1, 2

Insula non longe est praemollibus edita clivis,

Collibus aera tegens et opimae conscia praedae.

Hic tenet eximium montis possessor acervum

Implicitus gyris serpens crebrisque reflexus

5

Orbibus et caudae sinuosa volumina ducens

Multiplicesque agitans spiras virusque profundens.

Quem superare volens clipeo, quo convenit uti,

Taurinas intende cutes corpusque bovinis

Tergoribus tegito nec amaro nuda veneno

10

Membra patere sinas; sanies, quod conspuit, urit.

Lingua trisulca micans patulo licet ore resultet

Tristiaque horrifico minitetur vulnera rictu,

Intrepidum mentis habitum retinere memento,

Nec te permoveat spinosi dentis acumen,

15

Nec rigor aut rapida iactatum fauce venenum.

Tela licet temnat vis squamea, ventre sub imo

Esse locum scito, quo ferrum mergere fas est;

Hunc mucrone petens medium rimaberis anguem.

Hinc montem securus adi pressoque ligone

20

Perfossos scrutare cavos, mox aere crumenas

Imbue completamque reduc ad litora puppim.

 

2, 2

Monstra quidem video celerem raptantia saltum

      Corpora nocturnis praecipitare locis.

Bella gerit daemon, et iniquae dedita rixae

      Militat in mediis turba nefanda viis.

5

Effigie spectanda truci portenta feruntur,

      Haecque hominum nulli rura patere sinunt.

Agmina praecipiti per inane ruentia cursu

      Hac nos progressum sistere sede iubent;

Flectere lora monent sacrisque absistere campis

10

      Arvaque nos prohibent ulteriora sequi.

Trux Lemurum chorus advehitur, praecepsque per auras

      Cursitat et vastos edit ad astra sonos.

Accedunt Fauni Satyris, Panumque caterva

      Manibus admixta militat ore fero;

15

Silvanis coeunt Aquili, Larvaeque nocentes

      Cum Lamiis callem participare student.

Saltu librantur Furiae, glomerantur iisdem

      Fanae, quas Simis Fantua iuncta premit.

Calcandus pediti trames terrore redundat,

20

      Tutius excelsi terga premantur equi.

 

2, 4

Nos homines, non monstra puta, servosque manentes

      Per loca pascendos exagitasse greges.

At cum per teneros ageremus tempora lusus,

      Forte remota vagum cessit in arva pecus.

5

Cumque petita diu spes deforet inveniendi,

      Incessit miseris sollicitudo reis.

Cumque boum nusquam vestigia certa paterent,

      Obtinuit maestus sontia corda pavor.

Hinc est, quod virgae vulnus poenale verentes

10

      Duximus in proprios triste redire lares.

Credidimus, quam ferre manum poenamque subire,

      Tutius assuetis abstinuisse focis.

Sic poenam differre iuvat, reditumque perosis

      Hac dominum latebra fallere cura manet.

15

Hac ope neglecti pecoris vitabitur ultor,

      Solaque stat nostris haec fuga tuta viis.

 

2, 8

In gladio, quo monstra tibi ferienda patebunt,

      Suscipe, rex, sponsae munera prima tuae.

Hoc dignum te rite proba, manus aemula ferri

      Gestamen studeat condecorare suum.

5

Ferrea vis tenerum mentis confortet acumen,

      Atque animus dextrae noverit esse comes.

Aequet onus lator, et ut ensi congruat actus,

      Accedat gravitas par in utroque tibi.

Framea quid prodest, ubi languet debile pectus,

10

      Et telum trepidae destituere manus?

Ferrum animo coeat, corpusque armetur utroque,

      Iungatur capulo consona dextra suo.

Haec celebres edunt pugnas, quia iuncta vigoris

      Plus retinere solent, dissociata minus.

15

Hinc tibi si volupe est belli clarescere palma,

      Consectare ausu, quod premis ipse manu.

 

7, 4

Ocius evigilet, quisquis se regis amicum

Aut meritis probat aut sola pietate fatetur.

Discutiant somnum proceres; stupor improbus absit;

Incaleant animi vigiles; sua dextera quemque

5

Aut famae dabit aut probro perfundet inerti;

Noxque haec aut finis erit aut vindicta malorum.

Non ego virgineos iubeo cognoscere ludos

Nec teneras tractare genas aut dulcia nuptis

Oscula conferre et tenues astringere mammas,

10

Non liquidum captare merum tenerumve fricare

Femen et in niveos oculum iactare lacertos.

Evoco vos ad amara magis certamina Martis.

Bello opus est nec amore levi, nihil hic quoque facti

Mollities enervis habet; res proelia poscit.

15

Quisquis amicitiam regis colit, arma capessat.

Pensandis animis belli promptissima lanx est.

Ergo viris timidum nihil aut leve fortibus insit,

Destituatque animos armis cessura voluptas.

In pretio iam fama manet, laudis sibi quisque

20

Arbiter esse potest propriaque nitescere dextra.

Instructum luxu nihil adsit; plena rigoris

Omnia praesentem discant exsolvere cladem.

Non debet laudis titulos aut praemia captans

Ignavo torpere metu, sed fortibus ire

25

Obvius et gelidum non expallescere ferrum.

 

7, 5

Surge puer crebroque ignem spiramine pasce;

Verre larem ligno et tenues dispelle favillas.

Scintillas extunde focis ignisque iacentes

Erige relliquias et opertas elice flammas.

5

Languentem compelle larem producere lumen,

Arenti rutilas accendens stipite prunas.

Proderit admota digitos extendere flamma.

Quippe calere manu debet, qui curat amicum,

Et nocui penitus livoris pellere frigus.

 

7, 6

Dulce est nos domino percepta rependere dona.

En virtus sua quemque monet meritum bene regem

Rite sequi dignaque ducem gravitate tueri,

Acceptare enses famaeque impendere ferrum.

5

Enses Theutonici, galeae armillaeque nitentes,

Loricae talo immissae, quas contulit olim

Rolvo suis, memores acuant in proelia mentes.

Res petit et par est, quaecumque per otia summa

Nacti pace sumus, belli dicione mereri,

10

Nec laetos cursus maestis praeponere rebus

Aut duris semper casus praeferre secundos.

Mente pari proceres sortem capiamus utramque,

Nec mores fortuna regat, quia condecet aeque

Delicias ac dura pati, vultuque sub illo

15

Ducamus tristes, quo dulces hausimus annos.

 

7, 7

Omnia, quae poti temulento prompsimus ore,

Fortibus edamus animis et vota sequamur

Per summum iurata Iovem superosque potentes.

Danorum primus herus est meus, adsit eidem,

5

Vt probus est quisque; procul hinc, procul este fugaces!

Forti opus est stabilique viro, non terga ferente

In dubium bellive truces metuente paratus.

Maxima saepe duci virtus ex milite pendet:

Tanto etenim princeps aciem securior intrat,

10

Quanto illum melius procerum stipaverit agmen.

Arripiat digitis pugnacibus arma satelles,

Iniciens dextram capulo clipeumque retentans,

Inque hostes ruat et nullos expalleat ictus.

Nemo se retro feriendum praebeat hosti,

15

Nemo enses tergo excipiat; pugnacia semper

Pectora vulneribus pateant. Certamina prima

Fronte gerunt aquilae et rapidis se rictibus urgent

Anteriore loco; species vos alitis aequet,

Adverso nullam metuentes corpore plagam.

 

7, 8

Ecce furens equoque sui fidentior hostis,

Ferro artus faciemque aurata casside tectus

In medios fertur cuneos, ceu vincere certus

Intimidusque fugae et nullo superabilis ausu.

5

Suetica, me miserum, Danos fiducia spernit.

Ecce truces oculis Gothi visuque feroces

Cristatis galeis hastisque sonantibus instant;

In nostro validam peragentes sanguine cladem

Destringunt gladios et acutas cote bipennes.

10

Quid te, Hiarwarthe, loquar? quem Sculda nocente replevit

Consilio tantaque dedit crudescere culpa?

Quid te, infande, canam, nostri discriminis auctor,

Proditor eximii regis, quem saeva libido

Imperii tentare nefas furiisque citatum

15

Coniugis aeternam pepulit praetendere noxam?

Quis te error factum Danis dominoque nocentem

Praecipitavit in hoc foedum scelus? unde subibat

Impietas tanto fraudis constructa paratu?

Quid moror? Extremam iam degustavimus escam.

20

Rex perit, et miseram sors ultima corripit urbem.

Illuxit suprema dies, nisi forte quis adsit

Tam mollis, quod se plagis praebere timescat,

Aut imbellis ita, ut domini non audeat ultor

Esse sui dignosque animo proscribat honores.

 

7, 10

Tu quoque consurgens niveum caput exsere, Ruta,

Et latebris egressa tuis in proelia prodi.

Caedes te foris acta vocat; iam curia bellis

Concutitur, diroque strepunt certamine portae.

5

Loricas lacerat ferrum, dirumpitur hamus

Nexilis, et crebro cedunt praecordia telo.

Iam clipeum regis vastae minuere secures,

Iam longi resonant enses, crepitatque bipennis

Humanis impacta humeris et pectora findens.

10

Quid pavitant animi? quid hebescit languidus ensis?

Porta vacat nostris, externo plena tumultu.

 

7, 11

Vt quid abes, Biarco? num te sopor occupat altus?

Quid tibi, quaeso, morae est? Aut exi aut igne premeris.

Elige quod praestat! eia! concurrite mecum!

 

7, 12

Igne ursos arcere licet; penetralia flammis

Spargamus, primosque petant incendia postes.

Excipiat torrem thalamus, tectique ruina

Fomentum flammis et alendo praebeat igni.

5

Fundere damnatis fas est incendia portis.

 

7, 13

At nos, qui regem voto meliore veremur,

Iungamus cuneos stabiles tutisque phalangem

Ordinibus mensi, qua rex praecepit, eamus,

Qui natum Boeki Roericum stravit avari

5

Implicuitque virum leto virtute carentem.

Ille quidem praestans opibus habituque fruendi

Pauper erat, probitate minus quam fenore pollens;

Aurum militia potius ratus, omnia lucro

Posthabuit, laudisque carens congessit acervos

10

Aeris et ingenuis uti contempsit amicis.

Cumque lacessitus Rolvonis classe fuisset,

Egestum cistis aurum deferre ministros

Iussit et in primas urbis diffundere portas,

Dona magis quam bella parans, quia militis expers

15

Munere, non armis, tentandum credidit hostem,

Tamquam opibus solis bellum gesturus et usu

Rerum, non hominum Martem producere posset.

Ergo graves loculos et ditia claustra resolvit,

Armillas teretes et onustas protulit arcas,

20

Exitii fomenta sui, ditissimus aeris,

Bella toris inops hostique adimenda relinquens

Pignora, quae patriis praebere pepercit amicis.

Annellos ultro metuens dare, maxima nolens

Pondera fudit opum, veteris populator acervi.

25

Rex tamen hunc prudens oblataque munera sprevit,

Rem pariter vitamque adimens, nec profuit hosti

Census iners, quam longo avidus cumulaverat aevo.

Hunc pius invasit Rolvo summasque perempti

Cepit opes, inter dignos partitus amicos,

30

Quicquid avara manus tantis congesserat annis,

Irrumpensque opulenta magis quam fortia castra

Praebuit eximiam sociis sine sanguine praedam.

 

7, 14

Cui nil tam pulchrum fuit, ut non funderet illud,

Aut carum, quod non sociis daret, aera favillis

Assimulans famaque annos, non fenore mensus.

Vnde liquet, regem claro iam funere functum

5

Praeclaros egisse dies, speciosaque fati

Tempora praeteritos decorasse viriliter annos.

Nam virtute ardens, dum viveret, omnia vicit,

Egregio dignas sortitus corpore vires.

Tam praeceps in bella fuit, quam concitus amnis

10

In mare decurrit, pugnamque capessere promptus,

Vt cervus rapidum bifido pede tendere cursum.

 

7, 15

Ecce per infusas humana tabe lacunas

Caesorum excussi dentes rapiente cruoris

Profluvio loti scabris limantur arenis.

Splendescunt limo allisi, lacerataque torrens

5

Sanguinis ossa vehit truncosque superfluit artus.

Danicus undescit sanguis, stagnatque cruenta

Latius eluvies, et corpora sparsa revolvit

Elisus venis vapidum spumantibus amnis.

Impiger invehitur Danis Hiarwarthus, amator

10

Martis, et extenta pugnantes provocat hasta.

Attamen hic inter discrimina fataque belli

Frothonis video laetum arridere nepotem,

Qui Furivallinos auro conseverat agros.

 

7, 16

Nos quoque laetitiae species extollat honesta

Morte secuturos generosi fata parentis.

Voce ergo simus alacres ausuque vigentes.

Namque metum par est animosis spernere dictis

5

Et memorabilibus letum consciscere factis.

Deserat os animumque timor; fateamur utroque

Intrepidos nisus, nec nos nota iudicet ulla

Parte aliqua signum dubii praestare timoris.

Librentur stricto meritorum pondera ferro.

10

Gloria defunctos sequitur, putrique favillae

Fama superstes erit, nec in ullum decidet aevum,

Quod perfecta suo patravit tempore virtus.

Quid clausis agitur foribus? quid pessula valvas

Iuncta seris cohibent? Etenim iam tertia te vox,

15

Biarco, ciet clausoque iubet procedere tecto.

 

7, 17

Quid me Rolvonis generum, quid, bellice Hialto,

Tanta voce cies? Etenim qui magna profatur

Grandiloquisque alios verbis invitat ad arma,

Audere et dicta factis aequare tenetur,

5

Vt vocem fateatur opus. Sed desine, donec

Armer et horrendo belli praecingar amictu.

Iamque ensem lateri iungo, iam corpore primum

Lorica galeaque tegor, dum tempora cassis

Excipit et rigido conduntur pectora ferro.

10

Nemo magis clausis refugit penetralibus uri

Cumque sua rogus esse domo. Licet insula memet

Ediderit strictaeque habeam natalia terrae,

Bissenas regi debebo rependere gentes,

Quas titulis dedit ille meis. Attendite, fortes!

15

Nemo lorica se vestiat interituri

Corporis; extremum perstringat nexile ferrum;

In tergum redeant clipei, pugnemus apertis

Pectoribus, totosque auro densate lacertos:

Armillas dextrae excipiant, quo fortius ictus

20

Collibrare queant et amarum figere vulnus.

 

7, 18

Nemo pedem referat! certatim quisque subire

Hostiles studeat gladios hastasque minaces,

Vt carum ulciscamur herum. Super omnia felix,

Qui tanto sceleri vindictam impendere possit

5

Et fraudum iusto punire piacula ferro.

 

7, 19

Ecce mihi videor cervum penetrasse ferocem

Theutonico certe, qui Snyrtir dicitur, ense,

A quo belligeri cepi cognomen, ut Agner

Ingelli natum fudi retulique trophaeum.

5

Ille meo capiti impactum perfregit Hoechingum,

Elisum morsu gladium, maiora daturus

Vulnera, si melius ferri viguisset acumen.

Cui contra laevam lateris cum parte sinistri

Dissecui, dextrumque petens labensque sub artus

10

Incidit in medias ferrum penetrabile costas.

Hercule nemo illo visus mihi fortior umquam:

Semivigil subsedit enim cubitoque reclinis

Ridendo excepit letum mortemque cachinno

Sprevit et Elysium gaudens successit in orbem.

15

Magna viri virtus, qui risu calluit uno

Supremam celare necem summumque dolorem

Corporis ac mentis laeto compescere vultu!

 

7, 20

Nunc quoque cuiusdam praeclaro stemmate nati

Vitales fibras ferro rimabar eodem

Et ferrum penitus intra praecordia mersi.

Filius hic regis et avito sanguine lucens

5

Indole clarus erat tenerisque nitentior annis.

Non illi hamatum poterat prodesse metallum,

Non ensis, non umbo teres: tam vivida ferri

Vis erat, obiectis tardari nescia rebus.

 

7, 21

Ergo duces ubi sunt Gothorum militiaeque

Hiarwarthi? Veniant et vires sanguine pensent!

Qui iaciunt, qui tela rotant, nisi regibus orti?

Surgit ab ingenuis bellum; clarissima Martem

5

Stemmata conficiunt, nec enim vulgaribus ausis

Res agitur, quam sola ducum discrimina tentant.

Illustres obeunt proceres. En, maxime Rolvo,

Magnates cecidere tui, pia stemmata cessant.

Non humile obscurumve genus, non funera plebis

10

Pluto rapit vilesque animas, sed fata potentum

Implicat et claris complet Phlegethonta figuris.

 

7, 22

Non memini certamen agi, quo promptius esset

Alternare enses partirique ictibus ictus.

Dans unum tres accipio; sic mutua Gothi

Vulnera compensant, sic dextra potentior hostis

5

Vindicat acceptam cumulato fenore poenam.

Quamquam adeo solus multorum funere leto

Corpora tradiderim pugnans, ut imagine collis

Editus e truncis excresceret artubus agger,

Et speciem tumuli congesta cadavera ferrent.

10

At quid agit, qui me nuper prodire iubebat,

Eximia se laude probans aliosque superba

Voce terens et amara serens opprobria, tamquam

Vno bissenas complexus corpore vitas?

 

7, 23

Quamquam subsidio tenui fruere, haud procul absum;

Hac quoque, qua stamus, opus est ope, nec magis usquam

Vis aut lecta manus promptorum in bella virorum

Exigitur. Iam durae acies et spicula scutum

5

Frustatim secuere meum partesque minutim

Avulsas absumpsit edax per proelia ferrum.

Prima sibi testis res est, seque ipsa fatetur;

Fama oculo cedit, visusque fidelior aure est.

Rupti etenim clipei retinacula sola supersunt,

10

Sectus et in gyro remanet mihi pervicus umbo.

At nunc, Biarco, viges, quamquam cunctantior aequo

Exstiteris, damnumque morae probitate repensas?

 

7, 24

Carpere me necdum probrisque lacessere cessas?

Multa moras afferre solent. Iamque obvius ensis

Cunctandi mihi causa fuit, quem Sueticus hostis

In mea praevalido contorsit pectora nisu.

5

Nec parce gladium capuli moderator adegit:

Nam quantum in nudo vel inermi corpore fas est,

Egit in armato; sic duri tegmina ferri

Vt molles traiecit aquas, nec opis mihi quicquam

Aspera loricae poterat committere moles.

 

7, 25

At nunc, ille ubi sit, qui vulgo dicitur Othin

Armipotens, uno semper contentus ocello,

Dic mihi, Ruta, precor, usquam si conspicis illum.

 

7, 26

Adde oculum propius et nostras perspice chelas,

Ante sacraturus victrici lumina signo,

Si vis praesentem tuto cognoscere Martem.

 

7, 27

Si potero horrendum Friggae spectare maritum,

Quantumcumque albo clipeo sit tectus et altum

Flectat equum, Lethra nequaquam sospes abibit;

Fas est belligerum bello prosternere divum.

 

7, 28

At nunc, bellice Hialto, extremis viribus usos

Ante oculos regis clades speciosa cadentes

Excipiat. Dum vita manet, studeamus honeste

Posse mori clarumque manu decerpere funus.

5

Ad caput exstincti moriar ducis obrutus, at tu

Eiusdem pedibus moriendo allabere pronus,

Vt videat, quisquis congesta cadavera lustrat,

Qualiter acceptum domino pensarimus aurum.

Praeda erimus corvis aquilisque rapacibus esca,

10

Vesceturque vorax nostri dape corporis ales.

Sic belli intrepidos proceres occumbere par est,

Illustrem socio complexos funere regem.