Anglia quo fulget, quo gaudent presule claro

Londonie, quo Parisius scrutante sophiam

Florebat studium, basis aurea, fulgide Fulco,

Firme iusticie, "misteria" suscipe sacre

5

"Ecclesie" studio distincta metroque Iohannis,

Tucius ut veniant in apertum iudice tanto.

Mistica Parisius licet hec recitata probentur,

Exposcunt subtile tuum, pie pastor, acumen,

Qui sacer instituis sacros ad sacra ministros.

10

Est domus ecclesia Domini; summus faber illam

Ex petris vivis, quadris pariterque rotundis

Construit in celis et amoris scemate iungit

Fundamenta locans. Pes et basis est petra Christus;

Circumstat paries populus gentilis, Hebreus,

15

Christo fundatus per partes quatuor orbis.

Sancti quadrati lapides sunt, celte politi,

Quadrata stabiles virtute, poloque parati

Artificis summi predocto pollice. Quorum

Quidam portantur, nec portant: simpliciores

20

Sunt isti. Portant, portantur: sunt mediocres.

Sunt et portantes, non portati tamen: hi sunt

Sancti, quos Christus ad celi sidera portat.

Turres doctores sunt; summa gallus in arce

Pervigil est doctor; gallus se verberat alis;

25

Ore movens horologium denunciat horas.

A sompno vicii doctor nos excitat; ante

Sese castigat; se contra flamina venti

Vertit, dum doctor insultus sustinet orbis.

Duplex ala sonans lex est nova lexque vetusta.

30

Presbiter et doctor cantare, docere tenentur.

Etas, ordo, locus, intencio, tempus, honestas,

Canon, materia, modus observantur ad aram.

Virgula, qua gallus sedet, extat virgula recti.

Virga crucis summo posita est, rectum quia firmat.

35

Est tholus, in quo crux defigitur; inviolata

Est tholus iste fides, que pollet tota rotunda.

Vitam prelati signant pinnacula turris:

Ardua vita petit sidentis sidera celi.

Campane signant doctores; lingua sonora

40

Lege nova resonat et tinnit lege vetusta.

Lignum campane crux est, dilectio vinclum;

Est virtus humilis de stupis pendula corda.

Anulus in fine monstrat sine fine coronam.

Ecce, vir electus tanquam campana sonora:

45

Ecclesie secreta sacre committo magistro

Discutienda Petro, qui cancellarius urbis

Parisius studii directas ducit habenas,

Ad limam cuius resonant hec tinnula metra.

Non sequor ornatum, quia sum brevitatis amator,

50

Tantaque tantillo claudo secreta libello,

Que scriptor certis studeat discernere punctis.

Scripturas claras vitreas dic esse fenestras,

Que veri solis homines splendore serenant.

Intus sunt late, stricte foris; explicat illud,

55

Quod foris est sensus simplex, diffusior intus.

Dicas doctores has excercere fenestras,

Dum sensus quinque Domino fecere nitentes.

Ecclesie porta Ihesus est, qui sidera pandit;

Suppositos aliis doctores dico columpnas;

60

Templi sculpturas morum dic esse figuras,

Vivas picturas animarum non perituras.

Qui miseros relevant, sunt tigna; ligantur amore

Isti nec possunt viciis putrescere carnis.

Ecclesia brevior cancellus misticat esse

65

Prelatos humiles, subiectos corpore, mente.

Est altare Ihesus, in quo fit victima sancta;

Sunt vestes are sancti, quos induit alti

Librator celi. Gradibus, quibus itur ad aram,

Discipuli Christi signantur, sanguine quorum

70

Est sinus ecclesie roseus; ter quinque figurant

Psalterii psalmos. Templum Salomonis habebat

Hos ter quinque gradus: totidem virtutibus esse

Nos decet ornatos. Sunt illi lumina, quorum

Fulget doctrina signum regale triumphi,

75

Signum iusticie, signum prenobile vite.

In media crux ecclesia spectanda locatur:

Corde redemptorem debemus amare profundo.

Extra quinque nitent, intus sunt quinque nitentes

Sensus; quinque per hos aliis exempla relinque:

80

Sic internus homo nitet exteriore nitente.

Hi sunt ascensus sanctorum, quando gradatim

Incipiunt et proficiunt fiuntque beati.

Frons, pectus cruce munitur; misteria signat

Hoc crucis, ut corde Christum fateamur et ore;

85

Fit crux in fronte sursum prius, inde deorsum;

Inclinavit enim celos Deus yma requirens.

A leva redit in dextram, terrena refutat,

Et redit ad dextram Patris salvacio nostra.

Vrbs est Ierusalem domus hec civesque beati

90

Sunt sancti; Christus rex est, regina Maria.

Scribo "misteria", pando "misteria" sacre

"Ecclesie"; faveas, o Spiritus alme, Iohanni.

Dedicat ecclesiam prelatus; circuit illam

Ter, populum totum precedens; hic benedictam

95

Vndam dispergit; ardencia lumina bis sex

Sunt foris ac intus; ad portam cum venit, inquit:

"Primi preclari, portas attollite vestras:

Eterne porte tollantur, rector ut intret

Glorificus", clausus intus levita reclamat:

100

"Iste quis est rex glorificus?" respondet et extra

Presul: "Virtutum dominus, cui gloria, rex est."

Hoc ita ter dicto reseratur porta, subintrat

Cum populo clerus, et presul talia dicit:

"Sit pax huic domui," post cetera debita complet.

105

Mens domus est Domini; Domino domus ista dicatur.

Fundamenta fides ponit, spes erigit, ignis

Consummat; sal est sapiencia; pena piatrix

Peccati sparso signatur presulis ampne;

Mersio baptismi triplex aspersio trina est

110

Nomine facta Patris Natique et Pneumatis almi.

Crux signum veri pastoris; mente caracter

Est prius inpositus oleoque et crismate sancto.

Hoc signum regis immersio trina sigillat;

Inde sequens fidei fit confirmacio sancte.

115

Affectus mundos suprema perunctio signat,

Vt celum reddat mundi completa dieta

Per Salvatoris assumpta viatica veri,

Si cor contritum confessio plena sequatur.

Instrumenta, quibus sunt sensus quinque parati,

120

Vncta madent oleo, si mors animosa minatur,

Vt peccata per hec, que fiunt, cuncta pientur,

Gustus et olfactus, auditus, visio, tactus,

Cypridis excessus, deformis et actio, gressus.

Hoc breviter tacto, que complet episcopus, edam.

125

Lumina discipuli sunt bis sex; virga potestas,

Est presul Christus; percussio trina figurat

Imperium celi, terre baratrique voracis.

Questio levite patet ignorancia plebis.

Hostia, que reserat presul, vacuata figurant

130

Plebis peccata: quod pacem nunciat, hoc est,

Quod mediator adest hominumque Deique ligator.

Orat pro templo presul prostratus, et illud

Exorasse Ihesum demonstrat mortis ad horam.

Post surgens orat tantum, non ille salutat;

135

His applaudendum non est, qui sanctificati

Nondum sunt, sed eis simplex oracio prodest.

Post alphabetum terra conscribitur, hoc est,

Quod fidei simplex plebi doctrina patebit:

Ex alphabeto crucis est transversio Greco

140

Et nostro, Christi quia lex elucet utroque.

A levo versus orientis ducitur anglo

Solis ad occasum dextrum, deducitur alter

A dextro versus orientis mobilis anglo

Solis ad occasum levum; crux inde notatur,

145

Que redit ad gentes, quando retrocedit Hebreus.

Advocat inde Deum presul, decertet ut armis

Conversus fidei. Post hec benedicitur unda

Cum sale, cum cinere, cum vino cumque fluento.

Est aqua plebs; sal est doctrina, sciencia dulcis;

150

Est cineris pulvis humilis memoracio finis;

Bacus aque mixtus hominemque Deumque figurat.

Post hec ecclesia limphis lustratur et ara,

Vt iustus Domino sit sanctus et intus et extra.

Virtutem signat humilem, qui mittit ysopus

155

Vndam, nam Christus humilis nos compluit ymbre.

Tergitur ara quibus, designant linthea carnem

Christi, que fragrat, que candet queque refulget.

Hinc thus accensum super aram corniger offert,

Inque modum crucis hoc offert; per quatuor anglos

160

Altaris facit ille crucem; de sanctificato

Illinit hos oleo; procedens ordine muris

Tres facit ille cruces, sancto crismantur olivo.

Albo post ara velamine candet operta.

Thura preces signant et gracia constat olivum,

165

Que sanctos replet per partes quatuor orbis.

Album velamen poterit stola celica dici,

Quam sibi debet homo felici fine mereri.

Suscepit postquam nomen speciale patrini,

Postquam crux oleo signavit pectora sancto

170

Et scapulas pueri, frons est et crismate tincta.

Hesdras luce quater Domino prece psallere summo,

Nocte quater statuit; dixit Domino David horis

Laudes septenis, media de nocte cubile

Linquens; octava vice magnificare Supremum

175

Elegere viri, quos Spiritus inbuit almus.

Conpactum corpus elementis quatuor horas

Quaque die, totidem precibus de nocte reservet:

Nocte Ihesus natus de Virgine mane resurgit;

Adam de limo factus fuit et sine limo:

180

Tercia peccantem videt illum, sexta vagantem.

Angelus ad primam dixit mulieribus horam:

"Surrexit Christus;" inflammat tercia sancto

Pneumate discipulos; sexta crucifixus in hora

Exspirat nona Christus; nos commemoramus

185

Adventum Christi supremum vesperis hora.

Gaudia sanctorum per completoria, lector,

Accipe, que fient, cum corpora nostra resurgent.

Solvuntur labia post factam nocte quietem;

Poscitur auxilium, iubilat data gloria Trino.

190

Post hec invitat cantator voce levata

Ad laudem Trini. Quod pretermittitur usu

Ad festum stelle; nullo duce namque periti

Advenere magi nisi summi principis orti

Sidere preclaro. Vox mitis, deinde levata:

195

Laus est ecclesie pro se, sed deinde propinquis.

Ymnus subsequitur invitatique resultant.

Designant opera psalmi, bis sexque sequuntur

Pro bis sex horis noctis; quandoque novem sunt,

Vt nos accipiat celi chorus, ordo novenus.

200

Luce quidem Domini bis sex canis ordine psalmos,

Gloria prolata est cum psalmis quatuor una.

Collaudamus in hoc patriarchas atque prophetas

Et Christi comites; monstramus eos habuisse

Quatuor in Trino virtutes cardine primas.

205

Sanctorum monitus notat alternacio psalmi.

Antiphone signant flammas ardentis amoris,

Gaudia neuma notat nulla manifesta loquela;

Versiculus pigras mentes docet evigilare.

Post Domini sequitur oracio corpora, corda

210

Mundificans: "domne, iubeas benedicere" lector

Profert, ecclesie maiestas panditur illo;

Christi persona reddit benedicta sacerdos.

Pulcre precedit oracio, semina sparsa

Ne legat aut ales, aut spine suffocet hamus.

215

Quod vero petitur benedictio, monstrat, ut audax

Spargere sit nullus, nisi iussus, semina verbi.

"Tu vero, Domine, nostri miserere" supremo

Dicitur, ut venia detur pro pulvere fastus.

"Gracia" quod Domino data sit, non spectat ad illud,

220

Quod profert lector, sed nos quia lectio pavit.

Responsum sequitur, opus illud signat honestum;

Sermo precedit, subeunt preconia facti.

Designare fidem Trini ternarius ordo

Dicitur; ordo quidem, repetitus si quater assit,

225

Quadruplex sensus dici valet: historialis

Est unus; sequitur post allegoria; sequenter

Est tropologia; dicetur post anagoge:

Sicut Ierusalem polis est terrena, fidelis

Constans ecclesia, mens fortis, patria summa.

230

Inde "Deum te laudamus" venit ordine cantus,

Hoc ut mirifice laudemus tempore Christum.

Versiculo reddit stabiles in laude sacerdos;

Officium sequitur, populum quod signat Hebreum

Submerso Pharaone Deum laudasse supremum.

235

Denotat ecclesiam primam prior ordine psalmus,

Ecclesiam psalmus notat alter gentibus ortam.

Post duo iunguntur psalmi, quia credet uterque

In Christum populus in mundi fine fidelis.

Leviatan stragem puerorum denotat ymnus,

240

Tres psalmi Laudum signant Noe, Iob, Danielem:

Presbiter hortatur, ne deficiamus in huius

Mundi conflictu; consentit in hoc canor ymni:

Excitat hinc versus, ut nos dixisse prophetas

Verum credamus; Zacarie verba sequuntur:

245

Monstrant predicta Christo completa fuisse.

Defert turibulum sacrifex: cor denotat illud,

Incensumque preces; amor est, qui clauditur, ignis.

Antiphone prius incepte plene recitantur

Post psalmum, quoniam Christi dilectio sancta

250

Incipit in mundo; post hanc plenissima vitam

Gaudia neuma notat. Oracio poscit, ut illud,

Quod nos incipimus, celestis compleat auctor.

Quod "Benedicamus" pueri cantare iubentur,

Monstrat, quod nostras excedit gloria laudes.

255

Vnde "Deo grates" audis in fine relatas.

De reliquis horis premisse sunt raciones.

Post vespertino succedit tempore cantus.

Quinos cantamus psalmos, ut, quem venialem

In nobis quini sensus fecere reatum,

260

Purget psalmodia, purget miseracio Christi.

Sanctorum monitus est alternacio psalmi.

Est amor antiphona, caput exortacio vite.

Responsum confirmat opus, simul et canor ymni.

"Magnificat" sequitur, per quod devocio surgit,

265

Cum Dominus mites exaltat, deicit altos.

Bis binos psalmos ad completoria psallis,

Nam nostrum corpus ex quatuor est elementis.

Illius labes purgans oracio mundat.

Non caput hoc hymnum precedit tempore. Pasche

270

Non ymnum canimus in festo; namque tenemus,

Quem predixere, quem laudavere prophete.

Nos hortamur ad hunc, quem longa laude canebant.

Nos vocat ad verum lumen cantus Symeonis.

Est humilis virtus precibus monstrata profusis;

275

Est signata genu cordis contricio flexo.

Ambo flectuntur, Iudei ne videamur.

In Domini luce, Paschali tempore flexis

Non orare decet genibus; reverencia causa est.

Quod crux velatur, quod fit detectio festo

280

Parasceues, signat legis velamina sacre,

Passio que Christi priscis obscura retexit.

Demissum legis est consummacio velum.

Tunsio fit culpe: mens, vox, opus inde notatur.

Vnica campana pulsatur vespere, mane,

285

Est quia principium Deus, est finis Deus unus.

In reliquis horis pulsacio plurima tinnit.

Multiplicantur enim divini semina verbi.

Est iter in celum processio, vitaque munda,

Que precedit, aqua; pietatis facta, lucerne;

290

Inde triumphale signum, crux alma, secuta est.

Post evangelium fertur; precedit at illud

Pulvinar textus, levitas pulvinar habetur,

Est plausus textus; hoc delectat, docet illud.

Sudoris tempus est Septuagesima nostri;

295

Nos Pentateucus superas invitat ad edes.

Annos hoc tempus designat septuaginta,

In quibus Hebreos tenuit Babilonica pestis.

Nos decet exilio citharas suspendere nostras,

Et latitante Ihesu cantus latitare iubentur,

300

"Gloria" quod monstrat post responsoria lapsa.

In Cena Domini venerabile crisma sacratur;

Tunc pius est Agnus morti se tradere promptus.

Ad pacem misse sacrari crisma iubetur.

Precedunt Pascha Tenebre, quibus est quasi mestus

305

Propter defunctos cantus cauteque tacetur

Principium, finis, quia morti traditur ille,

Quem scis principium rerum finemque beatum.

Extincte signant candele, dum celebrantur

Paschales Tenebre, quod vite luce prophete

310

Fulserunt, tamen est illis extincta lucerna

Vite pro Domino. Maior candela supremo

Denotat extincta, quod Christus denique reddit

Vitam pro populo; sed lux abscondita surgit,

Et surgit Christus, sol verus, splendor Olimpi.

315

In Tenebris "kirie" cantatur, quod mulieres

Signat querentes Dominum: percussio facta

Surrexisse Ihesum sonitus terrore figurat.

Campane mute: metus extat discipulorum.

Desertum monstrat are nudacio Christum;

320

Ampne mero lota signant altaria Christum

In cruce baptismi laticem fudisse, cruorem

Martirii: vicii purgamen, martiris ostrum.

Parasceue misse caret officio, quia Christo

Compatimur; signat oracio multa profusa

325

Exorasse Ihesum pro nobis in cruce servis.

Cereus est Pasche lux mundi; lectio legis

Prisce demonstrat Christum cecinisse prophetas.

Quadras virtutes ordo notat ille quaternus,

Corda renatorum demonstrant cantica leta.

330

Lectio quod prima tractu caret, innuit Adam

Non cecinisse Deo laudem, dum credidit Eve:

Non fertur "Dominus vobiscum," lectio nulla

Proclamat titulum, dum Christus gaudia surgens

Protulerit; pacis non donas oscula, per que

335

Monstratur Iude fallacia tecta dolosi.

Alleluya canis unum, dum sabbata Pasche

Concelebras, tractusque sequens hec tristia monstrat.

Precedit Pascha Ieremie lectio; Pascha

Subsequitur celi detectio facta Iohanni;

340

Lectaque sunt gesta post forcia discipulorum.

Gentilis populus faciens arvambula Rome

Excoluit festum Cereris, sed munera Christi,

Virginis et matris festiva Rogacio poscit,

Scilicet ecclesie pacem celesteque regnum.

345

Post Pentecosten nos regum forcia gesta

Arma iubent ferre; sapiencia post Salomonis

Augusto legitur, qui mensis sextus habetur,

Nos etate docet sapiencia vivere sexta.

Septembri legitur Iob, Tobias, Iudith, Esdras,

350

Qui propter Dominum passi sunt aspera multa.

In mundi fine Syon feret aspera plura.

Inde per Octobrem Machabei gesta leguntur;

Octavus mensis surgentum gaudia signat;

Scripta prophetarum nobis sunt lecta Novembri

355

Donec in Adventum, venturum quem cecinere,

Et post Adventum depascit nos Ysayas

Plenius explanans eterni principis ortum.

Natalis misse pandit celebracio prime

Ante sacram legem tempus, panditque secunda

360

Auroram legis; dat nobis tercia lucem,

Gracia quam nobis in solis origine profert.

Post festum stelle nos pascit epistola Pauli,

Mundandi lavacrum dum Septuagesima monstrat.

Ad Moysen tempus ab Adam notat illud; in illo

365

Mors regnum tenuit. Hoc nobis commemoratur

Ad Pasche tempus, dum cessat Gloria, cessat

Alleluia, Deum laudans et gaudia promens.

Gloria non canitur, tamen Alleluia resultat

Adventum Domini, quia laus in lege dabatur.

370

Sed lex nec pacem nec iusticiam dedit altam.

Alleluia duplex Pasche post tempora prodit

Ad Pentecosten, quod gaudia plena figurat;

Ianua peccanti reseratur votaque dando

Stantes oramus, quia summi principis aula

375

Eternus plausus eternaque gaudia rident.

Ordo subsequitur cleri; patet ordinis ordo:

Ianitor et lector, post exorcista venire

Debet et acolitus; coni minor ordine, maior

Subsequitur; sacrifex est ultimus, ordine maior:

380

Septem sunt numero, septem misteria signant.

Non sit morosus clerus, sed morigeratus,

Est quia morosus ex more malo reprobatus.

Ianitor indignos cum clave recludere debet;

Scripturas lector sapit, exorcista relidit

385

Demonis incursus; candelas vasaque defert

Acolitus; coni minor ordine circuit aram;

Corporis hie Christi vas fert et sanguinis, unde

Hic caste vivat, calicis qui tegmina mundat.

Hic calicem tractet manibus tractetque patenam.

390

Levite sancti sunt aurea lumina septem.

Isti sunt etiam septena tonitrua; septem

Dona sacri Flatus debent in pectore ferre.

His evangelica dispergere semina fas est.

Precones genua persuadent flectere plebem.

395

Levite manibus calicis vas sume, sacerdos.

Vigenos annos habeat levita fidelis.

In scapula defert oraria sumpta sinistra,

Que iuga designant Christi, que preco subivit.

Ter denos habeat completos presbiter annos.

400

Illius presul tangit caput, ordinis auctor

Presbiterique simul, ut Spiritus influat illis.

Accipit inde stolam scapulam per utramque sacerdos.

Armis iusticie muniri debet utrimque.

Presulis a manibus calicem capit atque patenam;

405

Infula traditur his, sacrandi sacra potestas.

Ordo nec est maior, si presul in ordine presit.

Hoc est, ne fiat dissensio, scandala surgant.

Ianitor est Christus etiam, dum mittit ab ede

Vendentes Domini; lector fuit ipse legendo,

410

Quod dixit vates Ysayas; pectora mundans

Demonis a menda fuit exorcista, fuitque

Acolitus, quando dixit: "Sum lux ego mundi",

Sublevita lavans vestigia discipulorum.

Se dans ipse suis fuerat levita ministris,

415

Et quando dixit: "Vigilate, orate vicissim!"

Verus erat sacrifex, cum panem cumque Lieum

In carnem propriam mutaverat inque cruorem,

Vt mortis memores eadem fecisse studerent.

Hic sacrifex sacrumque pium fuit in crucis ara,

420

Cuius terra, polus, res publica servit honori,

Qui sacra constituit septem celebranda per orbem:

Matrimo. bap. or. ca. pe. confir. et unctio summa.

Hec sunt: coniugium et baptismi debita forma,

Ordo sacer Christique caro de pane sacrato;

425

Presens pena piat confessis crimina iustis,

Roborat inde fidem sacra confirmacio nostram;

Vnctio suprema pietatis premia poscit.

Accipio calamum vestes describere promptus,

Sumere quas debet divini vinitor agri.

430

Alba notat mentes albas et zona pudorem;

Ius humerale notat racionalique sophiam

Accipe; trans humeros designat amictus utrumque.

Fortis in adversis ut sis, stola pendula signat.

Illius longum finalis linea fertur;

435

Denotat illud idem talaris candida vestis.

Zona stolam iungit, virtutes necte per illud,

Infula comprendens totum designat amorem.

Fertur, quam gestat, vigilancia, leva, manipla.

Abstergit sordes animi vigilancia pigri.

440

Ridens dalmatica levite prodit amorem;

Linea coccinea duplex retro pendet et ante:

Vtraque lex extat bissenaque fimbria signat,

Perfectum quia pollet opus, quod prodit ab igne.

Fimbria vel varia, quam servat leva, figurat

445

Activam vitam, quam rerum cura molestat.

Pontifices tunicis uti perpende duabus,

Vt de thesauro promant nova, prisca diserti.

Signum signatumque gerat cum nomine claro

Pastor, ne pereat, si sit sine teste valoris.

450

Flebilis ypocrita semper gemit; inclitus omnis

Preses gaudebit inopi solacia prebens.

Pontificis mitra duo testamenta figurat.

Sandala pontificis signant postponere terram

Celis; inferius sunt integra, presul ut astra

455

Aspiciat; caligis callis sermonis habetur.

Anulus est signum regis, regat ut bene corda

Consolidetque fide fluidos Christoque renodet,

Quo coit ecclesie celesti gracia sponso.

Inclita sanctorum cirothece facta figurant.

460

Est baculus rectum, quod debet in omnibus esse.

Pastorale pedum regit agnum, dirigit edum.

Curva trahit mites pars, pungit acuta rebelles,

Curva trahit, quos virga regit, pars ultima pungit.

Que capit archipater, demonstrant pallia, quod sit

465

Legitimus miles. Cocci notat infula pape

Martirio promptum; precedens crux notat ambos

In cruce legitimos pugiles pro nomine Christi,

Crinis tonsura resecanda superflua signat.

Innuitur rasis eterna corona coronis.

470

Presbiteri manus est oleo sacrata peruncta,

Pneumatis ostendit donum, quo dextera pugnat.

Mistica compleri possunt hec cuncta videri.

Misticus est clerus Domini de sorte vocatus.

Ianitor est, quicunque fidem docet; ille docendo

475

Mores lector erit, erit exorcista precando:

Acolitus lucem dando, pronusque minister

Est sublevita; dici levita meretur,

Si reliquos exhortatur verboque manuque,

Hostia sancta Deo si fiat, presbiter extat.

480

His dictis misse paucis ego mistica scribo.

Sanctorum patrum signant suspiria misse

Introitus, versus opus extat psalmicus estque

Gloria laus; cantus iteracio pectora patrum

Priscorum signat suspiria sepe dedisse.

485

A nobis kyrie designat ter triplicatum

Antiquos patres cetus optasse novenos

Etheris; interea procedens veste sacerdos

Ornatus signat sponsum de Virginis aula

Tanquam de thalamo vestitum carne venire,

490

Processus duplex est cuius: Matris ab alvo

Eque sinu Patris, est et secretus uterque.

Est chorus antiquus portator luminis; estque

Sublevita sequensque simul levita, novelle

Plebs legis; post hec positus liber est super aram:

495

Ponitur in Syon lex, que se fundit in orbem.

Assit communis confessio, tunsio crebra,

Missa, "Pater noster", elemosina, sit benedicta

Hinc aqua: peccata nobis venialia tollunt.

Postquam "Confiteor" profertur, presbiter are

500

Oscula dat positoque libro; designat Hebreos

Ara, liber gentes; offertque minister uterque

Presbitero librum, genti quia semina sancti

Dum spargunt, redit ad Christum plebs subdita Christo.

Incipit altaris a dextra parte sacerdos

505

Missam, Iudeos signans, quibus edita lex est:

In media vero cantatur "Gloria", per quod

Est mediatoris ortus signatus ab alto;

Et chorus angelica designat cantica leta.

Post fertur "Dominus vobiscum", Christus in illis

510

Vt maneat. "Sit pax vobiscum" presul adorat,

Quod Christus dixit, postquam surrexit, amicis.

Hinc "Oremus" ait, ut nos orare velimus.

Discipulos Christi designat epistola lecta.

Responsum notat assensum, quia semine iacto

515

Credidit auditor. Post Alleluia resultat.

Vtitur ecclesia primis tribus unica linguis:

Denotat Hebreum legem Grecumque sophiam,

Itala vox regnum; quibus est laus principis aucta.

Est ordo: lex auditur; plebs inde resultat.

520

Quod repetis laudem, notat alti gaudia celi.

Plausus inexpressus in celo semper habundat.

Gaudia sublimat specialis prosa diei.

Ostendit tractus vite lacrimabile carmen

Contemplative, que pro se proque propinquis,

525

Pro patria luget. His factis ordine cunctis

Est evangelium lectum, sed parte sinistra;

Nam redit ad gentes Christus contemptus Hebreis.

Contra te legitur, aquilo, quia celica verba

Nos armant contra Sathanam, qui pectora stringit.

530

Stirps Levi quondam dignos transmisit ad aram.

Assumptum dic esse Levi, dic inde levitam,

Vt levita probus are sumatur ad usum,

Magnus ut in populo fiat iustusque sacerdos.

Depositi baculi monstrant nos linquere Christo

535

Vindictam; caput est detectum, corpore, mente

Vt proni simus; stamus pugnare parati.

Crux frontem munit, ne vectes rumpere possit

Hostis. Verba gradu Domini maiore leguntur,

Nam doctrina Ihesu doctrinas preterit omnes.

540

"Credo" sequens notat assensum tribuisse popellum.

Dicitur hinc "Dominus vobiscum", que tulit olim

Verba Booz primo messoribus, ut remanere

Plebs velit in fidei doctrina; quod iubilando

Promittit, quando canit offertoria cetus.

545

Inde quidem Domino fert acceptabile munus,

Quod fecit Salomon, Domino dum templa dicavit.

Postea fert panem, fert vinum dextra sacrantis.

Vtraque Melchisedech hec obtulit, utraque Christus

Discipulisque dedit et in illis se dedit ipse;

550

Alterutrum capiens perfecte sumit utrumque.

Te multis speculis simul et semel ut specularis,

Se Christus melius multis speculatur in aris.

Tolle locos, logice: fidei locus hic operatur,

Spes et sanctus amor, quorum vestigia tendunt

555

Vlterius, penetrant summi sacraria celi.

Phisicus ostendit, quod ymago preit racioque

Subsequitur, tenet inde suam memoracio sedem;

His studet occultas naturas pandere rerum,

Sed medicis occulta fides celestia pandit.

560

Sana fides medicum sanat vitamque reformat.

Hic cibus ad gustum ducit deitatis: utrumque

Sumitur et corpus et sanguis, detur ut illis

Corporis ac anime laus duplex, gloria duplex;

Sumitur in specie panis, ne, si videatur

565

Esse caro, populi mens horreat ista videntis.

Hic panis mentem confirmat letificatque

Vinum: suscipitur pariter totum, quia sanat,

Quem Christus sanat, qui sanat corpora, mentes.

Panis hic est granum frumenti, quod moriendo

570

Attulerat fructum; concurrunt plurima grana,

Vt fiat panis; plures, ut vina liquescant,

Concurrunt acini; persone sunt ita plures

Ecclesiam sanctam statuentes, que velud unum

Sunt corpus, Christus vinclo quos unit amoris.

575

Iungitur unda mero, coniunctus sanguine Christi

Gaudet homo Christo; coniungitur unda Lieo.

Fudit utrumque latus Christi calicemque locatum

Cernimus a dextra panis: cum sanguine mixtam

Vndam proiecit lateris pars dextera sancti.

580

Anteriore tamen panis si parte locatur

Postque calix, illud racionis norma tuetur.

Est crux ara, calix tumulus, petra summa patena,

Estque superposita bissus vice sindonis alba.

Tot sacramenta memori sunt mente retenta,

585

Que metrum claudit, que lector cernit et audit.

Voce iubet clara nos "sursum corda" levare

Presbiter; hoc signat, quod discipulos vigilare

Iussit et orare, iussit dormire. Sacratur

In cruce post Agnus. Nos mentis habere quietem

590

Persuasit, quando "Vigilate, quiescite," dixit.

"Oremus" fertur post offertoria tantum,

Clam quoniam Dominus verbi sacra semina spargit.

Est Amen nomen Domini venerabile veri,

Amen iuramen, assertio dicitur Amen.

595

Hoc resonat verum, que pars nunc nomen habetur.

Nunc verbum sequitur et nunc adverbia spectat,

Vt verum fiat vere quasi stans sine fine.

Amen connectit numeris elementa, movetque

Cuncta sator stabilis, qui frigore temperat ignem.

600

Prolatus fuerat canon sublimiter olim;

Dicentes eadem pastores verba per agros

In carnem versum stupuerunt cernere panem.

Illos celestis percusserat ulcio dignos.

Misterium crucis est sacre prefacio misse,

605

Divinis sociat quia crux humana ligatrix.

Brachia presbiteri tendit prefacio sancta;

Prefatur festi causam divinaque tangit.

"Sanctus" subsequitur. Ysayas etheris illud

Audivit cetus mellita voce canentes.

610

Angelicus cantus hic est. Sacracio facta

Civibus angelicis hominum consorcia iungit.

Quo caro sacratur, est canon regula dictus.

Post Domini sequitur oracio. Vita futura

Expetitur primis precibus tribus. Inde petuntur

615

Dulcifluis precibus presentis commoda vite.

"Agnus" ter fertur, quia pendens in cruce Christus

Patrem cognovit, matrem tibi, virgo Iohannes,

Commisit, genus humanum pietate redemit.

Est agnos Grece pius estque Ihesus pius Agnus.

620

Pax petitur cordis, pax temporis, etheris alti.

Sacri participes designant oscula pacis.

Illud idem signat Domini concessa diebus

Allati panis benedictio semper habundans,

Vt nobis detur panis saturacio veri.

625

Est autem panis sacrati porcio triplex:

Ista piat vivos; salvandis altera penas

Defunctis minuit; dat porcio tercia laudes

Propter salvatos, est quorum gloria Christus.

Extremo sequitur communio, laude fideli

630

Vt nos consociet sanctis celebracio misse.

"Ite!" canit "missa est" sublimi voce minister,

Vt nos ad patriam secum trahat hostia missa.

Inde "Deo grates" referuntur voce levata.

Est autem mentis vox interiectio lete,

635

Que grates donat, qua mens iocunda resultat.

Finita missa plebs ad sua propria tendit,

Quam sacrifex vere saciavit sanguine vitis,

Hereat ut palmes illi quicunque fidelis.

Hoc opus exiguum ludendo tempore feci

640

Exiguo; quod Parisius precone relatum

Conscripsere manus, studium quo tempore mortem

Flevit Alexandri studiosi carmine tali:

Gemma pudicicie fuit hic, flos philosophie,

Aula decens morum, redolens velud area florum;

645

Quem virtus humilis rexit, quem vultus herilis

Prompsit pacificum, doctum, racionis amicum.

Floret Alexandro locus hic, dedit Anglia florem,

Cuius Parisius celo transmisit odorem.

Mille ducentenis quater inde decem ligat annis

650

Virginis a partu quinos censura Iohannis.

Missam legatus pro defuncto celebravit,

Qua Ihesus oblatus feria nos sanguine lavit.

Assunt prelati de concilio venientes,

Cum prece deflentes mortem doctoris humati.

655

Virginis assumpte festivo tempore sumptus

Virgo vir ad celum virtutum premia sumpsit:

Qui mundi pompam prius archilevita repressit,

Francisci cordas non parvo tempore gessit.

Interius reprobat mundane gaudia pompe,

660

Stringere dum nodis hanc studet exterius.

Exterius studet hanc nodis dum stringere, pompe

Gaudia mundane reprobat interius.

Enitet ergo senum speculum probitatis amenum,

Exemplar iuvenum florenti dogmate plenum,

665

Qui fuit ecclesie directa columpna, fenestra

Lucida, turibulum redolens, campana sonora.