Profuit ignaris aliquid nescisse: probaris

Quedam nescire melius quam singula scire.

Vnde probas esse simul omnia scire necesse?

Rectius ignoras aliquid quam scire laboras.

5

"Plus id ego credam? quod non ignoscere quedam

Aut ignorare melius possim reputare." -

Sepe recensentes dicenda viri sapientes

Hoc decrevere melius quam multa: tacere.

Nonne quiescendum Iob iudicat atque silendum

10

Lege refutata, cum legis significata

In Christo vere vult consummata docere?

Nomen persone Paulus tacet ex ratione

Ne sermo veri potuisset vilis haberi

Nomine scribentis prelato: verba docentis

15

Frivola pro certo fierent auctore reperto.

Quod taceo nomen duplicem reddo rationem:

Si me vestrorum discretio iudiciorum

Arguit erroris, confusio nulla pudoris

Imminet auctori pro versu deteriori.

20

Rursus ad hoc cavi, si delectacio pravi,

Mentibus humanis temptacio surgat inanis,

Lingua perita foris commercia pensat amoris

Et stilus hec vota describit imagine nota,

Vos insignate quasi canonica gravitate

25

Dicta refutatis, ob dicta reum reputatis

Carminis auctorem. Quis enim Venerem vel amorem

Aut Veneris puerum, quis tela Cupidinis, arcum

Nominet in vobis, ubi sunt scola castra pudoris?

† Ne contingenti quid si[t] lascivia menti,

30

Vt commentetur hec, † in tantum dominetur

Hic indignantis furor: insultare parantis

Cum nomen nescit reprehensio, cepta quiescit.

Scripta poetarum divum probra sive dearum,

Et genus et mores, vitam reserunt et amores.

35

Cum Iove Iunonem, cum fratre coisse sororem,

Fertur amasse thorum primus de gente deorum,

In dampnum matris truncasse virilia patris.

Fedo natali cum sanguine de genitali

Candida spuma maris coit - hinc, Venus alma, crearis.

40

† Fertur amasse Iovis connubia feda sororis. †

Quis lascivire, scortari sive coire

Numina concedat? superos quis denique credat

Hec exercere, nubendi vota tenere?

Nec thalamos tantum celi movet [ardor] amantum:

45

Ad terras pariter migrans divinus adulter,

Expertus rite mortalis crimina vite,

Nunc viciat Similen, nunc decipit Amphitrionem,

Cuius in uxore longo mora tracta labore.

Passa deum meta maiore fit Hercule feta,

50

Et triduum totum consumpsit amabile votum.

Continuata mora tridui, prolixior hora

Debuit impendi, quo gloria concipiendi

Maior haberetur, semen celeste daretur

Ad tante molis, tante primordia prolis.

55

Nec qui gesserunt peccare dii potuerunt -

Aut monstravere nobis ea facta licere.

At si que nobis virtus dominatur amoris,

Igne sui teli superavit numina celi.

Quid culpare soles quod amat nunc carnea proles?

60

So Et mortale genus quid ob hoc culpare solemus?

Vos notat et clerum tam mystica fabula rerum:

Abbatissarum genus, et grex omnis earum

Sunt Pallas plane, tria virginis ora Diane,

Iuno, Venus, Vesta, Thetis - observantia vestra

65

Est expressa satis cultu tante deitatis.

Vos notat istarum genus et gens sacra dearum,

Nos ratione pari divum deitate notari

Credimus, et cleri typus illa videtur haberi

Inclita magnorum series memorata deorum.

70

Nos qui virtutis opus, ardua vota salutis,

Et canonum scita sectamur celibe vita,

Cum deliramus, ea numina significamus!

Militat in nobis hic sepius ardor amoris,

Nos etiam superat, in nobis sepe triumphat!

75

Cum rapit in peius nos ardor et inpetus eius,

Virtus, maiestas, gradus altus honoris, honestas

Miliciam Veneris et castra secuntur Amoris.

Nonne deos cernas sedes odisse supernas

Et commisceri cum simile numina celi?

80

Qui mundum vicit, superos delinquere fecit.

Vos etiam nostis quam sepe domesticus hostis

Iste fores vestras irruperit atque fenestras,

Vota pudicicie quociens fedaverit ipse.

Traxit ad erroris proclivia vota pudoris -

85

Cum Venus instigat, cum membra libido fatigat,

Vix superest ulla cuius caro sive medulla

Non sit adusta satis his motibus improbitatis. -

Quando nos vobis pacto sociamur amoris,

Hec sunt magnorum connubia sacra deorum!

90

Quando personis diverse condicionis

Iungimur, et vobis miles, vel laica nobis

Femina miscetur, Iovis hic migrasse videtur,

Et mortale genus superis nupsisse videmus.

Frangunt magnorum sublimia corda virorum

95

† Luxus, † Iuno, Venus, Amor - hic mutare videmus

Materiam superum formas et corpora rerum.

Iupiter in taurum fertur mutatus, et aurum:

Vt mutaretur Amor hoc fecisse docetur;

Phillis mutata sensit crudelia fata:

100

Sevus Amor fingit quod Phillis amigdala gignit -

Phillis it in florem per Demophoontis amorem!

Cum de mutatis formis metaphora vatis

Hec commentatur, opus et res magna paratur.

Cepto sermone de mundi conditione,

105

Mundi nascentis que forma, quis incipientis

Vultus Nature scribit, docet omnia pure.

Condicio mundi fluitabat more profundi,

Lis erat et rixa pugna[n]t contraria mixta,

Quatuor exempta mundum reddunt elementa -

110

Vim diversorum Natura ligat mediorum.

Quomodo volvatur celum, qua lege feratur

Axis uterque poli, que sit progressio soli,

Sidera cum signis, quidquid facit etheris ignis,

Corpora, naturas hominum, genus atque figuras,

115

Orbis terrarum situs et decursus aquarum

Quis sit, qua venti regnant flatu vehementi,

Mores, etates et regna, per omnia vates

Est commentatus. Orbis quia sit reparatus

Quondam deletus ab aquis, cum coniuge letus

120

Deucalion reparat hominum genus, omne reformat.

Dumque cupit credi proles certissima Phebi

Pheton equos solis et currus nomine prolis

Scandit. Quem cursum visum teneat modo sursum,

Sol docet: "A centro recto distare memento

125

Orbem signorum medium; convexa polorum

Molliter atque parum contingat biga rotarum,

Signa tibi cure sint Elycis et Cinosure,

Semita certa rotis sint ardua signa Bootis."

Profuit illa parum descripcio facta viarum:

130

Ille paternorum malus arbiter officiorum,

Vicinus celis ab equis sublatus anhelis,

Devia sectatus, descendit precipitatus.

Iam frenis laxis auriga rotatur et axis

Temperat ardores mersus. Flevere sorores.

135

Flent et, mutate, nunc arborea levitate

Ramis utuntur: ita fratris fata loquntur.

Miror cur vates tot feda, tot improbitates

Dicturus demum, voluit primordia rerum,

Celi vel terre, subtiliter ante referre.

140

Iuxta Platonem Nature condicionem,

Post res mutatas, rerum species variatas,

Et mutatorum scelus, impia stupra deorum

Explicat - et quare? Vult nobis significare

Quantum Natura, quondam sine crimine pura

145

Nunc degravata, corrupta sit et viciata.

Cum perscrutamur celum, cum philosophamur

De planetarum cursu, sedes animarum

In stellis esse, nascentibus inde necesse

Rebus prodire, sic debita fata subire,

150

Huc se migrantes in corpus et hic habitantes,

Felice[s] anime qua lege cubilia prime

Nunc repetant sedis, vel, cum moriendo recedis,

Suppliciis dignis commissa quis expiet ignis,

Quo redeas purus, perpes celo fruiturus -

155

Hec de virtute, de vera verba salute

Quando tractamus, ad sidera mente volamus:

Sic celum petimus, non ut ferat Ossan Olimpus.

Hunc habitum mentis tum rursus ad impia sentis

Prave mutari, scortari, luxuriari.

160

Mortales actus Iovis implet ad infima tractus,

Mens vitio victa pecca[t] virtute relicta.

Est quod in illorum discas deitate deorum,

Nec sine doctrina migrare feruntur ad ima.

Vis elementorum, concors operatio quorum

165

Rerum naturas dat, rebus habere figuras,

Et quid agat spera celestis, et illa serena

Sidera que rapidi cursum moderantur Olympi,

Sol, Venus et Luna, Mars et Mercurius una,

Quinque simul zone quit agant, et qua ratione

170

Sol elongatur, nobis hiemes operatur,

Rursus ad Arcturum scandens, ver aere purum

Prestat et estatem, dat terre fertilitatem,

Quidquit in hoc mundo crudeli sive secundo

Sidere versantur, et quicquid in hec operantur,

175

Ex quibus orane genus rerum constare videmus,

Quod sapis et sentis, quod ab his fit et est elementis -

Hoc opus istorum coitum dixere deorum.

Multarum rerum ratio mentes mulierum

Et movet et temptat, et questio multa frequentat,

180

Ocia servantes et Amoris opus celebrantes.

Istis commentis vaga consultatio mentis

Se consoletur, mora temporis adbrevietur.

Versibus inspectis, repetitis, sepe relectis,

Fiat longa mora brevis, et prolixior hora

185

His commentatis compendia det brevitatis.

Si quid in his cartis industria protulit artis

Quod placet expresse, quo sit laudare necesse

Carminis auctorem, non exigo laudis honorem;

Si minus aut multum, si quicquam denique [st]ultum

190

Me reprehendetis dixisse, quid hic facietis?

Quando reum nescit vindex, vindicta quiescit.