Post Ionathe mortem patrisque sui Dauid, unctus

      Rex supra Iudam, sceptra tenebat ibi;

Porro super populos alios ad culmina regni

      Hisboseth erigitur nobilis Abner ope.

5

Princeps militie Dauid esse Ioab perhibetur;

      Militie princeps Hisboseth Abner erat.

Inter utrosque diu mouit discordia bellum,

      Sed magis enituit pars animosa Dauid;

Hinc Abner bis sex pueros, totidem Ioab inde

10

      Eligit ut moueant obuia bella sibi;

Pugnantes cecidere simul quia non timet ensem

      In latus oppositi figere quisque suum;

Sed Iosephus narrat ex Abner parte peremptos

      Esse uiros, pueros non cecidisse Ioab.

15

Territa plebs Abner fugit; insequitur Ioab hostem,

      Instigans proceres uoce movente suos;

Inter quos eius fratres non segniter hostes

      Turbatos Asael Abisaique fugant.

Hic Asael capreas pede sic uincebat ut eius

20

      Quiuis pennatos crederet esse pedes;

Post Abner uolat hic, premit, urget; lumina princeps

      Figit in hunc et ait: "Porrige frena pedi;

Non mea terga premas ne te configere cogar

      Cuspide." Sed frena non dedit ille pedi.

25

Hunc igitur princeps in partibus inguinis hasta

      Transforat aduersa; saucius ille cadit.

Dum properans Asael laudes sibi uendicat, hasta

      Inguine transfixo sauciat Abner eum:

Sic homines quosdam dum gloria pascit inanis,

30

      Inguine secreto sepe libido forat.

Sic pugnans domus inde Dauid, domus inde Saulus,

      Tempore se multo bella mouendo premit;

Sed robusta Dauid plus uirtus surgit in altum,

      Plus uiget hoste suo, plus probitatis habet.

35

Porro Dauid regem natura beauit in Hebron

      Sex pueris, patrius in quibus hesit amor:

Ammon et Celiab ac Absalon ac Adoniam,

      Saphathiam, Geraram, quos liber iste uocat;

In quibus enituit uultu puer Absalon, astris

40

      Siue rosis certans oris honore sui.

Compluit hunc tanto diues natura decore

      Quod sitiens et egens post sua dona fuit.

Pre cunctis pueris, quos ornat gratia forme,

      Felix et phenix iste fit absque pare.

45

Vnam nec maculam natura reliquit in isto;

      Ad caput a planta transuolat iste decor:

Vertex, frons, oculi, nasus, dens, os, gena, mentum,

      Colla, manus, pectus, pes sine labe nitent.

Aurea cesaries in uertice uertitur; anno

50

      Tonsa semel, siclis digna meretur emi.

Frontis planities albedine certat olori

      Siue niui nullo que pede trita fuit.

Emittunt geminos oculorum lumina soles

      Ad quorum cedunt astra minora iubar.

55

Nasi fracturam moderatrix norma uenustat,

      Nec breuis aut longus sed moderatus erat.

Victores eboris dentes intellige; nullum

      Tanti candoris India gignit ebur.

Florum nobilitas ori contendere puro

60

      Non audet, tantus ridet in ore decor;

Alba, rubens gemino gena picta colore maritat

      In se, purpureis alba ligustra rosis.

Mentum nascenti florens lanugine, sexum

      Femineum dampnans, indicat esse uirum.

65

Absque pilis candor in colli colle diescit

      Nec niueum fuscat umbra pilosa decus.

Quinque manus pollens digitis extendere palmam

      Plus didicit pugnum quam retinere suum.

Robustum uirtute foris sensuque refertum

70

      Interius, gemino pectus honore uiget.

Molis corporee sustentat fortiter artus

      More columpnarum firmus uterque pedum.

De specie pueri satient hec uerba legentes;

      Ad rerum seriem penna redire parat.

75

Hisboseth offendit hoc tempore dux suus Abner,

      Turpi dilectam regis amore premens.

Sauciat ille ducem uerbis; hic concipit iras,

      Regnum conuertit ad Dauid arte sua;

Sed mucrone Ioab, tanquam pro funere fratris,

80

      Clam ferit hunc; pietas regia plangit eum.

Exit in hec igitur rex uerba: "Super caput eius

      Qui necis est auctor, hec maledicta cadant:

Non sit deficiens et nunquam cesset ab eius

      Ede uel ipsius stirpe suaue tribu

85

Sorde fluens, lepram patiens fusumque reuoluens

      Ac mucrone cadens, pane ciboque carens."

Scismaticos notat ecce Ioab, quia seminis isti

      Sorde fluunt fluxe dum mala carnis agunt;

Hi lepram tolerant fusumque rotant, quia sectas

90

      Sectantur uarias instabilesque manent;

Ense cadunt et pane carent, quia Iudicis ira

      Punit eos nec eis esca superna datur.

Post Rechab et Baana, furtorum labe notati,

      Hisboseth insidias exitiumque parant;

95

Eius tecta petunt spicasque ferunt quasi regi

      Primitias, medium sole tenente diem,

Dumque sopor premit hanc que seruans hostia purgat

      Grana, sui domini clam caput ense metunt;

Hoc Dauid ostendunt sperantes dona, sed illos

100

      Suspendens auibus rex alimenta dedit.

Purgat grana domum conseruans femina quando

      Separat a uitio mens studiosa bonum,

Sed si dormitet mentis discretio, nequam

      Intrat spirituum fraus animamque necat.

105

Rex Dauid effectus omnem super Israel, urbis

      Ierusalem muros obsidet hancque capit.

Iste Philisteos mouet ad noua prelia rumor,

      Quos fugat et perimit et premit ense Dauid;

Inde domum petit Aminadab cum milite multo;

110

      Hic supra plaustrum ponitur archa Dei.

Aminadab pueri plaustrumque bouesque regebant

      Bini, precedens Aior et Oza sequens;

Dumque Dauid caneret et tympana tangeret, errant

      Declinantque boues; prona fit archa Dei.

115

Oza manus tendens accessit ut erigat archam,

      Sed nimis audacem mors fuit ulta manum.

Hunc ideo dicunt meruisse necem quia nocte

      Transacta coitu coniugis usus erat:

Declaratur in hoc quod si pollutus ad aram

120

      Accedas, mortis uulnere dignus eris.

Hoc uiso timuit Dauid inque domos Obed archam

      Transuexit, Dominus cui benedixit ibi.

Rex post ista suam transferre laborat in urbem

      Illam cum modulis hymnidicisque sonis.

125

Cogitat inde domum Domino fundare, sed audit

      A Domino: "Templi non fabricator eris:

Es uir sanguineus; ideo dignum michi templum

      Non fabricare potes, filius immo tuus."

Sanguineus uir eum signat qui crimina carnis

130

      Amplectens templum non ualet esse Dei.

Ecclesie sancte talis non erigit edem,

      Nec sacre fidei collocat ille domum:

Namque superiectas sordes detergere pure

      Nescit nostra manus si tenet illa lutum;

135

Ac oculus noster turbatus puluere neuum

      In membro pura luce notare nequit.

Post moriente Naas, rex Amon filius eius

      Efficitur, patris sceptra locumque tenens.

Mittit ad hunc famulos Dauid ut de morte paterna

140

      Leniat hunc et eos federet unus amor,

Sed male respondens Amon missos inhonestat,

      Indignum reddens pro pietate scelus;

Radit eis medium barbarum, uestis amictum

      Truncat, eos nudans parte tegente nates.

145

Sauciat hoc animum Dauid; in Iericho iubet illos

      Abscondi donec barba uenustet eos.

Amon hoc nomen dolor illorum sonat, hostem

      Designans per quem crescit in orbe dolor;

Hic barbam famulis Dauid aufert quando magistros

150

      Quosdam corrumpit, qui sacra uerba serunt:

Quando per hunc sordet uirtus sermonis eorum,

      Tunc ueluti radi barba uidetur eis;

Cumque palam populo deformia facta reuelat,

      Tunc ueluti nudas indicat esse nates.

155

Tales in Iericho maneant donec muliebrem

      Deponat speciem barba professa uiros;

Vt quasi sint humiles fiantque peripsema fratrum

      Donec uirtutum gratia crescat eis,

Donec honoret eos Summi clementia Regis

160

      Et dignos faciat uultibus esse suis.

Dedignata gene muliebri serpere, solos

      Vestit barba uiros, fortia facta notans.

Rex famulos reuocat barba crescente: Redemptor

      Quorum uirtutes crescere cernit amat.

165

Milite collecto Dauid omnes conterit hostes:

      Sic et Christus eos qui nocuere bonis;

Tempore iudicii cum uenerit ordine cinctus

      Angelico, penas inferet ille malis.

His actis, dum Bethsabee se tingeret unda,

170

      Heret in hanc oculo rex et amore simili;

Hanc rapit, hac fruitur; Vriam prodit et ipsum

      Perdit; Bethsabee concipit, inde parit.

Offendit Dominum res ista, Nathanque prophetam

      Dirigit ad regem. Protulit ista Nathan:

175

"Quidam pauper erat, quidam ditissimus; unam

      Pauper ouem, centum diues habebat oues.

Pauper ouem pascebat, ouis pascebat egenum;

      Vir dabat huic pastum, lac dabat illa uiro;

Sustentans inopem, lanam cum lacte ministrans,

180

      Hec inopi uictum deliciasque dabat.

Vidit et inuidit diues, tulit hanc ab egeno,

      Ex hac hospitibus dans alimenta suis.

Rex, igitur profer: Quid uir reus iste meretur ?

      Que scelus hoc debet ultio digna sequi?"

185

Rex inquit: "Reus est necis huius criminis auctor

      Bisque duas inopi reddere debet oues."

"Tu uir es ille," Nathan ait. "Vriam spoliasti

      Coniuge uel uita; dignus es ergo mori.

Cum fueris diues multis uxoribus, una

190

      Coniuge contentus ille uir unus erat."

"Peccaui Domino," rex inquit, aitque propheta,

      "A te peccatum transtulit ecce Deus."

Nunc quid Bethsabee notet, Vrias, Dauid, audi;

      Signat et hic aliquod regia culpa bonum.

195

Designat Christum Dauid, Vrias synagogam,

      Bethsabee legem, si bene queque notes.

Nuda placet regi species, in corpore nudo,

      Non in uestito regius heret amor:

Nuda placet Christo lex, non uestita figuris;

200

      Candida scriptorum lilia Christus amat.

Vriam privat rex coniuge, Christus Hebreos

      Lege sua; dampnum nescit uterque suum.

Quam gerit Vrias, Vriam littera perdit:

      Que gerit Hebreus per sua scripta perit.

205

Vxores tot habens aliasque Dauid sibi iungens

      Cur signat Christum, cum Deus ista uetet?

Ista figura fuit: multe signantur in illis

      Gentes quas Christus iunxit amore sibi.

Ammon, qui maior fuit in pueris Dauid, ignes

210

      Concipit, egrotat, uictus amore Thamar.

Inuitam niueo deflorat honore sororem;

      Virgineum plangit lesa puella decus.

Eicit oppressam frater, fugat, odit eamque

      Obstrusis foribus cogit abire foras.

215

Absalon inflammat lese iactura sororis,

      Fraternam tractat corde tacente necem;

Fratres ergo suos ad mensam colligit omnes,

      Percutit ense reum, regia pompa fugit.

Auditum regis mors Ammon uulnerat; eius

220

      Interitum plangens, regia lingua strepit.

Post planctus et post gemitus mulier Thecuites

      Patri conciliat Absalon, arte Ioab.

Ierusalem rediens ibi fit nouus incola, currus

      Ac equites statuens efficiensque sibi;

225

Verbis mellifluis populi uenatur amorem,

      Consilium prebens auxiliumque ferens.

Post annos decies quater ad Dauid inquit: "In Hebron

      Ire paro, Domino debita uota ferens."

Transierant anni tot ab illo tempore quando

230

      Vrbs Nobe presbyteris est uiduata suis,

Vt pateat nunc uelle Deum punire reatum

      Regis, qui tante cedis origo fuit;

Nec libro credas qui quatuor asserit annos;

      A falso liber non erit iste liber.

235

Aspirans regno, per cunctas Israel urbes

      Legatos iussit Absalon ire suos

Vt ueniant armis succincti seque sequantur,

      Nam parat insigni regis honore frui.

Insignes ad eum proceres glomerantur in Hebron;

240

      Post regem sequitur infima turba nouum.

Additur Achitophel, sibi qui uelut angelus omnes

      Consilii nodos soluere certus erat.

Cor Dauid hic rumor forat, urbem deserit, exit

      Flensque gemensque, patrem plebe sequente suum.

245

Tristis eum sequitur Sadoc, Achimaas gemit eius

      Filius, Abiathar flet Ionathasque simul.

Dumque Dauid graditur, Semei conuicia promens

      Et lapides mittens turbat euntis iter.

Ipse sue culpe memor et malefacta retractans,

250

      Pro culpa didicit aspera queque pati;

Achitophelque uiri docti non immemor inquit:

      "Eius consilium destrue, queso, Deus."

Nec periere preces; Chusai se finxit amicum

      Absalon esse nouum, rege iubente Dauid;

255

Ergo quod Achitophel fieri docet utile, falsis

      Destruit hic uerbis, istud agente Deo,

Achitophelque uidens sua pondere uerba carere,

      Per laqueum factus est homicida sui.

Postea pugnatur, plebs uincitur Israel, hostes

260

      Victos insequitur pars animosa Ioab.

Qui mulo residet, caput Absalon arbor inescat;

      Perforat hunc triplici cuspide dextra Ioab;

Mittitur in foueam, lapidum depressus aceruo;

      Suspirans pietas regia plangit eum.

265

Iudam suspensum notat Absalon arbore pendens,

      Qui Christo pacis oscula falsa dedit.

Ille patri proprio bellis et fraude molestus

      Extitit: Auctorem prodidit iste suum.

Vel potius populus signatur Hebreus in illo,

270

      Qui semper Christo fraude molestus erat.

Huius cor populi triplici transfigitur hasta,

      Namque triplex facinus est uelut hasta triplex:

Cordis quippe tumor est lancea prima, secunda

      Crimen auaritie, tertia liuor edax.

275

Elati cordis populus fuit ille, supernum

      Cultum contempnens, idola uana colens;

Cordis erat cupidi, terrenis rebus adherens,

      Diuitias cumulans, ad mala queque celer;

Inuidus est factus, obliquo lumine cernens,

280

      Ore malo carpens signa beata Dei.

Mittitur in foueam uir nequam: sic in Auernum

      Post obitum carnis transit Hebrea tribus.

Congerie lapidum defuncti membra teguntur:

      Pondere culparum pressus Hebreus obit.

285

De puero rex suspirat: sic Christus Hebreis

      Condolet, illius qui studuere neci.

Iamque tribus omnes Dauid eligerent, nisi Bochri

      Filius obsistat cui Siba nomen erat.

Ille tuba cecinit, proceres hortatur, Abelam

290

      Ingreditur, populus Israel heret ei.

Promittens Amase rex militie dominatum,

      Vt Iudam glomeret, precipit ire uirum;

Ac illo faciente moram, Ioab obuiat illi,

      Exit in hoc uerbum: "Mi bone frater, aue!"

295

Perque manum dextram mentum tenet eius et ensem

      Per leuam rapuit, cui forat ense latus.

Inde Ioab cinctus sociis obsedit Abelam

      Vt capiat ciues interimatque Sibam,

Sed mulier ciues hortando Sibe caput aufert,

300

      Proiciensque caput cogit abire Ioab.

Ille manu dextra mentum socii tenet, aures

      Qui socii mulcet mellea uerba serens;

Perque manum leuam uagine surripit ensem,

      Qui per nequitiam clam feriendo nocet.

305

Pro Gabaonitis est facta fames tribus annis;

      Cessat quando Saul est crucifixa domus.

Marte Philistei conturbant Israel; illo

      Deficit in bello nobilis hasta Dauid.

Instat Iesbidenob Arapha de stirpe, trecentis

310

      Vnceolis ferrum grande tenendo manu;

Nititur iste Dauid transfigere, sed necat istum

      Abisai, cuius audiit hasta manum.

Tunc monuere Dauid proceres ut bella caueret

      Ne perdat lumen tanta lucerna suum.

315

Pugna sequens in Gob fit; Sobochai cadit illic

      Siue Sephi, cuius fertur origo gigas.

In Gob post istam fit tertia pugna; gigantem

      Getheum perimit Adeitatedatus.

Geth quartam pugnam prospexit; habebat ibidem

320

      Vir senos digitos seu pede siue manu;

Hunc Ionathan genitus de fratre Dauid gladiatum

      Percutit et satiat tela cruore uiri.

Qui manibus cecidere Dauid procerumque suorum,

      Quatuor ex Arapha fluxit origo uiris.

325

Sic ueri Dauid auxilio cadit omne superbum,

      Et Deus in membris uincit ubique suis.

Ergo Dauid canit hunc psalmum "Dominus, mea uirtus,"

      Postquam perfectus uictor ab hoste fuit:

Designantur in hoc uenturi tempora regni,

330

      Cum nullos hostes sentiet ista caro.

Mox robustorum contexitur ordo uirorum,

      Sanctos designans perspicuosque uiros,

Qui licet alta sciant, tres Personas Deitatis

      Non tamen attingunt nec penetrare ualent:

335

Hinc est quod scriptum legis, Abisai, Banaias

      Ad tres accessum non habuere uiros.

Rex sitiens potum de Bethleem postulat undas;

      Tres hausere uiri tresque dedere Dauid;

Ille, sitim superans animi uirtute, liquorem

340

      Fudit, uirtutis dans documenta suis.

Designantur in hoc facto mysteria Christi;

      Spiritus Almus eum scire futura dedit;

Non sitiebat aquam de Bethleem fonte sed ortum

      Christi, qui uoluit sumere corpus ibi.

345

Fudit aquam Domino rex: sic Patris hostia factus,

      Christus Homo mixto sanguine fudit aquam.

Rex uocat inde Ioab, noua dat precepta uocato

      Vt populum numeret notificetque sibi;

Milia dena quater bis in Israel ille notauit,

350

      In Iuda decies milia quinque notans.

In Paralipomenon legitur quod milia mille

      Israel et centum milia summa fuit;

Sed septingenta decies septena uirorum

      Milia de Iuda colligit ille sibi.

355

Omnes esse quidem numeratos narrat Hebreus

      A duce, sed summam non dedit ille Dauid;

Dux illos tantum regis declarat in aurem

      Quos designatos in Samuele uides.

Regia celestem parit iram culpa; propheta

360

      Gad Domini iussu nuntiat ista Dauid:

"Ecce trium rerum tibi, rex, datur optio: septem

      Annis uexabit teque tuosque fames,

Aut tribus instantes patieris mensibus hostes,

      Aut per tres pestis curret ubique dies."

365

Rex ait: "Anxietas me torquet maxima; nescit

      Mens mea quid uitet, quid petat, aut quid agat."

Gad respondit ei: "Matura reddere uerbum

      Vt me mittenti uerba relata feram."

"Non hominis," inquit rex, "eligo, sed miserantis

370

      Eligo uelle Dei, qui pietate fluit."

Mox sequitur pestis et languor et angelus ultor;

      Milia multa ruunt terque quaterque decem.

Regi percutiens apparuit angelus, ensem

      Nudum, limatum sanguineumque tenens.

375

Supplicat ergo Deo Dauid: "Vt manus ista quiescat,

      Vt dolor hic cesset, oro, benigne Deus,

In me uerte manum: scelus hoc, opus hoc, onus istud,

      Rex non grex, pastor non mea fecit ouis."

Gad properans loquitur Dauid: "Hic patet area grandis,

380

      Huic Areuna preest, ara struatur ibi."

Rex emit hanc, aram struit, offert sacra, quiescit

      Ira Dei, cessat plaga, medela redit.

Vt perhibent, pater hic Isaac construxerat aram,

      Que pecudis roseo tincta cruore fuit.

385

Vt Dominum places, offer sacra cordis in archa;

      Archa Dei nomen hoc Areuna sonat.

Idem uir, si scripta notes, fuit Orna uocatus,

      Et lumen nobis Orna sonare potest;

Nam per fulgorem fidei lumenque serenum

390

      Iustitie placas conciliasque Deum.