Nonus agit bellum. Victoria Cesare ceso

Arturo cedit. Noua narrat fama Modredum

Arturi uiolasse thorum. Regreditur ergo

In patriam. Precludit iter redeuntis adulter.

5

Hec causa est utriusque necis. Successor eorum

Est Constantinus. Sequitur Conanus eundem,

Illum Vortiporus, hunc Malgo, Carecius illum.

Discidium ciuile furit. Legacio Rome

Despicitur. Regale datur sceptrum Caduano.

10

Filius eius eum sequitur Caduallo parentem.

Visibus humanis premissa nocte cometes

Luciferum caput exseruit, tot regibus omen

Triste. Striges et noctis aues cecinere propinquas

Tot procerum strages; ululantum rixa luporum,

15

Latratusque canum, respondensque omnibus echo

Incussere metum cunctis. Aurora maritum

Decrepitum fugiens, confuso sanguine uultu,

Obtusis radiis lacrimisque fluentibus orta,

Prestitit instantis presagia certa ruine.

20

Surgit ab eois solito maturius horis

Phebus et, ut uidit acies et bella parata,

Pallidus et tristis et languens lumine toruo,

Induxit sub nube caput radiosque reduxit

Ne uideat tot fata ducum, tot funera regum.

25

Dispositis igitur Laciis hinc, inde Britannis,

In medium Bellona uenit gladiosque ministrat

Telaque militibus. Par est affectus eorum,

Est dispar numerus: numero Romana caterua

Excedit Britones, illam uirtute Britanni.

30

Ecce ruunt partis acies utriusque. Tumultus

Et fragor armorum, strepitus et clangor et echo,

Omnia confuse reboant finguntque supremum

Aduenisse diem; rediisse elementa putares

In chaos antiquum, rerum compage soluta.

35

Auguselus fortisque Cador dux Cornubiensis

Agmen commissum precedunt. Obuiat illis

Cum sibi commissa consul legione Catellus

Hesperiosque suos secum conuertit. At illi

Hostibus obsistunt. Dant uulnera mutua partes;

40

Ex collisura gladiorum flamma coruscat.

Inde Gerinus adest et Boso cum legione

Cui presunt. Stantes ineunt rumpuntque cohortes

Parthorumque petunt regem, qui impugnat Achillem

Regem Dacorum. Furit illic Daca bipennis,

45

Bachatur gladius, nullius dextera torpet.

Stantis in interitum partis pars altera certat.

Vtraque pars patitur et agit, sed strage premuntur

Maiori Britones. Beduer pi<n>cerna peremptus

Occidit et Keyus letali saucius ictu.

50

Nam cum pugnaret Beduer cum rege Medorum,

Occumbit gladio. Cuius miserabile letum

Dum uult ulcisci Keyus, sub pectore uulnus

Letiferum recipit; Libies tamen agmina regis

Irrumpens socii transfert exangue cadauer

55

Ad uultum Arturi, non multum longius illo

Victurus. Luctus oritur per castra dolorque

Et clamor; sed eos instans certaminis hora

Non patitur lugere diu. Sed fortis Hyreiglas,

Strenuus ille nepos Bedueri, tristis et amens

60

Ob mortem patrui, iuuenes in marte feroces

Eligit et secum ducens in bella trecentos

Vexillum regis Medie petit. Impetit ense

Regem, prosternit, perimit, ducitque peremptum

Ad patrui corpus, totumque in frusta recidit;

65

Admonet inde suos inuadere fortiter hostes.

Inuadunt sternuntque uiros; sternuntur et ipsi.

Rex cadit Hyspanus, occumbit rex Babilonis,

Totque senatores, et plurima turba uirorum

Corruit ex Laciis. Ex nostris sunt duo reges

70

Tresque duces cesi. Quorum dant agmina terga

Versa fuga cesis dominis, et regis Hoeli

Galganique ducis comitatum concomitantur.

Orba cohors dominis se copulat Armoricanis

Et simul arma gerunt, simul instant. Turba Quiritum

75

Ante fugans dat terga fuge. Que non fugiebat

Pars Britonum fugat Hesperios laceratque cateruas.

Ense uiam faciente uiri conamine toto

Ad turmam tendunt ubi Cesar Lucius astat.

Qui simul aspexit sociorum fata suorum,

80

Inmodice motus medios se mittit in hostes.

Tunc oritur clamor et lamentabile bellum.

Mille cadunt Britonum, perimuntur mille Quiritum.

Laudibus insignes rex Armoricanus Hoelus

Et dux Galganus, quorum quis forcior armis

85

Aut quis sit maior non est depromere promptum,

Precedunt cuneos gladiisque secantibus hostes

Cesaris irrumpunt cuneum nullumque uirorum

Formidant numerum. Pereunt perimentibus illis

Mille uiri; per rura uage ruit unda cruoris.

90

Porro Galganus, quo nil ardentius optat,

Cesaris impetui uelox uelocis ad instar

Fluminis occurrit et eum stricto impetit ense.

Lucius exultat quia cum tam milite forti,

Cum tam magnanimo potuit certamen inire.

95

Ambo pares etate, pari probitate corusci,

Viribus equales, equali mente superbi,

Mutua bella gerunt, crebros dant ensibus ictus,

Alter in alterius dispendia mortis anhelat:

Cum Romana cohors accedit et Armoricanos

100

Cogit ad Arturum festino tendere gressu.

Arturus succurrit eis dicitque: "Fideles

Et fortes socii, mecum properate; Quirinos

Sternite semimares, titulisque adiungite nostris."

Parent: apparet cui mens adquirere laudem.

105

Incurrendo necem regem precedere malunt

Quam uincendo sequi. Rex extracto Caliburno

Irruit in Lacios, sternit, ceditque, facitque

Ense uiam; quemcumque semel ferit, ad Stiga mittit;

Sternit equos equitesque simul. Veluti Iouis ales

110

Dispergit uolucres, ueluti leo nobilis ire,

Quem stimulat ieiuna fames et uentris inanis

Ingluuie pellente rapax auidusque cruoris,

Se gerit in tauros, rapit hos et dissipat illos:

Sic in Romanos deseuit marcius heros.

115

Ecce duo reges fato rapiente sinistro

Arturi simul ense cadunt; quoscumque uel hasta

Sauciat aut gladio, uitam cum sanguine fundunt.

Excitat Arturus Britones, Cesarque Quirites

Ad bene pugnandum. Pugnant: quandoque Quirites

120

Excellunt Britones, illos quandoque Britanni.

Dum sic ambigitur cui fauerit alea martis,

Claudiocestrensis consul Morindus in hostes

Cum legione sua ruit irrumpitque cohortes

Cesaris a dorso ueniens, nil tale timentes.

125

Lucius imperio cedit, percussus in imo

Pectore letifere Morindi cuspidis ictu.

Desperant Lacii nec cessant Cesare ceso

Cedere cedenti, donec uictoria cessit

Brutigenis uictrixque tulit pars omnia uicte.

130

Inde suos proceres in eodem marte peremptos

Separat a Laciis Britonum rex et sepeliri

Mandat honorifice, necnon et corpora condi

In tumulis Romana iubet ritu Laciorum;

Cesareumque facit portari corpus ad urbem

135

Romuleam patribus pro uectigale petito.

Ponderat in Libra sol tempora, pondere iusto

Equatum cum nocte diem, cum uictor ad urbes

Allobrogum tendit et eas sibi subiugat. Illic

Expectat dum cedat hyemps et dampna diei

140

Restituens Aries nocturnas subtrahat horas,

Vt niue cessante, cum prima uolarit hyrundo,

Transuolet Alpinos cum multo milite montes

Ytaliamque sibi Romamque dolente senatu

Subdat et imperii moderetur frena subacti.

145

Sed Deus opposuit tantis sua numina uotis.

Nam uiolasse thorum regis regnique Britanni

Vsurpasse sibi sumptum diadema Modredum

Fama refert, minime iustum, minimeque fidelem

In sibi commissis. Auditis anxius istis

150

Gallorum curam regi committit Hoelo,

Inque suum regnum cum regibus insulularum

Occeani pede retrogrado trans equora tendit.

At rex intrusus, sceleris temerarius auctor,

Fedus init cum Saxonicis et tradit eisdem

155

Plagam illam regni fluuio que distat ab Humbro

Ad Scotos populos et quas Hengistus et Horsus

Sub Vortigerno terras tenuere. Chericus

Dux octogentas Euro impellente carinas

Plenas paganis populis armisque Modredo

160

Ducit in auxilium. Modredus conuocat omnes

Vicinos et quos habet eius auunculus hostes,

Et uenit ad Rutupi Portum cum multiplicato

Agmine pagane gentis populique fidelis.

Occurrens Arturus eis se mittit in illos.

165

Mille cadunt utrinque uiri; cadit inclitus ille

Galganus, cadit Auguselus rex Scoticus. Eius

Yuenus fratris Vriani filius illum

In regno sequitur fortem, fortissimus heres.

Arturus tandem magna ui litus adeptus,

170

Modredum cuneosque suos ostendere terga

Cogit, funestas cedes in terga gerentes.

Impius inde fugit et tendit nocte sequenti

Guintoniam. Regina subit uenerabile templum

Virgineoque choro se conserit et uidualem

175

Assumit uitam, uiduam mentita: duobus

Nupta tamen uiuisque uiris, incesta secundo.

At rex Arturus, quia tot cecidere suorum

Anxius et tristis, defuncta cadauera condit;

Vestigatque suos aquila uelocior hostes,

180

Guintoniamque petit et eam regemque Modredum

Obsidet. Egressus cicius Modredus ab urbe

Tendit in Arturum. Quot ibi pars utraque fortes

Amisit mandare stilo non est breue. Tandem

Destituit campum pars perfida. Victa recedit

185

Cornubiamque adiens dispersa recolligit illic

Agmina et expectant regem proceresque sequentes.

Currit harenosus eterno Cambula cursu.

Vndique conueniunt illuc et bella minantur

Intestina sibi: fraterno federe fracto

190

In iugulum fratris intendit frater; anhelat

Filius in patrem, uicta pietate paterna;

Inminet exicio nati pater. Omnia iura

Nature confusa iacent; concessa uidentur

Fasque nefasque simul, gladio dum uincere captant.

195

Qui fera tela tenet non curat quid sit honestum:

Esse tamen constat errore molestius omni

Et nece deterius quod tanta licencia ferri

Sit data paganis in Christi dilanianda

Membra. Modrede, tuum facinus - populique Britanni

200

Dedecus eternum! Miser et miserande, misertus

Esto tui; miserere tuis. Tibi federa nulla

Sint cum Saxonibus. Nam rem cum nomine ducunt:

Saxones a saxis, quibus hii sunt asperiores

Austerique magis. Hostes exclude malignos,

205

Teque reconcilia regi regnoque tuisque.

Peccasti: te peniteat. Tibi parcior hostis

Rex erit Arturus quam Saxones: ille laborat

Armaque iusta gerit pro libertate tuorum;

Illi nituntur et uotis omnibus optant

210

Vt subeas seruile iugum. Nescisque quod olim

Fecerit Hengistus genero socer? Impius illi

Eripuit regnum. Manet ardor in omnibus idem

Eiusdem generis. Te proles prodiciosa

Prodere molitur; dum res sinit ipsa, resiste.

215

Sed quia regnandi te tangit tanta cupido,

Cedere te regi uetat angelus ambicionis;

Et, memor ipse sui casus causeque ruine,

Consimili capiens te crimine tollit in altum

Vt te deiciat lapsum grauiore ruina.

220

Ecce tui sceleris celer et fortissimus ultor

Cum uirtute uenit ut Saxones obruat armis,

Quos tociens domuit et ab hac regione fugauit.

Cuius uirtutem quadrangulus orbis obhorret:

Wallia seruit ei; famulatur Hybernia uicta;

225

Scocia subicitur; Islandria mitis obedit;

Norguegia assurgit, succumbit Dacia; cedit

Francia; Roma fere facta est prouincia ceso

Cesare; uectigal promittit solis ab ortu

Regibus orbatus orbis se sponte daturum

230

Ad gelidas Alpes; populum qui subiacet Artho

Causa duplex trepidare facit; quos torrida torret

Arturi terrore tremunt Hyspania. Pacem

Postulat et ueniam poscit quicumque superbe

Contradicit ei; se dampnat seque reatus

235

Reprobat esse reum nec dignum ducere uitam.

O miser, o uicture parum, quis te trahit error

Vt superare putes cum paucis hostibus illum,

Quem totus metuit mundus, quem totus obhorret

Antipodum populus, cui mortis clausa propheta

240

Merlino testante uia est, si credimus illi?

Sed quia fatorum contra decreta uenire

Nulli permissum est, ad bellum tendit uterque

Ante datum fatis. Acies disponit uterque.

Modredus statuit tres turmas et legionem

245

Qualibet in turma ponit; sibi sex legiones

Seruat ut obseruent ipsum. Sublimis aperta

Voce suos socios exhortans sic ait illis:

"O iuuenes fortesque uiri, prosternite mecum

Emeritos paucosque senes, quos longa malorum

250

Debilitat series. Vester que possidet hostis,

Assigno uobis urbes, castella domosque."

Agmina uero nouem, totidem commissa magistris,

Ordinat Arturus, et eis hoc ordine dicit:

"O procerum generosa cohors, o munere quorum

255

Me metuit mundus, quorum belloque togaque

Consilio fretus domui tot climata mundi,

Ecce phalanx periura fuge loca congrua querens

Cornubiam peciit; nec habens quo prodeat ultra,

Restat ibi. De se desperans cuncta relinquit

260

Arbitrio fati. Laus sit et fama perhennis

Tot simul a paucis superari: nec labor ingens.

Adde quod arma gerunt contra rectumque piumque,

Non ueriti temerare fidem patrumque statuta.

Nos pia causa mouet, patriam defendere nostram.

265

Quis putet in bello stabiles dominoque fideles

Saxones empticios, pro munere castra sequentes?

Cum clangor lituum, uoces, hinnitus equorum,

Cum fragor armorum, strepitus, resonabilis echo

Ingeminans uoces irruperit aera, uiles

270

Terga dabunt conducticii campumque relinquent."

Nec mora concurrunt acies tantoque fragore

Aer concutitur, quantus fieret resolutis

In chaos antiquum celo terraque marique.

In primo belli conflictu mille sagittis,

275

Mille cadunt iaculis. Gladiis seges alta uirorum

Secta iacent membra. Late ruit unda cruoris

Et fluit in fluuium. Naturam Cambula fontis

Mutatam stupet esse sui. Transcendit inundans

Sanguineus torrens ripas et ducit in equor

280

Corpora cesorum; plures natare uideres

Et petere auxilium, quos nondum uita relinquit.

Dum stat in ambiguo cui parti gloria laudis

Cesserit, ecce ruit Arturus cum legione

Quam sibi seruarat illuc ubi stare Modredum

285

Conspicit, et tendit gladio ductore per hostes.

A dextra leuaque cadunt quos enumerare

Non est in promptu. Cadit auctor prodicionis

Causaque Modredus. Tamen agmina prodiciosi

Ceso non cedunt domino; sed fortiter instant

290

Et sternunt Britones necnon sternuntur ab illis.

Agmina cuncta fere pereunt regesque ducesque,

Viuo rege tamen, cui mortis ianua clausa

Creditur, Arturo. Stat et hic in pectore uulnus

Letiferum gestans. Regni diadema Britanni

295

Dat Constantino, genito genitore Cadore.

Cingitur occeano memorabilis insula, nullis

Desolata bonis: non fur, non predo, nec hostis

Insidiatur ibi; non nix, non bruma, nec estas

Immoderata furit. Pax et concordia perpes:

300

Ver tepet eternum; nec flos nec lilia desunt

Nec rosa nec uiole; flores et poma sub una

Fronde gerit pomus. Habitant sine labe pudoris

Semper ibi iuuenis cum uirgine. Nulla senectus,

Nullaque uis morbi, nullus dolor: omnia plena

305

Leticie. Proprium nichil hic, communia queque.

Regia uirgo locis et rebus presidet istis,

Virginibus stipata suis pulcherrima pulcris

Nimpha, decens uultu, generosis patribus orta,

Consilio pollens, medicine nobilis arte.

310

Ac simul Arturus regni diadema reliquit

Substituitque sibi regem, se transtulit illuc,

Anno quingeno quadragenoque secundo

Post incarnatum sine patris semine uerbum.

Inmodice lesus Arturus tendit ad aulam

315

Regis Auallonis, ubi uirgo regia uulnus

Illius tractans, sanati membra reseruat

Ipsa sibi; uiuuntque simul, si credere fas est.

Inde duo fratres, Modredi perfida proles,

Patri consimiles, et Saxones arma nefanda

320

In Constantinum conuertunt. Ille feroci

Mente resistit eis et eos ostendere terga

Versa fuge cogit. Fratrum fugit unus ad urbem

Londoniam; fugit Eboracum perterritus alter.

Quos rex insequitur, et eos interficit infra

325

Ecclesias aliosque suos exterminat hostes.

Inde tribus regnum rexit feliciter annis.

Ense nepotis obit Conani. Qui tamen illi

Succedit, iuuenis mire probitatis, in ipso

Subiecti dignus regni diademate, si non

330

Esse uideretur belli ciuilis amator.

Nam Constantini fratrem, qui proximus illi

Post eius mortem succedere debuit, ense

Interimit puerosque duos quos ille crearat.

Desistitque anno regni regnare secundo.

335

Vortiporus succedit ei, quem Saxones armis

Infestant; sed eos eliminat. Inde quieta

Pace frui Britones ceperunt quatuor annis.

Rege dato fatis, Malgo succedit eidem,

Defensor patrie, largus dator, hostibus hostis,

340

Ore decens, membris robustus, corpore magnus.

Sed tamen has omnes uirtutes unica labes

Adnichilat penitus, cuius narratio nares

Offendit Domini penetratque ad sidera fetor.

Qui simul occeani superauit sex regiones,

345

De medio sublatus adit uel culmina celi,

Vel sedes Erebi, mediumue quod omnia purgat

Que recipit proprioque loco purgata remittit.

Inde sibi sumit diadema Carecius, hostis

Iusticie, patrie populator, amator iniquus

350

Nequicie, uenie contemptor, segnis in hostes,

Inque suos seuus, ciuilia prelia captans.

Quo regnante uenit rex Affricus innumerasque

Gormundus naues adducens intrat Hybernas

Et superat fines. Cui Saxones, impia turba,

355

Se sociant. Veniuntque simul cum fortibus armis

In Britonesque mouent bellum regnumque lacescunt

Ignibus et ferro. Nec eis obstare Britanni

Sufficiunt, quoniam ciuilia bella mouentes

Hostibus indulgent. Hostes regemque suosque

360

Infestant timidosque fugant perimuntque fugatos.

Alma cohors cleri, sanctorum corpora gestans,

Ecclesias reditusque suos patriamque relinquit.

Occupat extera gens partem misere regionis,

Et partem retinent Britones sibi. Rege Britanno

365

Terra diu caruit et Saxones instituerunt

Tres simul aut plures reges sibi. Sed diuturna

Pace frui nequeunt: nam se quandoque cruentis

Infestant armis, et eos quandoque Britanni.

Huc Augustinum meritis et nomine clarum

370

Gregorius presul Romanus mittit ut Anglos

Conuertat doceatque fidem preceptaque Christi.

Ecclesias igitur Britonum legatus et urbes

Visitat et sanctum semen disseminat illis.

Septem presulibus atque archipresule gaudet

375

Pars Britonum et multis abbatibus et monachorum

Cetibus innumeris cleroque Deoque dicatis

Virginibus. Quos sanctus adit legatus et illis

Accitis inquit: "Britones, nos dirigit ad uos

Roma caput rerum, cui uos debetis honorem,

380

Vt uestra pariter ope freti uerba salutis

Catholicamque fidem peruersos edoceamus

Saxonicos gratosque Deo reddamus eosdem.

Inde est quod uobis mandamus precipientes,

Summo pontifici subiecti more priorum,

385

Exhibeatis opem nobis ad restituendum

Anglos ecclesie; si sollicitudinis huius

Participes sitis, eritis simul et meritorum."

Vrbs antiqua fuit, cui nomen Bangor. In illa

Claustrales monachi degunt abbate sub uno,

390

Nomine Dyonotes, qui quanto Cincia soli

Cedit et excedit eadem fulgore Boetem,

Tanto precedit uicinos celibe uita,

Artibus ingenuis, laudandis moribus, ore

Facundo, sancta doctrina, religione.

395

Ille ferens commissa sibi responsa suorum

Exponit sancto legato sicque subinfert:

"Sancte uir, admiror te nobis obuia iuri

Precepisse duo statui non congrua nostro.

Quis nisi mentis inops inimicis predicet, aut quis

400

Libertate fruens domino se subdere querat?

Ortus et occasus inuisos esse Britannis

Saxones agnorunt, ut quos feritate maligna

Subplantare uolunt. Hostilis sermo placere

Non solet: immo suos peruertit et obstruit hostes.

405

Preterea Britonum gens libera ferre recusat

Obsequium cuiquam legato. More priorum

Presulibus subiecta suis, a tempore longo

Esse sui iuris consueuit nostra propago."

Dixit; et Anglorum reges audita molestant

410

Et nimis offendunt cleri responsa Britanni.

Vnde ineunt Britones et eorum funditus urbes

Vi delere student, nulla pietate reducti.

Cingitur innumero Legecestria Saxone. Clausi

Missilibus saxisque suos defendere muros

415

G<n>auiter intendunt; prosternere fortiter Angli

Ad terram properant muri munimina. Tandem

Vrbs capitur; pereunt ciues discrimine nullo,

Insontes sontesque simul. Sacratus apertis

Arua rigat iugulis cleri cruor. Hostia celi

420

Tota patent ualuis adapertis. Hostica Christo

Hostia grata placet, non sacrificantis amore,

Set quia membra sibi capiti conformia gaudet

Conseruisse Deus. O quam admirabile bellum

Est ubi qui patitur reputatur uictor, et ille

425

Qui uincit uictus: cedit uictoria ceso,

Cedit cesori confusio; cesus ad astra,

Cesor ad infernum post cursum tendit agonis.

Dum sibi congaudent capta sic Saxones urbe,

Ecce duces Britonum collatis fortiter armis

430

Inuadunt Anglos. Aduersa fronte resistit

Hostilis rabies. Post multum uero cruoris

Vndique diffusi, campum pagana relinquunt

Agmina; christicole pociuntur honore triumphi.

Inde sibi Britones Caduanum, corpore magnum,

435

Viribus indomitum, sapientem, mente ferocem,

Preficiunt regem. Nouus ergo rex fugientes

Anglos insequitur, Britonum comitantibus ipsum

Ciuibus innumeris. Quos cum prope nouit adesse

Rex Edelfredus, uelociter excitat omnes

440

Anglorum reges, ope quorum tutus in hostes

Tendit. Dispositis turmis utriusque cohortis,

Consilio procerum ducuntur ad oscula pacis

Reges. Inter eos firmato federe tali

Insula diuiditur: Caduano cedit ab Humbro

445

In zephirum; cedit Anglo pars cetera regi.

Nec mora mirus amor reges connectit ut ipsos

Non tantum socios, sed fratres esse putares.

Interea propria deserta coniuge ducit

Rex Edelfredus aliam. Deserta recurrens

450

Occius ad regem Caduanum, supplicat illi

Vt sibi pacificet regem. Quod cum nequit, illam

Tractat honorifice propria cum coniuge, donec

Vtraque parturiat: utero gerit utraque prolem.

Parturiunt pueros. Deserte nascitur infans;

455

Eduuinus ei nomen datur. Et Caduano

Nascitur ex propria Caduallo coniuge. Nati

Nutritique simul, missi simul ad Salomonem

Armorice regem, simul edocti rudimenta

Illic milicie, mira probitate coruscant.

460

Defunctis patribus patrum diademata sumunt.

Nodus amicicie qui patres iunxerat, idem

Vincit eos, et par concordia parque uoluntas.

Set quoniam breuis esse solet concordia regni

Eiusdem dominis, fidei Caduallo resoluit

465

Funiculum ueteris et amoris federa rumpit;

Et paris impaciens regni tocius habere

Dum parat, amittit regni tocius habenas.

Nam Caduallonem dum postulat ore doloso

Rex Eduuinus ut eum permittat in eius

470

Regno more suo patrie diis sacrificare,

Imposito capiti regis diademate, dumque

Consulit ipse suos quid ad id respondeat, ipse

In gremio cari declinat forte Briani

Rex Caduallo caput; cuius barbamque comamque

475

Irrigat effuso lacrimarum fonte Brianus.

Rex ratus est pluuie guttas cecidisse suamque

Irrorasse comam, cum tollens lumina cernit

Ex oculis cari lacrimas fluitare nepotis.

Querenti causas fletus respondit: "Oportet

480

Vt sine fine fleam, dum sic gens extera nostras

Eneruet uires et deroget inuida nostro

Paulatim regno, cuius pars maior eidem

In sortem cessit; nec ea contenta, laborat

Vsurpare sibi quicquid retinere uideris.

485

An nescis quare petit Anglicus in regione

Sacrificare tua, cum sit sua lacior? Hoc fit

Vt, postquam nactus fuerit tua predia, nostrum

Regnum ui capiat et nostros nosque releget."

Hac Caduallo sui correptus uoce nepotis,

490

Quod rex Anglorum poscit negat. Ille tumenti

Corde furens regi scribit mandatque Britanno:

"Rex Caduallo, scias quod ego, nolisue uelisue,

Trans Humbrum regale feram diadema deisque

Sacrificabo meis." Cui sic Caduallo: "Coronam

495

Et caput abscidam pariter tibi, si sine nutu

In mea iura meo te sors deducet iniqua."

Commoti reges collectis uiribus in se

Mutua bella gerunt. Caduallo transmeat Humbrum

Cum ducibus Britonum; quibus obuiat Anglicus hostis.

500

Post cedes hinc inde datas Caduallo relinquit

Cum paucis campum, fugiensque per auia Scotos

Preterit; inde petit regem miserandus Hybernum.

At uictor Britones adit impiger et regionem

Illorum penitus ferro supponit et igni.

505

Collecta uero Caduallo classe reuerti

Nititur in patriam. Sed iter rex impius illi

Prepedit, augurio Pelliti doctus <Hyberi>.