Lucus amenus erat, quem fons faciebat amenum

Vmbraque sole carens et pratum gramine plenum.

Dulce sonans riuus et blanda querela volucrum,

Aura virensque solum conmendabant mihi lucum.

5

Dumque morarer ibi, quoddam mirabile vidi,

Quod volo narrare, si vultis ad ista vacare.

Veste nitens aurique tegens diademate crines

Pulcra, decens largosque tenens Opulentia fines

Venerat, in silua strepitu comitata suorum,

10

Venerat, armorum diues, sed egena virorum,

Nam multi coiere viri, sed corpore molles

Et viles, quos esse mares vel nomine nolles:

Balsama crinis olens, facies medicata colore,

Blandicie dulces, vaga lumina, risus in ore.

15

Circulus aureus, anulus aureus, aurea vestis

Et caput et digitos et mollia pectora vestit.

Esse viros et barba probant et militis arma:

Hec duo si demas, muliebria pectora credas.

Descendunt dominamque suam posuere sub umbra

20

Et lauere manus vicini fontis in unda.

Picta tapeta petunt, et florida carpitur herba,

Erigitur solium, sedit regina superba.

A dextra leuaque cubant Paris et Ganimedes

Crinibus effusis in ceruices muliebres.

25

Terra feras, ether volueres. misit mare pisces:

Esuriens reperiret ibi quicquid voluisset.

Ponitur alma ceres et in albo mazere bachus.

Salmon et strution in regia prandia natus,

Illic pauones, illic ponuntur olores;

30

Illic perdices anatesque gruesque videres.

Dat capreos, dat apros, dat ceruos silua, dat ursos,

Dat flauos in fine fauos maturaque mora

Omneque malorum genus et genus omne pirorum

Cornaque non dura nec non et cetera pruna.

35

Bachus in argento, bachus rutilabat in auro,

Et simplex bachus et pigmentis medicatus.

Sed quid plus? uno totum volo dicere verbo:

Deliciis densa vix stabat eburnea mensa.

Dum sitis atque fames, potuque citoque fugate,

40

Discedunt pariter, iam deliciis superate,

Diogenem cernunt et cognoscunt venientem,

Nil secum preter baculum peramque ferentem:

Quod non ipse gerit, sua nec fore nec bona credit.

Audet ei sacrum sitis exsiccare palatum,

45

Dumque diu fessis seuissima seuit in extis

Intrandique locum considerat altera pestis,

Philosophia suo fontem monstrauit alumpno,

Vnde petebat aquas prendens Opulentia sacras.

Spectat aquas dulces, spectat sine sorde liquores

50

Margine gramineo cristallo lucidiores.

Spectat ibi vasa pulcherrima munda parata,

Diuitis imperio domine pro fonte locata.

Sed quia nature vir duxit pocula secum,

Pocula luxurie contempnere iudicat equum

55

Atque manus ambas immergens fontis in undas

Cum naturali cepit cupa recreari.

Dumque sonum fontis audit regina superba,

Intonat in flatus, erumpit in aspera verba:

"Degener atque miser et vero nomine pauper,

60

Nam nec habes censum nec habes in pectore sensum.

Nonne vides vasa pulcherrima munda parata?

Buxea dimittis; cur in fontem tua mittis?

An non pincernas equites istosque videbas?

Cur non audacter potumque cibumque petebas?

65

Et color et macies et vestis et omnis egestas

Offendunt. Qualem sensum sub pectore gestas?

I puer et vina cum nectare mixta propina

Et cito, pincerna, fer ei preciosa Falerna".

Ille ferebat ei † iacentia plena liei.

70

Diogenes animo magnus, sed corpore paruus.

Tunc licet iratus subrisit et est ita fatus:

"Prodiga vastatrix et luxuriosa voratrix

Et mundanorum generalis causa malorum,

Vere tu miseros et degeneres facis istos,

75

Nam genus humanum satis est ab origine clarum,

Nec natura parum dedit illi diuitiarum.

Nobilitas hominis mens est, deitatis imago,

Nobilitas hominis virtutum clara propago,

Nobilitas hominis humilem releuare iacentem,

80

Nobilitas hominis mentem frenare furentem.

Nobilitas hominis nature iura tenere,

Nobilitas hominis nisi turpia nulla timere.

[Adde quod erecta persona fuit sibi facta,

Cetera prona vident, sed homo videt astra, creamur:

85

Non est magna satis hec gloria nobilitatis,

Non poteris magnos hos equiperare tirannos.]

Sed naturales illius opes referemus,

Vt, quis sit diues, quis pauper, notificemus.

[Diues hic est, qui sic viuit quasi cras moriturus,

90

Dicior est, qui, cum moritur, mox est oriturus.

Diues hic est, qui fortuitas res sub pede pressit,

Dicior est, qui nil metuit, quia nil male gessit.]

Diues hic est vere, qui plus nichil optat habere

Quam natura dedit bona, quantulacumque fuere.

95

[Aspice, cum nimis ubertas <et opes> dominantur,

Ordine quo segetes et vites amplificantur:

Vitis amena suis <uuis>, sed non alienis;

Spicis pulcra suis seges est, sed non alienis,

Letaturque pilo vulpis, sed non alieno.

100

Ergo solus homo nitet et tumet ex alieno.]

Regnum papatus urbes castella ducatus

[Renones pelles aurum preciosa supellex]

Nec tua sunt vere nec tecum nata fuere".

Hec ubi finiuit, citus et bene potus abiuit.

105

Turba stupens ascendit equos urbemque petiuit.