Numerorum liber primus

 

Alloquitur Moysen Deus et iubet ut numeretur

      Omnibus ex tribubus fortis ad arma cohors.

Dicitur iste liber Numeri quia stirpis Hebree

      Exprimit electos dinumeratque uiros.

5

Hinc et dena quater et mansio bina tenetur:

      In tot castra locis fixit Hebrea cohors;

Per tot ab Egypto loca donec Moyse sepulto

      Iordanem teneat, flexit Hebreus iter;

Ortas ex Abraham tot Matheus genituras

10

      Orditur donec Virgo Maria parit.

Hic sacer est numerus sub quo Iesus a patriarcha

      Primo descendens te, Sacra Virgo, subit,

Que quasi Iordanis diuina fluenta bibisti,

      Fonte Sacri Flatus plena, rigata, fluens.

15

Qui fugis hunc mundum quasi per tot abi loca donec

      Terra tibi detur, lacte fauisque fluens.

 

Mansio Ramesses

Mansio Ramesses prior est, quam plebis Hebree

      Natio post Pascha luce sequente subit

Cum uer in risum prorumpit, cum iuuenescunt

20

      Omnia, cum pleno lumine luna nitet.

Ramesses nomen ex se mysteria profert;

      Hoc nomen resonat motio siue tonat :

Vt te de mundo moueas, bonus esse uiator

      Incipias, Christi te tuba sacra monet,

25

Vt fugias hiemem scelerum, te floribus ornes

      Morum, uirtutum luce coruscus eas.

 

Mansio Socoth

Porro sequens locus est Socoth; hic tentoria tendunt,

      Azimus hic panis incipit igne coqui.

Motus ab Egypto ueluti tentoria tendis

30

      Ad patriam uite si properare studes;

Azimus et panis coquitur tibi quando relicto

      Fermento uitii te facis esse nouum.

 

Mansio Ethan

Tertius extat Ethan locus et robur sonat; ignis

      Et nubes prius hoc uisa fuere loco.

35

Robur habe mentis, scripturas accipe nubes,

      Lumen ama Christum si bene carpis iter.

 

Mansio Pharath

Mansio quarta Pharath os nobile dicitur: ore

      Post robur cordis nobilis esse stude;

Oris nobilitas te ditat, possidet, ornat

40

      Si non sermo uolet turpis ab ore tuo.

Ex hoc turba loco transit mare, mergitur hostis,

      Expirat Pharao, tangitur inde Mara.

 

Mansio Mara

Mansio quinta fuit Mara, cuius potus amarus,

      Sed dulces ligni missio fecit aquas.

45

Nunc predicta uide, qui uis bonus esse uiator,

      Texere cepisti qua ratione uiam;

Te prius ut fugias mundum Christi tuba mouit;

      Castra paras, fidei robur habere stude.

Baptismum roseo perfusum sanguine Christi

50

      Ingrederis, Rubri quod notat unda Maris;

Hoc in fonte sacro tua culpa uelut tuus hostis

      Naufragium patitur, non tua membra tamen.

Hoste canis uicto, quasi cum uictrice Maria,

      Dicens: "Cantemus, laus tibi, Summe Deus."

55

Post mare succedit Mara, cuius potus amarus:

      Post Baptisma solent aspera multa sequi,

Sed lignum missum facit hunc dulcescere potum

      Si Christi teneas mente fideque crucem.

 

Mansio Helim

Sextus Helim locus est; bis sex fontes ibi, palme

60

      Sunt septem decies discipulosque notant;

Fontes maiores signant palmeque minores

      Discipulos; numerus ipse figurat eos.

Hauris doctrine potum de fontibus istis

      Et fidei fructus colligis inde bonos.

 

Mansio

65

Quedam pars terre que retro uidet Mare Rubrum

      Septima post sextam mansio facta fuit:

Inde notare potes quia post bona que facis ante

      Sepe tuos oculos facta priora rotas.

 

Mansio Sin

Sin locus octauus rubus aut odium sonat: artes

70

      Demonis odire te sonus iste docet.

 

Mansio Socha

Mansio nona Socha pulsatio dicitur: intra

      Ecclesiam pulsa, dona petita feres.

 

Mansio in Alis

Post istas in Alis decimus locus est; ibi manna

      Mane, coturnices uespere uulgus habet.

75

Manna loco datur in decimo quia qui bene seruat

      Iussa decem celi pane fruetur homo.

 

Mansio in Raphidin

Vndenus Raphidin locus est; uomit hic petra fontem

      In speciem Christi, cui latus hasta forat.

Hic Iosue pugnat Moysesque manus leuat: istud

80

      Extat imago crucis, que domat omne malum.

Consulit hic Iethro Moysi, signans quia demum

      Cederet antiqua lex ueniente noua.

Dissoluens fortes Raphidin sonat, et tua uirtus

      Dissoluens Sathane fortia uincla uiget;

85

Hoc implere potes duodenus si recolatur

      Cetus apostolicus cordis amore tui.

 

Mansio in Sinai

Hinc merito sequitur iuxta Sinai duodena

      Mansio; rubus enim uox sonat ista Sina

Ecclesiamque notat, in qua fudere cruorem

90

      Discipuli Christi dum sacra uerba sonant.

Precipit hic Moyses legis data iussa teneri,

      Stare tabernaculum; uasa nitere facit,

Pontificis uestes uario fulgore uenustat,

      Certo distribuit ordine quamque tribum.

95

Milia sexcenta tria quingentique fuerunt

      Et decies quini qui uiguere uiri;

Sed tribus una Leui numero prohibetur ab illo,

      Quam Deus assumpsit ad sua iura suam.

Illi quos Moyses armari iussit in hostes

100

      Seruorum Christi mystica bella notant:

Ense, manu, iaculis illos pugnare decebat;

      Hos pugnare decet spe, pietate, fide.

 

Primo nutritur Nazarei corna, deinde

      Tondetur, post hec uritur igne sacro:

105

Sic in corde fouet mala sepe superflua iustus

      Propter uirtutes quas uidet esse sibi;

Hancque comam tondet cordis compunctio more

      Forficis, et totum sanctus adurit amor.

 

Crebro tabernaculum legis dator intrat et exit,

110

      Prelatos qui sunt Lia Rachelque notans:

Intrat ad amplexus et ad oscula blanda Rachelis

      Prelatus cuius cor super astra uolat,

Exit et ad Liam cum plebis pondera portat

      Postque fauos dulces pocula dura bibit.

115

Sepe tabernaculum repetens, Moyses stat ad archam

      Vt de re dubia consulat ille Deum:

Sic redit ad mentem doctor, sacra scripta requirens

      Cum de re dubitat quam penetrare nequit.

 

Quisque leuita pilos radat de carne, leuita

120

      Dicitur assumptus presbiterosque notat.

Humana pilus est in carne superfluus, illud

      Quod mens illicite cogitat ergo notat;

Quem Deus assumit ut ei deseruiat, omnes

      Motus ex animo radere debet homo.

125

Quod radi, non euelli, pilus ipse iubetur

      Doctrine magnum, non leue, pondus habet:

Radices non extirpat rasura pilorum,

      Sed rasi crescunt fructificantque pili:

Sic licet expellas omnes de pectore motus,

130

      Non tamen hinc penitus cuncta fugare potes.

Hoc de carne trahis quia semper alit caro pugnam;

      Intus habes cum quo prelia semper agas;

Ergo necesse manet tibi semper inesse nouaclam

      Vt possis omnes hinc resecare pilos;

135

Nam resecans culpas, studiosi cura laboris

      Seu forfex dici siue nouacla potest.

 

Que de stirpe Leui tribus orta creatur ab anno

      Bis deno quinto seruit in ede Dei;

A quino decies anno committitur eius

140

      Cure uasorum cura, iubente Deo.

Annus bis denus quintus, quando uiget etas

      Florida, peccatis obuia bella notat,

Nam flos etatis temptanti congruit hosti;

      Carnis et etatis surgit uterque calor.

145

Per quinum decies annum, cum bella quiescunt,

      Exprimitur mentis post fera bella quies.

Vasa greges signant quos pastores bene seruant

      Qui norunt domita carne quiete frui,

Nam quos uexat adhuc tenere lasciuia carnis

150

      Improba pastores non decet esse gregis.

 

Duplex argenti tuba ductilis esse iubetur:

      Iussa Dei complens, doctor utramque gerit.

Est tuba doctoris uox, argentum nitor oris,

      De falsi plumbo si nichil illud habet.

155

Ductile crescit opus dum tunditur: amplior extat

      Doctoris merces si patienter agat.

Conciso clangore, tubas dum turba sonantes

      Audit, qui debent castra mouere mouent:

Vox ita doctoris quanto subtilius intus

160

      Corda ferit, tanto fortius illa mouet.

 

Sepulcra concupiscentie

Tertius et decimus locus est ubi plebs cupit ollas

      Egypti, manna respuit, igne perit.

Inde nota: quisquis ad carnea uota recurrit,

      Angelico spreto pane, cremandus erit.

165

De sensu Moysi tulit hic aliquid Deus, inde

      Septenis decies dans sua dona uiris:

Sic Christus ueniens in carnis nube repleuit

      Orbem terrarum muneris imbre sui;

Ex linguis decies septem populo uenienti,

170

      Qui datus est Moysi, Spiritus ille datur.

 

Mansio Aseroth

Est quartus decimus locus in quo murmurat Aaron

      Et soror in Moysen, cui noua sponsa datur.

Post istud murmur perfudit lepra Mariam,

      Quam per septenos sustinet illa dies:

175

Sic in Christum, quoniam de gentibus ortam

      Colligit ecclesiam, murmur Hebreus habet,

Nec lauat hanc aliquis lepram uitii nisi Sanctus

      Spiritus in finem cum synagoga redit.

 

Mansio in Rethmna

Rethma locum quintum decimum post intrat Hebreus,

180

      Quod nomen sonitus iuniperusue sonat.

Si prunas ligni cinis obtegat huius, ad annum

      Has durare ferunt, nec perit ille calor:

Te docet hoc ut sis mentis feruore calescens

      Et claro sonitu uerba benigna seras.

185

Ex ista donec ueniat ter dena secunda

      Mansio, res uarias colligit iste liber,

Quas quia diuisas non per loca singula terno,

      In commune loquar id quod habetur ibi.

 

 

Numerorum liber secundus

 

Proceres duodecim mittuntur ad terram promissionis

Ad sanctam mittuntur humum proceres duodeni

190

      Qui terrent populum dum rediere suum;

In ligno pendet botrus: depingitur istic

      Christi pendentis in truce sancta caro.

Murmura uulgus agit, formidans bella gigantum,

      Diffidens animo deficiensque sibi;

195

Bella mouet, nolente Deo, contra Chananeum,

      Vincitur et discit que sacra rite colat;

Sabbata non seruans, homo ligna legens lapidatur;

      Cum multis Abiron terra Dathanque uorat;

Inter defunctos et uiuos cum prece presul

200

      Stans medius placat thuris odore Deum;

Aaron uirga parit fructum cum flore; paratur

      De uitula rufa uictima grata Deo.

His ita succincte libatis, a duodenis

      Principium sumat littera nostra uiris:

205

Hi signant scribas qui scripta prophetica norunt

      Credere presenti nec meruere Deo.

Sancta fuit tellus predare Virginis aluus,

      Que fructum uite mirificumque tulit.

Terruerant Moysi legati uulgus ut hostes

210

      Se non speraret uincere posse suos:

Sic scribe turbe turbantes corda, mouebant

      Illam ne Christum crederet esse Deum.

Despiciens manna, plebs illa nigras petit ollas:

      Nigra suis uitiis, plebs negat ista fidem.

 

215

Ollarum carnes, peponum fercula, porros,

      Cepas pro manna turba gulosa petit:

Quosdam consimiles sinus ecclesie modo nutrit,

      Qui pro diuinis terrea uana petunt.

Internum mentis designat manna saporem;

220

      Actus Egypti denotat esca malos;

Carnes ollarum carnalia facta figurant,

      Que uelut in nostra carne libido coquit;

Pepones signant quedam mala dulcia, tanquam

      Otia sunt, sompnus, gaudia, blanda quies.

225

Porri uel cepe mala signant aspera, tanquam

      Sunt rixe, sanguis, furta, rapina, dolus:

Illa creant oculis lacrimas, ita nec sine fletu

      Possunt ista geri uel sine peste graui.

 

De botro

Subtus pendentem fert botrum pertica: Christum

230

      Supra pendentem suscipit ara crucis.

In ligno botrus pendens est, in cruce Christus:

      Profluit hinc uinum, profluit inde salus.

Elicitur prelo de botro gratia uini:

      Pressa crucis prelo sanguinis unda fluit;

235

Altaris calicem Potus tam nobilis implet,

      Lingua sacerdotis cum sacra uerba sonat.

Sunt duo uectores botri - gentilis, Hebreus

      Hic prior, ille sequens; cecus hic, ille uidens:

Qui prior est dorsum curuans, cecatur Hebreus

240

      Ne uideat Christum, credere durus ei;

Sed plebs que sequitur gentilis lumine recto

      Heret in hunc, Christum mente fideque uidens.

 

De homine ligna Sabbato colligente

Sabbata contempnens, homo ligna legens notat illos

      Qui mala multiplicant et sine pace manent.

 

De excidio Chore, Dathan, et Abiron

245

Vti thuribulis Abiron, Dathan, et Core temptant

      Contra iussa Dei scismaticosque notant,

Qui statuunt altare recens, qui scismata querunt,

      Qui baptisma nouant ecclesiamque premunt;

Sed sicut pereunt illi telluris hiatu,

250

      Sic istos uindex puniet ira Dei.

 

Thuribulum sumens, inter viros et acerbe

      Defunctos Aaron flensque precansque stetit:

Sic placare Deo iustosque reosque sacerdos

      Debet et ad celos fundere thura precum;

255

Oret ne iustus de iustitia cadat; oret

      Vt prauus surgat et mala prima fleat.

 

Virga Leui uiruit, inter uirgas duodenas

      Florens; que remanent absque uirore manent:

Sic Christi corpus de mortis puluere surgens,

260

      Ad uite florem morte stupente redit;

Sed uice uirgarum que non habuere uirorem

      Arida post mortem corpora nostra iacent.

Et ueluti uirge iocundis floribus Aaron

      Enituit meritum presbyterique gradus:

265

Florida sic Christi surrectio denotat ipsum

      Esse Sacerdotem qui rogat ante Patrem.

Aaron uirga, Dei Virgo peperisse feruntur,

      Arboris illa nuces, etheris ista Deum;

Fert sine radice, profert sine seminis usu,

270

      Arida uirga nuces, integra Virgo Deum.

Nux, fauus, electrum prodit de Virginis aluo,

      Christum hominem Christumque Deum pariente

Puella; Nam sicut cere mel, teste nucleus, auro

      Iungitur argentum, sic iuncta caro Deitati.

 

275

Pro nobis oblata Patri caro candida Christi

      Bos est rufa, crucem passa, cruore rubens.

Christi perfectos actus uacce notat etas

      Integra nam Christus perficit omne bonum;

Vacca iugo maculaque caret quia Christus ab omni

280

      Peccato liber uixit et absque nota.

Extra castra foras Eleazarus immolat illam:

      Immolat Auctorem sic synagoga suum;

Illa necat Christum, peccans ex parte malorum,

      Ex electorum parte benigna manens.

285

Hic extra portam patitur, sed porta salutis

      Nobis illius passio facta fuit.

Intingens digitum sacrifex in sanguine contra

      Claustra tabernaculi spargere nouit eum.

Fit pax per digitum; diuisio congruit illi;

290

      Discretos sensus ergo notare potest.

Sanguine sic tingit digitum cum, sacra recordans

      Vulnera, discrete quisque fidelis agit;

Claustra tabernaculi respergit sanguinis unda

      Cum de morte crucis pectora nostra docet;

295

Septenis uicibus digitum de sanguine tingit,

      Perfecte Christi probra crucemque sequens.

Post carnem cum pelle, fimum cum sanguine torrens,

      Oblatum sacrifex tradit in igne bouem:

Vel caro uel pellis Christi carnis notat actus

300

      Humanis oculis qui patuere foris;

Sanguine signatur uirtus interna, forenses

      Viuificans actus carnis eosque fouens;

Exprimiturque fimo sitis, esuries, labor, angor,

      Mors, dolor et quicquid est sacra passa caro.

305

Singula das igni cum corde uel ore fateris

      Flamine facta Sacro que Deus egit homo.

His cedrum flammis, ysopum, coccumque sacerdos

      Tradit: uirtutum sunt tria forma trium,

Nam quisquis recolit Christi mortem, crucis ignem,

310

      Munera uirtutum debet habere trium;

Vna fides, alia spes, est amor ultima uirtus;

      Has ysopus, cedrus, coccus ubique notant.

Pectoris humores ysopi decoctio mundat,

      Nosque fides mundat mundaque corda facit.

315

Alta petit cedrus, putrescere nescia: celi

      Premia spes spondet que sine fine manent.

Que rubet in cocco, gemini tinctura coloris,

      Est fraternus amor et Deitatis honor.

 

Mansio in Ramoth

Ramoth granati mali diuisio fertur

320

      Et sextus decimus dicitur iste locus:

Ecclesie sancte gremium signatur in isto

      Nomine, que mundum complet odore bono,

Que ueluti multa tegit uno cortice grana

      Cum populos plures colligit una fides.

 

Mansio in Lebna

325

Lebna sonat laterem, qui fit de puluere terre;

      Septimus et decimus dicitur iste locus.

Sepe quidem constat, dum per loca plurima transis,

      Incurris lateres, terrea facta sequens.

 

Mansio in Ressa

Octauus decimus locus extat Ressa sonatque

330

      Frena, docens gressus te retinere uagos;

Nam si delinquis, debes imponere culpe

      Frena, uagos gressus per sacra iussa tenens.

 

Mansio in Celatha

Post nonus decimus locus extat Celatha, signans

      Ecclesiam, cuius te sacra scripta docent.

 

Mansio in Sepher

335

Bis denus locus est in monte Sepher; sonat istud

      Pulcher, id est, Christus, quem decet omne decus:

Hic est mons sanctus ad quem conscendere debet

      Virtutum gradibus quisque fidelis homo.

 

Mansio in Arada

Arada, quod nomen resonat miracula nobis,

340

      Bis denus primus dicitur esse locus:

In Christo meritis habitans, miraris in illo

      Gaudia que nullus sermo referre potest.

 

Mansio in Maceloth

Post illam Maceloth bis dena secunda paratur

      Mansio, que cetus siue caterua sonat:

345

Te monet hec cetus fraternos querere, quorum

      In medio semper est habitare bonum.

 

Mansio in Thaat

Inde Thaat sequitur et uox sonat ista pauorem,

      Est et bis denus tertius iste locus.

Nunc predicta notes, Christo dilecte uiator;

350

      His infixa locis lumina mentis habe:

Infrenas uitium, petis ecclesiam, cor in ipso

      Christo monte tenes, mira uidendo stupes,

Cetus fraternos laudas; his ergo pauorem

      Solum iunge, timens esto nec esto tumens;

355

Namque timor, uirtus humilis, fugit omne superbum

      Et quasi uirtutum clauiger esse solet.

 

Mansio in Thare

In Thare bis denus quartus locus extat et istud

      Nomen pasturam nequitiamue sonat:

Ecclesie dignis prelatis congruit istud,

360

      Vt populum pascant nequitiamque uetent;

Vt sit sollicitus quicumque pauore tenetur,

      Ne lupus ille Sathan intret ouile suum.

 

Mansio in Metheca

Metheca bis denus quintus locus esse refertur;

      Istud dulcorem lingua latina uocat.

365

Pascis oues; sed quo pastu? Sacra uerba docendo,

      Que sapiunt dulces mellis in ore fauos.

 

Mansio in Asmona

Asmona bis denus sextus locus extat et istud

      Nomen festina seu cito curre sonat:

Te docet hoc ut eas festinus currere gressu

370

      Virtutum, semper ad meliora celer.

 

Mansio in Asseroth

Asseroth inde locus bis denus septimus extat,

      Hoc disciplinam siue ligare sonat:

Vt dum festinas, celer ad bona, consule doctos,

      Per quos doctrinam siue ligare scias.

 

Mansio in Beneiachan

375

Bis denus locus octauus Beneiachan extat:

      Hoc nostro stridor dentis in ore sonat,

Vt cum doctrinis fueris complutus honestis

      Et possis hostes inde ligare tuos,

Ipsos conuertes ut eas penas ubi stridor

380

      Dentis inest caueant, flendo, precando Deum.

 

Mansio in Monte Gad

Mons Gad bis denus nonus locus esse refertur:

      Nuntius, accinctus dicitur iste locus,

Vt tua lingua boni uenturi nuntia fiat,

      Premia promittens que sine fine manent,

385

Vt sis sublimis meritis accinctus in hostes,

      Scripture iaculis hostica corda domans.

 

Mansio in Gelbata

Gelbata ter denus locus est, et nominis huius

      Augurium nostro transitus ore sonat,

Scilicet ut semper mundane gaudia uite

390

      Mens tua pretereat et cor ad alta leuet.

 

Mansio in Asiongaber

Post istas Asiongaber est tricesima prima

      Mansio; personat hec dictio tigna uiri:

Gentes diuersas hec ligna notare uidentur,

      Que gratos fructus multiplicesque ferunt.

 

Mansio in Sin

395

Sin, que monstratur ter dena secunda fuisse

      Mansio, temptantis hic modo nomen habet:

Sepe quidem temptatur homo dum celica querit,

      Dum properat mentis ad bona summa gradu.

 

 

Numerorum liber tertius

 

Mansio in Pharana Cades

Ad Pharana Cades, quod fructum nomine spondet,

400

      Mansio ter dena tertia facta fuit,

Namque boni fructus post temptamenta sequuntur

      Mercedemque suam prelia carnis habent.

Hic Moysi soror est morti subiecta, figurat

      Illa prophetiam que moritura fuit;

405

Hic Moyses nutat dum petram tangit, Hebreos

      Signans, qui Christum non tetigere fide,

Sed cruce, sed clauis sanctum fudere cruorum,

      Ex potu cuius est data uita reis.

Nutanti Moysi tellus promissa negatur,

410

      Non intrare potest ad loca plena fauis:

Sic et Iudeus in Christum credere spernens,

      Non intrare potest dulcia regna poli.

 

Mansio in monte Hor

Ter denus quartus locus Hor mons esse refertur:

      Te sonus iste monet monte manere Dei.

415

Hic Aaron dormit, defunctum plangit Hebreus:

      Mors huius legis sacra perire notat.

Plebs Aaron plangit, Christus non plangitur; ille

      Planctibus et dignus plausibus iste fuit.

Tempore descensus ueteri fuit ad loca flendi:

420

      Ad loca gaudendi lex noua fecit iter.

 

Mansio in Selmona et Finon

Terdecimus quintus locus est in Selmona; Finon

      Terdecimus sextus dicitur esse focus.

Post Aaron mortem mouet illic murmura, manna

      Spernit, serpentum uulnere turba perit.

425

Eneus in ligno stat serpens, uulnera sanat

      Cum percussus in hunc lumina fixa tenet:

Sic cruce suspensus sanat tua uulnera Christus

      Si tua mens fidei lumine tangit eum.

Eneus in ligno serpens est in cruce Christus;

430

      Virus non habuit ille nec iste dolum.

Hec duo mente uide, uires serpentis et eris;

      Quod sit Christus homo, quod Deus, inde nota:

Mors in serpente, Deitas signatur in ere

      Nam durare nichil longius ere solet;

435

A serpente datur mors, mortuus est homo Christus,

      Sed Deitas durat et sine morte manet.

Aspice quam pulchre uerbis respondeat istis

      Selmona, nam nomen istud imago sonat,

Et serpens Moysi, qui dicitur eneus, eius

440

      Qui fuit in ligno passus imago fuit;

Et pulchre Finon sonat os, mortem quia Christi,

      Quam credis, debes ore fatendo sequi.

 

Mansio in Oboth

Que magus aut phiton nostro sermone uocatur,

      Mansio ter dena septima fertur Oboth.

445

Phiton siue magus est scismaticus quia turbat

      Verum quod credis corde, quod ore sonas;

Sed contra uoces incantantis sapienter

      Aures obtura, plus sapienter agens.

 

Mansio in Iebar

Mansio ter dena Iebar est octauaque; massa

450

      Que transit lapidum uox sonat ista michi:

Sancti sunt lapides uiui, transire parati

      Ad melius semper, de quibus esse stude.

 

Mansio in Dibongad

Ter denus nonus est Dibongad locus; illic

      Rex Og rexque Seon uictus uterque fuit.

455

Intellecta quidem temptatio fortiter istud

      Nomen Dibongad rite sonare potest,

Nam dum scismaticos superas, intellige uerbis

      Temptamenta nimis fortia uicta tuis.

 

Mansio in Helmon Deblathaim

Contempnens ficus sonat in sermone latino

460

      Helmon Deblathaim, mansio dena quater:

Disce per hoc dulces carnis contempnere fluxus,

      Nam foliis fici se male texit Adam.

 

Mansio in monte Abbara

Abbara mons, contra faciem Nabo stans, prior extat

      Post hanc que fertur mansio dena quater.

465

Hic Moyses morti persoluit debita, sanctam

      Inspiciens terram, non habiturus eam:

Est Moyses moriens lex deficiens quia nullus

      Per legem meruit tangere regna poli.

Res confusa sonat Nabo: lex confusa recedit

470

      Dum Christus ueniens dat noua iussa suis.

 

Mansio iuxta Iordanem et ultima

Proxima Iordani fuit ultima mansio tanquam

      Leta uiatoris perficiensque uiam,

Namque fit hic cursus, ut Christi flumine lotus,

      Predictis gradibus ad loca summa uoles.

475

Isto facta loco quedam sacra lectio narrat,

      Que tibi succincte nostra Camena canet.

Vas erit immundum quod non uelabit operclum:

      Os erit immundum quod reticere nequit.

Conductus Balaam fuit ut maledicat Hebreis,

480

      Sed maledicta magi sunt benedicta magis.

Insidet hic asine, mutum loquitur pecus; ensem

      Non uidet angelicum sessor, asella uidet.

Muta prius, plebs gentilis loquitur modo laudes,

      Christe, tuas; istud signat asella loquens.

485

Eius sessor erat aliquis qui falsa docebat

      Sacra coli donec respuit illa deos,

Donec Christus adest, qui consilii fuit alti

      Angelus et gentes subiugat ille sibi.

Vel carnem nostram signare uidetur asella,

490

      Est animus sessor, quo solet illa regi;

Sed fit sepe, uagans animus dum pessima quedam

      Cogitat, obstat ei uerbere trita caro.

Vult implere uiam Balaam, sed trita flagellis

      Et diuina uidens, tardat asella uiam.

495

Amplecti mundum quor undam uota laborant,

      Sed uotis obstat uerbere trita caro;

Nam nos a uitiis mundanis sepe retardat

      Corporis anxietas, dampna, flagella, fames.

Quidam sepe uiri prece pulsant astra frequenti,

500

      Sed steriles reddit uita maligna preces;

Hinc loquitur Balaam, "Mors iustorum mea fiat,"

      Sed neca t hoc uotum mente cupido uigens.

 

De consilio Balaam ad Balach

Consilium dedit ille Balac, qua turbet Hebreos

      Arte, quibus frangat hostica corda dolis.

505

"Accipe, rex," inquit, "quo consilio potes uti:

      Non uincit populus uiribus ille suis;

Immo, colendo Deum corpusque regendo pudicum,

      Vincere semper habet ille per illa duo.

Vt superes illum non marte sed arte, puellas

510

      Elige quas ornet uestis et oris honor,

Que manibus plaudant, pede ludant, nutibus ignem

      Spirent, plectra gerant, astra decore premant.

Non rigor armorum sed ludus pugnet amorum,

      Non minitans ferrum sed muliebre forum;

515

Sic species uincet acies, sic arma uirorum

      Forma puellarum sub pede uicta teret.

Non tamen huic populo complere libidinis ignem

      Permittas donec dis noua sacra parent;

Celestis sic ira Dei consurget in illos;

520

      Sic populi uictor leta trophea feres."

Rex hoc consilium grata bibit aure, puellas

      Preparat insignes sidereasque genis.

Prelia mira gerit, arcu non arcet Hebreos,

      Non ferit hos ferro, non feriendo furit;

525

Pugnat non equitum loricis sed nec equorum

      Loris, immo lyris femineisque choris.

Hec canit, hec ludit, hec adiuuat arte decorem

      Vultus et geminus ridet in ore decor;

Per faciem iacit ista facem, uomit hec per ocellos

530

      Scintillas, profert illa per ora fauos.

Hec ad pugnandum fuit improbitas proba; pugnans

      Pro patria, regi queque placere studet.

Hec species animos predatur plebis Hebree;

      Peccant, peccantes opprimit ira Dei.

535

Sed Phinees Zambri scortumque duos forat ictu

      Cuspidis unius, cesset ut ira Dei:

Crux Christi signatur in hoc, qua sacra deorum

      Excludi, perimi carnea uota solent;

Sic iram sepelis Domini dum pro cruce Christi

540

      In te peccati fiamma sepulta iacet.

Post hec in numerum redigi cum plebe leuitas

      Rursus constituit iussio sancta Dei,

Et uelut extinctis primis carnalibus assit

      Plebs noua, que fiat grata placensque Deo,

545

Que per Iordanem quasi per baptisma sacratum

      Ad promissa Dei regna uenire queat.

Cerne quod egressa sex centa fuere uirorum

      Milia cum clipeis de Pharaonis humo,

De quibus, exceptis Iosue Calephque duobus,

550

      Nullus stillantem melle subiuit humum:

Hinc est quod multos reddit baptisma fideles,

      Sed paucos recipit aula beata Dei.

Bini qui subeunt patriam signare uidentur

      Mos qui populo sunt in utroque boni;

555

Vel binas signant uitas quarum notat unam

      Lia, Rachel aliam; fit per utramque salus.

Post inter fratres genite de Salphaat optant

      Heredes fieri, fitque iubente Deo:

Sunt etenim quidam ueteri de lege uocati

560

      Inter eos legem qui tenuere nouam.

Monte Iesus Moysi succedit, precipit illic

      Que Deus offerri mystica sacra uelit.

Quid signetur in hoc intellige: gratia legi

      Succedit, complet ista quod illa iubet.

565

Fit bellum contra Madian, Balaam cadit: ergo

      Disce quod errores destruet hasta crucis.

Ex Amalech predis diuisio facta refertur,

      Ex quibus oblata multa fuere Deo.

Natis Gad genitisque Ruben tribuique Manasse

570

      Dimidie tellus displicet illa Dei;

Citra Iordanem datur his possessio; nullum

      Vitra Iordanem munus habere uolunt:

Hi signant pigros quos mundi uincula nectunt

      Nec promissa Dei regna sitire sinunt.

575

In terra sancta Deus imperat idola tolli,

      De primis nullus incola uivat ibi:

Disce per hoc, si quis fuerit baptismate lotus,

      Idola nulla colat, destruat omne malum.

 

De summo pontifice

Summi pontificis mors, uiuificans homicidas,

580

      Ad proprias dat eis posse redire domos:

Post mortem Christi peccans redit ad Paradisum,

      Redditur et nobis nectare terra fluens.