500

Abrotano crudo stomachi purgabitur humor

Confortat nervos et causas pectoris omnes

Serpentes nidore fugat, bibitumque venenum.

Aurium depellit sonitum cum felle bovino;

Obstat pestiferae cum vino sumpta cicutae.

505

Nausea non poterit quemquam vexare marina

Antea commixtam vino qui sumperit istam.

Omne genus fluxus Acedulam stringere dicunt;

Qui portat secum non punget scorpius ipsum.

Pectus flegmaticum solvit, pellitque venenum;

510

Prodest pulmoni, splenis solvitque tumores,

Febribus occurrit, sic prodest sumpta venenis.

Sciaticis simul ac oculi sanantur humore:

De collo scrophulas maculas haec unguine curat.

Vulnera dessiccat aloes, carnemque creat et aufert

515

Praeputii cancrum, cilii cum melle nigrorem;

Auriculas, oculos, caput et linguam bene purgat,

Confortat stomachum, iuvat ictis, hepar reparabit,

Canitiem prohibet, sed solus viscera laedit.

Alteam malvae speciem nullus negat esse:

520

Ipsas scrophas, lapidem partum, mammasque minorat,

Iuncta mero, dentes iuvat acri condita vino.

Ambrosia fugiunt mala mortua, fistula, cancer.

Anetum ventos prohibet, minuitque tumores,

Ventres repletos parvis facit esse minores.

525

Emendat visum, stomachum confortat anisum,

Copia dulcoris anisi sit melioris.

Confortat stomachum, tolit nocumenta tenasmum:

Anthos exhilarat, membra sapore iuvat.

Plinius bene formare mares cum carne bovina;

530

Quidlibet inflxum super addita trita repellit;

Demonium fumus depellere dicitur huius;

Singultus sumpta sedare dicitur illa.

Splenis armoniacum retinacula solvit, et eius

Duritiem; vermes, urinas, menstrua ducit;

535

Adde nitrum cum melle, scrophas dispergit et aurert.

Vrinas potata iuvat, lapidem tibi tollit,

Pellit abortivum potu vel subdita tantum,

Trita super stomachum viridis et ponitur herba.

Atriplex fertur modicum nutribilis esse,

540

Dat vomitum sumpta, renes curat ex se.

Si de betonica viridi sit facta corona

Circa serpentes, ut Plinius asserit auctor,

Audebunt nunquam positam transire coronam,

Sed morsu proprio pereunt et verbere caudae.

545

Restringit lacrimas oculorum mensa vel hausta.

Vim memorem cerebri dicunt servare periti

Vinum potatum quo sit macerata buglossa;

Laetos convivos decoctio reddere fertur.

Est bolus ad pestes, remollit in inguine testes.

550

Sed si sumis eum studeas sociare lyeum

Camphora per nares castrat odore mares

Vera cannella tibi plurima dona reportat,

Mentem, hepar, pectus, vocem, praecordia firmat,

Innaturalem tollit de corde tremorem.

555

Esse Capillatus veneris facit esse capillos

Veterique spleni, scrophulis, lapidique medetur

Capparis enfraxes hepatis splenisque resolvit,

Fortiter a stomacho, si sunt superflua, tollit.

Cyperus os sanat, hepar; capparis splenem

560

Cogit, et astrictos urinae laxat amictus.

Vrinare facit carvi, ventosque repellit,

Lumbricosque necat, digestivamque refortat.

Dum carvi carui non sine febre fui.

Ori foetenti, stomacho, cordique dolenti

565

Cassia, cardiacis commoda multa facit.

Centaurea iuvat nervos, pectusque, secundas

Educit, et vulnus solidat, visus meliorat;

Incisas carnex radix contrita resarcit.

Adpositum cancris tritum cum melle medetur;

570

Cum vino potum lateris sedare dolorem.

Saepe solet, tritam si nectis desuper herbam

Saepe solet vomitum, ventremque tenere solutum

Coecatis pullis hac lumina mater hirudo.

Plinius ut scribit, quamvis sint eruta, reddit.

575

Cinnamomum mane comaestum repellit odorem;

Foetorem mitigat si quemque laeserit ipse,

Alleviat mentem, tribuit semper bene sensum,

Dat bene calorem et auget semper amorem,

Alleviat mentem sic et praecordia purgat.

580

Si tria grana voret coriandri seminis aeger

Evadet febrem cui dat lux tertia nomen.

Xenocrates dicit totidem cessare diebus

Menstrua, quot mulier coriandri grana vorabit.

Confortat stomachum, ventum removet coriandrum,

585

Et quod restringit humorum fluctus amandum.

Confortare crocus dicitur laetificando,

Membraque delecta confortat hepar reparando

Crocus comaestus pulchrum dat semper odorem,

Omnem foetorem tollit, et pellit amorem

590

Confortant stomachum, coitum, et mingere cogit;

Enfraxes hepatis reserat et menstrua stringit

Ventosum stomachum tibi tranquillatque cuminum,

Et dat pallentem permansum saepe colorem.

Enula campana reddit praecordia sana,

595

Cum succo rutae si succus sumitur huius,

Affirmant ruptis nihil esse salubrius istis.

Esula laetescit, linaria lac dare nescit:

Esula radices praestat, cataputia semen,

Sed lac et fustes medicis anabula ministrat.

600

In mammis faba lac spargit, molIitque capillos;

Sistit eum fluxum quem facit hirudo cruoris.

Mitigat arthritim cocta cum lympha dolorem.

Semen cum vino sumptum veneris movet actus,

Atque senes eius gustu iuvenescere dicunt.

605

Hic quoque pulmonis obstat iecorisque querelis.

Semen foeniculi fugat et spiracula culi

Ad grossos flegma foenugraecum cura salubris.

Vlcera cum scabie furfur bene mundat aceto,

Cum vino, valet ulceribus cum lacte coacto.

610

Flegmonem stomachi sumptum galanga resolvit;

Vim digestivam iuvat, colicisque medetur,

Oris non modicum mansum confortat odorem.

Galla negat fluxum matricis sistit et ani

Vlcera tumque pedum, labiorum vulnera sanat.

615

Gariophilus suptus mane caput bene purgat,

Et fervorem capitis inflicti deprimit idem,

Humores siccat et auget cordis amorem,

Alleviat caput cerebro praestatque levamen

Addet et somnum, confortat utique caput.

620

Pultibus admixtus pulvis mures necat eius,

Et cum melle datus est muscis perniciosus;

Hydropisin, tetanum, lepram fugat atque podagram.

Hyssopus est erba purgans a pectore flegma;

Ad pulmonis opus cum melle coquatur hyssopus;

625

Vultibus eximium fertur praestare colorem.

Iuniperi grana pectus comaesta reformant,

Et tussim nimiam sedant atque inveteratam;

Expellunt seduli semper de carnem venenum,

Et prosunt capiti carbonibus ista proiecta.

630

Pruritus mordax, scabies hypocratice cedunt,

Eius saepe tepens si coetio gargaritetur,

Vvas sedabit, dentis tundetque dolorem.

Hepar opilatum frigore levistica quaerunt,

Torsio ventosa, medicina, menstrua clausa.

635

Praecisis nervis cum melle, combustaque membra,

Vultus deducit rugas, maculas fugat omnes

Sit tibi contenta liquiritia pulverulenta:

Pectus, pulmonem, venas refovendo rigabit;

Pellit namque sitim, stomachi nociva repellit,

640

Spirituum cunctis sic subvenit ipsa strumentis.

Lumbricos vermes mundat cinis faexque lupini.

Lympha pilos vellit, atque redire negat,

Semen naturae melangia fertur acutae,

Et choleram nigram viri non reddere pigrum.

645

Dixerunt malvam veteres quod molliat alvum;

Malvae radices rasae deducere faeces,

Vulvam moverunt et fluxum saepe dederunt.

Bis duo dat marathrum, febres fugat atque venenum;

Expurgat stomachum; lumen quoque reddit acutum;

650

Vrinare facit, ventris flatusque repellit.

Mentitur mentha, si sit depellere lenta

Ventris lumbricos vermes stomachique nocivos.

Balia muscata confortat debilitata

Corda, iuvat stomachum, scotomiam tollens oculorum.

655

Myrrha iuvat pectus, matricis vasa, caputque

Ascaris et stachesis, fistula tecta perit.

Myrobalanorum species sunt quinque bonorum:

Citrinus, kebulus, belliricus, emblicus, indus.

Primo trahit choleram citrinus, flegma secundo,

660

Kebulus vel contra, belliricus, emblicus acque,

Illud et hanc nigrae colore niger imperat indus.

Nasturtii succus crines retinere fluentes

Illitus asseritur, dentisque levare dolorem,

Et squammas succus curat cum melle perunctus.

665

Nenurar canos reddit, hepar bene reserat alvum.

Cancros emundat, pascentia vulnera curat,

Cum raphano modicoque salis superaddita trita;

Tenias et lepras curam compescit eadem.

Menstrua, morphaeam, visum, papavere, cura.

670

Dente minuta trahit radix, de nare cruorem.

Si iungantur ei violenter amygdala trita,

Splen, iecur et renes cum mulsa sumpta iuvabit;

Ipse Dioscorides cunctis ait esse caducis

Aptam, si bibitur vel si suspenditur ipsa.

675

Tussim, ephimeras, ethicam tibi pinea tollit:

Mascula plus tussi valet, et passiva diarrhaeae.

Piper de mane comaestum purgat aegrotum

Humores tollit de corpore male comaestus,

Dat bene calorem, pravurn depellit odorem,

680

Est humidum certum sic sanum debet esse.

Quod piper est nigrum non est dissolvere pigrum,

Flegmata purgabit, digestivamque iuvabit.

Leucopiper nervis, stomacho, tussisque dolori

Vtile, praeveniet scotosim febrisque rigorem.

685

Hepar cum parit plantago stiptica dum sit

Prodest ernoptoycis, sacrumque coercet et ignem.

Portulaca caput iuvat, dentisque stuporem

Curat, et ardorem matricis, vulnera renum.

Pectoris haec varios compescit potio morbos;

690

Accelerat partus eadem, pellitque secundas

Dicitur haec eadem lateris sedare dolorem.

Cum vino choleram nigram potata repellit;

Adpositam viridem dicunt curare podagram;

Et quosvis alios solet emendare tumores.

695

Masticet patiens vel gargarizetur aceto,

Hoc modo tumidam reprirnit a flegmate linguam,

Et collo pensum poterit prodesse caducis.

Lepra, lapis, panni, lupus intereunt ope rhamni.

Rha partes laxas firmat hepar reparando

700

Curat haemorrhoidas rosa, semine, cortice demptis;

Gengivas, colicam, capitis iuvat ipsa dolentes.

Styptica sunt folia rubi, ventremque fluentem

Continent, et fluxum etiam stringunt muliebrem.

Nobilis est ruta, quia lumina reddit acuta;

705

Auxilio rutae, vir lippe, videbis acute.

Ruta comaesta recens oculos caligine purgat;

Ruta viris coitum minuit, mulieribus auget;

Ruta facit castum, dat lumen et ingerit astum;

Cocta facit ruta de pulicibus loca tuta.

710

Auribus infusus vermes succus necat eius;

Cortex verrucas in aceto cocta resolvit;

Huius flos sumptus in aqua frigescere cogit

Instinctus veneris omnes, acres, stimulantes;

Et sic desiccat ut nulla creatio fiat;

715

Pomorum succus, flos partus destruit eius.

Vulnera frondes eius valent solidare cruenta.

Cur moriatur homo cui salvia crescit in horto?

Contra vim mortis non est medicamen in hortis.

Salvia confortat nervos, manuumque tremorem,

720

Tollit, et eius ope febris acuta fugit.

Salvia salvatrix, naturae conciliatrix;

Salvia dat sanum caput et facit hoc adrianum.

Lumbros ascarides sambuci sunt perimentes;

Sambuci flores sunt sambuco meliores

725

Nam sambucus olet, flos redolere solet,

Et stomachum mollem reddunt vomitum facientes.

Frondes appositae possunt auferre tumorem.

Sarcocolla tenet lacrymas fluxumque cruoris

Vuluera carne replet, lacrymas depellit ocelli.

730

Fert scabiosa pilos, verbenaque non tenet illos.

Vrbanus per se nescit pretium scabiosae:

Confortat pectus, quod deprimit aegra senectus;

Lenit pulmonem, tollit laterumque dolorem;

Vino potatur et sic virus evacuatur;

735

Rumpit apostema leniter: ratione probatur;

Emplastrata foris necat anthracem tribus horis

Languorem pecudum tollit, dirimitque venenum.

Siler montanum non sit tibi sumere vanum:

Dat lumen clarum quamvis gustu sit amarum,

740

Lumbricosque necat, digestivamque refortat.

Hepar amat solatrum, sed apostasis illud abhorret,

Si careat, stringit; menstrua clausa ciet.

Augmentat sperma sparagus, colicoque dolori

Subvenit, in motoque denti convenit ori.

745

Si cruor emant spodium sumptum cito sanat.

In quibus est squilla loca devitat lupus illa;

Squilla iuvat fluxum, valet ictericis et hydropi,

Fissurasque pedum sola reperta iuvat.

Est modicum granum siccum calidumque synapi;

750

Dat lacrymas, purgatque caput, tollitque veneum.

Esca mihi napi sunt bona, suntque synapi.

Synapis oculis, pectoribus allia prosunt.

Quum sit eroticus trarabe, bene no amicus.

Thus videt et memorat; flegma necat; medicatur

755

Vlcera, fissuras, verrucas; falsataque linguae,

Atque puellares fluxus mammasque coercet.

Pacat et insomnes pacans urtica, vomentes;

Illius semen colicis cum melle medetur;

Compescit tussim veterem si saepe bibatur,

760

Pellit pulmonis frigus, ventrisque tumorem

Omnibus et morbis ea subvenit articulorum.

Crapula discutitur, capitis dolor atque gravedo

Purpuream dicunt violam curare caducos,

Praecipue pueros si mixto sumitur amne.

765

Aegris dat somnum vomitum quoque tollit et esum.

Virgula pastoris tenet omnia fraena cruoris,

Est medela foris ficus, capitisque doloris.

Zeduar ante datum morbum fugat inveteratum,

Et pectus purgat, stomacho fastidia tollit;

770

Expellit flegma, constipatam digerit escam.

Si post sumatur bene digerit et sonat aegrum:

Postque datum mollit ventrem, fastidia tollit:

Tu me semper ama, quum tibi do Zeduara.

Algores stomachi, thoracis, renibus aufert;

775

Idem conditum solamen zinziber affert.

Zinziber mane comaestus pectus bene purgat,

Mollificat pectus, renum flegmaque repellit,

Clarificat visum zinziber saepe comaestum,

Humores siccat cruorem de corde repellit,

780

Auget calorem stomacho sic digerit escam.

Zingiber expurgat stomachum, cerebrumque refortat;

Atque sitim pellit, iuvenes quoque cogit amare.

Herbae dum florent sumant quod sumere debent;

Si desunt flores radices sumere debes;

785

Semen, fructus, olus, pecodes, lac, ales et orum

Deficient, autumni fructus funera praestant.

Dicitur emplastrum quaevis confectio dura;

Tunc embrocamus cum membra liquore roramus;

De pannis madidis fit fomentatio sola;

790

Estque synapisma superunctio pulvere solo;

Quaevis aposema decoctio fertur acerba,

Ex cataspasma cum sessio fit super herbas;

Si fumum recipis sit fumigatio dicta;

Sacellatio fit cum sacco iure repleto;

795

Fertur epithema de succis unctio sola;

Sed cataplasma facis cum succum ponis et herbam;

Potio syrupus, ut dicit arabs, vocitatur;

Nomen ex electis capit electuarium speciebus;

Conficitus pulvis ex siccis fit speciebus;

800

Antidotum plures species sed dicere debes;

Ex opio vel ope dici deben opiatae;

Oximel est trinum: simplex, squillae, diureticum;

Oximel in morbis confert ex frigore natis;

Mel melius quod vernale fit, dulceque, spissum,

805

Quod rubet ut aurum, melius resudens prope fundum.

Est simplis duplas vires tollunt medicinis

Has componendo cur additur aut minus aut plus,

Et quod sit in ea basis, vel quid reponendum,

Et quod in basi sit basis, quid quaerit habere,

810

Si contentus ea, si non ponas nocitiva;

Ipsam conforta tollens, reprimens nocitura.

Aurea quae datur capitis dolor alleviatur,

Ac infestivos morbos fugit et nocivos,

Ergo secure sumatur condita pure,

815

Vt cognoscatur his subscriptis recitatur.

Renes de reuma lapis, caput algida matrix

Vis apoplexiae, disuria, tethaneusque,

Haec si quem laedunt tibi funditus, Aurea, cedunt.

Aurea quando datur, caput a languore levatur.

820

In desperatis morbis gelidis quoque praeprimis,

Omnibus et morbis quibus Aurea des Adrianum,

Offensae lucis caligo, dolor capitalis,

Causa melancolici, renum pressura doloris,

Delirium capitis, stomachi yeronoxa tumoris,

825

Stranguriae, splenis tumor, algentis hepatisque,

Si laedat, sanum faciens fugat haec Adrianum.

Curat quartanam si sumpserit hoc adrianum;

Fluxum constringit ventris, muliebria sistit,

Sanguinei sputi causas abstergit et undas,

830

Fortiter exiccat athanasia sanguine nares,

Sanguineum fluxum, guttam, capitisque dolorem,

Athanasia iuvat diabethen vel gonorrhaeam.

Et dissenteriae potus iuvat athanasia.

Sanat acharistum tusses et asthma, catarrhum,

835

Artheticum fluxum ventris frigore enatum,

Fluxus emoptoycus, artus dolor, et quod aegrotum,

Frigore constrictum penitus fugavit aetharistum.

Ictericos procurat epar confortat acutum,

Mitigat et tussim, minuit tenebras oculorum,

840

Defectum colore profert Alchalcolon auris.

Prodest anthera cerebro fortissima yera;

Antimoron delicta uvae, nephresin, cephalaeam,

Offensam stomachi, matricis damna, podagra

Stringit, et extantes emundat in ore procellas.

845

Prodest anthera cerebro fortissima yera;

Extirpans asma fragrans succurrit Alipta

Rigidis asmaticis, pueris lactique vomendo

Convenit, et stricto thoraci fumus aliptae

Ipsius antidota substantia cara subintrat.

850

Vsus apostolicon ferrum trahit, et violat novum,

Mitigat vitiatum, fugat ex humore dolorem

Vulneris, et gracilis ex hoc fit grossa cicatrix.

Tetaneum tetanum, spasmum artheticum, mala renum,

Yliacam, tormenta sciae, capitisque dolorem

855

Arrogon ista fugat, loca fervida si iis inungatur.

Antidotum detur emagogon menstruis atque

Educitur sanguis, matrix purgatur ab ipso,

Provocat urinam, frangit lapidemque vericae,

Stranguriam sanat, ventre utrum trahit contra,

860

Reliquias purgat partus donando salutem,

Epatis enfraxin sanat pellem durumque mollit,

Sanat flegma, stomachum confortat et illud

Non medicamentum mulieribus aptius illo.

Ancantum dicas quia albos purgat humores,

865

Antiquum capitis oculi sanatque dolorem;

Lippam, paralisim sanat, morbumque caducum,

Ydropisin, tineam, phtisim, splenem, cephaleam,

Nervi defectum, lippos oculos, yeranoxam,

Conservat blanca iusto moderamine sumpta.

870

Artheticam guttam sanat fractamque podagram,

Et renes flores et vesicam benedicta,

Vlcera pedum, vesica dolens, dolor articularis,

Regnans in rene gravitas cedunt benedictae.

Flegmam non ficte pellit dosis Benedictae;

875

Vomitum triteo portat confectia, Copho

Expellit choleram, constrictum solvere ventrem,

Dicta satis tute febri succurrit acutae.

Invadens spathulas, pectus, dolor algidus, acris

Duritias splenis minuit calore remisso,

880

Algens ydropisis, torpescens frigore matrix

Cedunt ceronio si membro ponitur aegro.

Ad ventris fluxum confert diacodion, usum.

Pectoris algori confert, tussique senili,

Sanat quartanam cui nomen dat calamentum,

885

Abstergit vomitum digestionem iuvat et aufert

Rheuma, phtisim, proprium reddit ori colorem.

Ictericis, ethicis, hepatis fervore perustis,

Cardiacis calidis confert diarrhodon istis,

Quem phthisis consumit diarodon ille resumit.

890

Laetificat cor, confortat stomachum, iuvat et vitat

Cardiaca nomen cui margarita ministrat.

Pellit cardiacam diamargariton inunctam;

Pulmonis vitium, raucedo sicca maligna

Si tibi phtisis adest diapenidion tibi prodest.

895

Lascivos motus veneris perducit in usus,

Lumborum motus eleganter adiuvat usus,

Quod satyris aptum nomen redolet satirorum.

Tristes, cardiacos, macilentes, debilitatos,

Vim chronici morbi reparat, sanatque dianthos

900

Reuma, phtisim, veteris quartanae frigora febris

Pectoris algorem, stomachi delicta relegat,

Cui nomen proprium confert ex parte ciminum.

Causonicis sinochicis et caumatibus peracutis

Stranguriae vitium tollit, tibiaeque dolorem,

905

Frigida membra iuvat, paralitica lumina mundat,

Vtilis est usus in infirmitatibus his diaprunis.

Cauma febris placat diaprunis ac bene sedat;

Pillula castorici laxando commoda danti,

Luxuriam, sitis extinguit, vomitum fugat, aufert.

910

Nervi defectus, cephalea nocens, yeronoxa,

Enfraxis splenis hepatisque, repletio renum,

Vertigo capitis, somnusque lethargicus, haec sunt

Quae dyacastoreum depellens liberat aegrum.

Constipat stomachum, ventrem cui coctana nomen.

915

Algentem febrem matricis frigiditatem.

Latrantis morsum canis, antracisque venenum

Reptilium virus pellit diatessaron usus.

Constringit fluxum diaolibanum lacrimarum,

Et capitis vitium depellitur huius ad usum,

920

Ac diaolibanum cerebro dat regere sanum.

Algens hydropicis, inflati passo splenis,

Si noceant aegro cedunt penitus diacosto.

Tristem cardiacum phantasma melancholicorum,

Splenem, cardiaci vitium sanat diasene.

925

Extirpat phtisis, tussis, epatisque calorem,

Pulmonis vitium, cui nomen dat diadragagantum.

Et tussi stricte phthisi diadragagantum;

Quod cameron nomen denominat asthma, dolorem

Depellit renum, prosternit debilitatem

930

Artheticae, phtisim, tussim, stomachique relegat.

Reuma labentes diamoron sublevat omnes

Exiccans uvam guttur iuvat atque palatum.

Pectus mundatur diaprassium si capiatur;

Effugiunt una diayri, tussis et asthma,

935

Et simul abscedit si frigida devia laedit.

Pectoris et splenis morbos Dialtea pellit,

Durities omnis membri solvendo repellit.

Alleviat partum frigidum, fugat esdra timorem,

Corrigit afflictos stomachi, laesam iuvat aurem,

940

Diminuit virus motivo munrre spasmos,

Latrantis rabidi depellit iura nocendi.

Electuarium Ducis antidotum succedit in usum,

Calculus exteritur, recedit violentia fumi

Ventosi, digestivae etiam prosternitur error

945

Virtutis, gravis iliacae vis desinit esse.

Menstrua, rheuma, calor nocuus, asthmaque, podagra,

Salsi poena, sciae, phtisis, lithargicus error,

Artheticae torpor, oculi cerebri dolor, algor.

Splenis, vertigo capitis, raucedo, nociva

950

Frigiditas stomachi, peripleumonia, screatus

Sanguinis ut cesset euperiston tibi praebet.

Euperiston amat quae propter menstrua clamat;

Antidotum succi symptomata noxia salsi

Flegmatis expellit ferventis, tormina pellit

955

Arthetici, cura placida est medicina rigoris.

Esulae mixtura paralisis maxima cura.

Vtilis antidotis cutis aurisque doloris,

Algentique febris capiti gelido yeranoxae,

Vincit apostema compactum Gallia musta.

960

Proscribit ructus acidos et paectoris aestus,

Pressuras aperit, digestivam reparando

Ventris virtutem cui dat gariofila nomen.

Luminibus, capiti, matrici, renibus, auri,

Vesicae, spleni hiera portat opem Galieni.

965

Serpigo, scabies, a salso flegmate labes,

Lepra quae proprium nomen capit ac elephante,

Morphaea, quae maculat faciem, quae corpora foedat,

Hae sunt, Ruffine, credas nocumenta ruinae.

Ruffini yera leprae mundatio vera.

970

Quam Constantinos tribuit purgat hiera visus.

Nomine notitiam tibi dat hiera mira, guttam

Diluit et choleram purgat, cum flegmate nigra

Destruit algentem nervorum debilitatem,

Hygia gingivae depellit rheuma, dolores

975

Ventris diminuit oculorum nubila solvit

Ygia fit denti medicina maxima patienti.

Tertia pars mellis iungatur partibus octo

Lymphae, coniunctis decoctum fit hydromellis.

Si nimium mingit, si corrumpat tibi lumbos

980

Calculus, yliacae si plecteris gravitate,

Vtere iustino quod prodest strangurioso.

Oppresso triteo valet Idrocopion aegro

Frigora quartanat fugat et mala quotidianae.

Pesti verrucosae stomacho valet Imperiale,

985

Yliacae vires elevat et absque dolore,

Consumit pingues, fervorem sanguinis aufert,

Et bene valet constrictos solvere ventres.

Pertundit lapidem lithontripon et fugat omnem

Iliacae causam, renum portans medicamen.

990

Cui ren aegrotet lithontripon hic bene potet.

Mitridatum vitium capitis quod procreat algor

Extinguit, confert timidis et sata medetur,

Causa melancholicis, oculis lacrimantibus, auris

Succurrit vitio malae mala mitigat aegrum,

995

Evellit cani dentes mortale venenum,

Dissolvit pestis quartanae frigora, laxum

Constipat ventrem quem cocta balaustia firmat.

Si tibi quartana nocet hanc fugat aenea Musa,

Cotidiana ruit, redit interrupta facultas

1000

Mingendi, sudor vitam pronunciat aegro.

Musa facit sanae febri data quotidianae;

Cum calida stomachus medetur melle rosato,

Frigida si fuerit aqua confert debilitato,

Humectum siccat pectus raucedine strictum.

1005

Ampliat, et laterum castigat mel roseatum.

Memphito cedunt, quae linguam noxia laedunt,

Phlegma, melancholicus humor, hieranoxa, dolores,

Algentis stomachi, vertigo, dolor capitalis.

Sistit haemorrhoidas, tormentum mitigat, omnem

1010

Compescit fluxum ventris micleta per usum.

Fert sterili foetum nephra potio laetum;

Squilliticum choleram purgat, castigat acutas,

Cocta satis tute febri succurit acutae,

Curat ycteritiam, fervorem sanguinis aufert.

1015

Causonidis et sinochi vim simplex mitigat Oxy.

Quod ventrem laxat tritei discrimina cessat.

Mirrhae, mandragorae, violatus, iusquiamusque

Efflagrant oleum, quod fit de flore rosarum,

Artheticis calidis hepaticis confert et acutis

1020

Si sit inuncta manu per nares tympora pulsus

Defectum mobile manuum, linguae, pedis, artus

Opopirae dosis fugat et confert tremulosis.

Oppopira si vis, cito pellit vitia paralisis;

Oxyrocei vis fracto convenit ossi,

1025

Mitigat ingentes humore fluente dolores,

Solvit apostaseos ac indurata remollit.

Panchriston capite gelidis renibus tribuatur

Solvit quartanam ventrern simul amphimerinam.

Potio muscata confortat debilitata,

1030

Cordi iuvat, stomacho, scotosim solvens oculorum.

Lumina clarificat, caput aurea pillula purgat.

Turbo ventosus stomachi ruit eius ad usus.

Mundat visus quibus est nomen sine quibus

Auribus, yliacae, veteri prosunt cephaleae.

1035

Tres partes aloes, masticis quarta, terantur

Cum succo solatri, pillulae sic conficiatur;

Confectus pillularum sic masticis fore dicunt.

Vna quaeque die post coenam sumere possunt;

Non laedunt non corrumpunt solvunt nec acute,

1040

Et nihil est oculis, mi crede, salubrius istis,

Nam mundificant stomachum caput articulosque,

Humores nocivos et cum stercore purgant.

Frigiditas capitis, matricis, nausea ventris,

Errores stomachi pigra fugavit Galieni.

1045

Pigra caput purgat, vitiis stomachique repugnat.

Et exacuit pliris sensus, oblivia tollit,

Tristitiae curas adimit, cor debile firmat,

Confortat cerebrum, hieranoxa liberat aegrum.

Stranguriam, lapidem, nephresim, laterisque dolorem

1050

Splenis duriciem philoanthropos sedat ad unguem.

Pleuresis, iliaca, nephresis, colicus dolor, error

Algescens stomachus, peripleumonia, tumores

Splenis, vesicae vitium, vestigia sputi

Sanguinei, vi phylonei sinit apta fugari.

1055

Febri quartanae qua valet tua potio, Paule,

Nervos confortat, enervat vim hieranoxae.

Confert quartanae Paulini potio sane;

Quam dat descensus humorum dextruit usum

Paulini tussim thoracis frigora tollit

1060

Quod chimus offendit, oculo sua via rependit.

Sudores grata mala post diurria rosata.

Eximat falsam rubeae vis quotidianam,

In triteo confert, descensum rheumatis aufert.

Et rubeae gustus colerae fugit humor adustus;

1065

In synocha causon in acutis et peracutis

Vt sompnum facias exhibeas requiem;

Dat requies requiem quartanis, quotidianis,

Tertia quam revocat lux febris noxia cessat.

Quod capit a stomacho nomen succurrit acutis,

1070

Fervorem reprimit, sitis nutrimenta repellit,

Si vis confectis dominatur frigiditatis;

Si calidum fuerit ventrem iuvat, ylia solvit,

Si medicina nocet modicum fluxum magis auget,

Sale Sacerdotis capitis dolor et malus oris

1075

Cedit odor, caligo cadit tenebras oculorum

Inducens, tusses fugiunt et anhelitus altus.

Turbo melancholicus, oculi, dentis, dolor auris

Passio longeva, tussis violenta, podogra,

Impetus artheticae, peripleumonia, frenesis,

1080

Poena sciae, stomachi vomitus, vitium hieranoxae,

Sputum sanguineum, virus lethale, solutus

Venter, quartana, dolor asthmaticus, violenta

Dispnia, conturbans capitis dolor, ictericorum,

Munda cutis, Sotirae valescunt munere magnae.

1085

Humectat febris siccitas, ventrisque reducit

Offensam, affectus sitis extinguit violatus.

Ventrem constipat, castigat caumala febris,

Confortat, pellitque sitim, fugat ariditatem

Syrupi virtus; rosa quem producit ad usum.

1090

Vis apoplexiae, scotosis, cephalaea, venenum

Humida raucedo, pressuraque pectoris arti

Asthmatis insultus, peripleumonia, labores

Iliacae, dolor artheticus, nephresis, lapis, algens

Ydropisis, colicae violentia, menstrua, foetus

1095

Mortuus, ictericae labes, contagia leprae,

Fumositas stomachi hieranoxae passio splenis,

Defectus cerebri vitium, compressio splenis

Poena febris typicae magna cedit tyriaca

Solus in anteriore confert potus tyriacae.

1100

Ictericae labes, hepatis calor et cephalaea

Ex cholera, trifera duplex quem sepelit ardor,

Luminis offensae cholerae quem pungit acumen.

Si quemque laedunt tibi Sarracenica cedunt,

Potus tripherae membri est menstrua vere.

1105

Trifera magna vincit conceptum, menstrua promit,

Matricem mundat, sompnum surgentibus affert,

Corrigit errores stomachi, confert mulieri,

Icterum, phtisim, stomachi, capitisque dolorem

Ex cholera pellit, cui nomen sandalus addit.

1110

Lethargia stupens, vertigo, frigida matrix,

Nervi debilitas, haec sunt si noxia cuivis

Et anacardino procedit causa salutis.

Theodoron gliscit, quem febris atra tumescit.

Gutta pedum, vis stranguriae, destructio nervi,

1115

Calculus, hydropicis, et frigida passio, quaevis

Cedunt unguento, quod nomen sumit ab auro.

Thoracis, capitis, stomachi dolor, algor, acumen

Yliacae, dolor artheticus, scia, lepra, podagra,

Splen durum, sclirosis hepatis, renum mala, urina

1120

Deficiens haec sunt quae marciaton iuvat usus.

Lentigo, leprae, labes, inculta citratrix,

Postula, quam salsi producit flegmatis ardor,

Vi cadit unguenti decocti gramine citri.

Indignans nervus quivis timor et dolor omnis

1125

Corporis, absque mora tibi fervens cedit Agrippa.

Populeon fugat ardores et lenit acutas

Inducit sompnum, manibus, pede, tempora tactis.

Fuscum dum mundat siccando vulnera sanat.

Plurima conditum solatia zinziber affert.

1130

Algorem stomacho, thoraci, renibus aufert.

Artheticum, fluxum ventris, stomachique dolorem

Depellit zuccarae confortativa rosatae

Pectoris ariditas, ethicae, consumptio, phtisis,

Pleuretici, peripleumatici, pressura negatum

1135

Ventris usus, zuccarae, violatae cedit ad usus.

Audi laetando quid dicam versificando.

Collige triticeis medicina pondera granis,

Grana quater quinque scrupoli pro pondere sume,

In drachmam scrupulus ter surgit multiplicatus;

1140

Si solidum quaeris, tres drachmas dimidiabis;

Exagium solido differt in nomine solo;

Aures exagio, solidoque parificatur;

Constat sex solidis, vel ter tribus uncia drachmis;

Vncia par librae duodena quis ambiget inde?

1145

Si quaeris pondus, quot habet sextarius unus,

Librarum quinque pondus debes dimidiare;

Cotyla sextario differt in nomine solo;

Continet heminas sextarius ut puta binas;

Vt fertur obolus semiscrupulus esse probatur;

1150

Caeterae mensurae non sint tibi nomina curae,

Nam quia sunt ficta surdescunt sunt derelicta,

Non eris illusus si tenes quod tenet usus.