

Data elemosina, si habes, redime probra

Et sequi vanissima respue, contempne, recusa.

Sit iam abdicabile, sit abhominabile semper

Peccatum, quod celo distrahit, inferno deponit.

80

Melius sit regni gloriam nitore capere

Quam regni iacturam sordium horrore perferre.

Conversus ad dominum post tenebras arripe lucem

Amplectensque vitam mortalia facta relinque.

Confitere illi, compungere, plangito, roga;

85

Dic "peccavi nimium", "parce, miserere!" proclama.

Curva cordis genua prostratus corpore terrae,

Obsecrans assidue profusis lacrimis ora,

Lenias ut humilis, quem exasperasti superbus.

Nam dei clementiam humiles et flentes acquirunt,

90

Non ridentes impetrant neque contumaces exorant.

Certo te poeniteant, perpere quecumque gessisti,

Vt odiens horreas, quicquid indecenter amabas,

Quod pudore congruo rubor verecundus aspernens.

Rite demum veniam lacrimarum prece requiras.

95

His namque fomentis animae peccata medentur

Et omnia vulnera priscam sanitatem receptant.

Sic namque divinum sedabis cito furorem,

Sic profecto capies, quicquid lacrimando deposcis;

Sic denique poteris evadere, quicquid exoptas,

100

Quicquid claudit, obligat, officit, affligit, obumbrat,

Et ad dei gratiam hoc modo redire gaudebis.

Quamvis sis peccator impius, malignus, iniquus,

Criminis omnigeni contagio dudum pollutus,

Pete deo veniam hesitans nequaquam in fide,

105

Qui omni peccamine cunctos poenitentes expurgat.

Omne demit facinus vera poenitudo delicti,

Nec est crimen ullum, quod nequaquam lacrimae tergant.

Quamvis de iustitia terreat iudicii dies,

Nunc misericordiam certa poenitudo potitur.

110

Nullum delinquentem deus de praeterito dampnat,

Si bonus ex malo fuerit extremo repertus;

Vt dicitur impio, si impietates relinquens

Opera iustitiae faciat extremo conversus,

Impietas illius omnis oblita dematur

115

Mortique sublatus aeterna per saecula vivat.

Sic denique Paulus fidelis ex infido factus

Cuncta caret crimina, quae impie gesserat olim.

Sic ex publicano fit euangelista Mattheus,

Sicque Cyprianus ex mago sacerdos et martir.

120

Sic et Augustinus ardentior carnis amator

Fit ex Manicheo mundi probatus magister.

Sic et Ninivite impia, obscena, nefanda

Deflentes flagitia vitam poenitendo merentur.

Manasses, qui idolis templum repleverat dei

125

Et de celo pridem datam profanaverat legem,

Post amisso regno captivus et ferreis multis

Vinculis ligatus deum poenitentia placans

Regno restitutus est nexibus culpisque solutus.

David stupri culpam homicidiique redemit,

130

Et Achab similiter celitus pendentem evasit

Iram, de quo comminus dixerat ulciscere deus.

Petrus fide lapsus rursum poenitendo resurgit.

Sic et euangelii meretrix et publicanus

Parvis fusis lacrimis multo se piaculo mundant,

135

Et plurimi porro, quos olim scripturae declarant

Post crimine celites factos poenitudine viros.

Sic e contra polo labentes tartaro cadunt,

Qui bona priora malum appetendo relinquunt.

Vt dicitur iusto: si ab aequitate digressus

140

Iniquus extiterit, omnis iustitia eius

Oblita depereat et ipse morte dampnetur.

Sic et Iudas olim subito malignus effectus

Omne bonum perdidit, quod dudum beate peregit.

Sic et Salomoni nihil inputatur ex bono,

145

Quod antea gessit, sed extremo malo dampnatur.

In qua voluntate quispiam postremo vel actu

Fuerit inventus, in hac iudicandus et erit,

Sicut de hoc ipso dominus locutus est dicens:

In quo te invenero, in hoc enim te iudicabo.

150

Et, si credis, amplius hos ipsos diligit deus,

Qui post pravitates esse rectiores student

Ac sese post vitia virtutibus manis exercent,

Quam qui mala gravia numquam perpetrasse noscuntur

Et bona precipua torpentes agere pigent;

155

Sicut quispiam dominus illum magis servum amplectit,

Qui post damna quaedam potiora lucra reportat,

Quam qui nihil perdidit et nihil fecit augmenti;

Sicut imperator magis illum militem amat,

Qui post fugam remeans hostem persequendo prosternit,

160

Quam qui numquam fugit et nil umquam fortiter fecit;

Sicut et agricola illam terram amplius amat,

Quae uberes illi post spinas afferet fruges,

Quam illam, quae tribulos vel spinas numquam nutrivit

Et fertilem messem numquam aliquando produxit.

165

Non desperes veniam, sed potius spera salutem,

Si facturus optima pessima dampnare decernas.

Corrige delictum, muta mores, renova vitam,

Et nulla te plecti dolebis postea poena.

Non erit in crimine, quem poenitet ante fuisse,

170

Nec dicetur impius, qui fuerit denuo pius.

Sequentia vero carmina constructa lamentis

Suspirando lectita, nonnumquam plorando decanta;

Nam potens est dominus transferre in gaudio luctum

Et adversa omnia in prosperitate mutare,

175

Quem aeternis laudibus glorificant incolae celi

Et summis honoribus cultores efferunt mundi.