De lupo et opilione

 

Sepe Lupus quidam per pascua lata uagantes

      Arripuit multas Opilionis oues.

Ledere raptorem postquam virtute nequiuit,

      Illaqueare dolo Pastor eum studuit.

5

Nam flectit rigidam tanto conamine quercum,

      Vt capud illius iungere possit humum,

Et capiti flexo laqueus sic nectitur unus,

      Mobilis ut laqueum detineat baculus.

Sed laqueum terre baculus sic applicat ille,

10

      Vt laqueo pereat qui baculum moueat.

Et medio laquei sic inseritur capud agni,

      Vt baculum moueat qui capud arripiat.

Tunc abit Opilio. Lupus ingenium petit illud,

      Et rapit agninum protinus ore capud;

15

Sed baculo moto laqueus ligat ilico collum,

      Atque rigor quercus tollit in alta Lupum.

Vt uidet Opilio captum pendere latronem,

      Mittit in hunc lapides, accelerando necem.

Vulnera mille facit, Lupus ut pereat lapidatus;

20

      Sed nequid expelli spiritus ille malus.

Vt magis hunc cruciet, tandem deponit ab alto,

      Atque leuans fustem protulit ista Lupo:

Nil faciunt lapides, cerebrum iam fuste relidam,

      Atque meis agnis inferias faciam.

25

Mox Lupus exclamat: Miserere, piissime Pastor,

      Et tibi que referam percipe pauca, precor.

Si mihi dignatus fueris concedere uitam,

      Omnia que rapui quadrupla restitutam.

At nichil hic habeo; sed, si permittar abire,

30

      Ne tibi sim fallax, utile pignus habe:

Congruus obses erit lupulus meus; hunc tibi tradam,

      Vt, redeunte die qua dederis, redeam.

Vt redeam nunquam, minimum dampnum tibi restat,

      Pro sene confecto si iuuenis pereat.

35

Ille nocere potest, ego nec uiuendo nocebo,

      Et tibi, si perimar, commoda nulla dabo.

Tolle meam pellem, non hec erit apta coturno;

      Tolle meam carnem, non erit apta cibo.

Nescio cur miserum queras disperdere corpus,

40

      Cum tibi de neutra parte sit utilitas.

Vt breuiter narrem, quantocius obside sumpto,

      Dat remeare Lupum credulus Opilio.

Ille parans fraudem qua falleret Opilionem,

      Dum remeat, Monachum repperit et famulum.

45

Mi pater, inquid, aue; ne despice uerba precantis,

      Nec, quia peccaui, me reprobare uelis.

Penitet erroris, bona mundi sumere tedet,

      Innocuumque pecus me iugulasse pudet,

Iugibus illecebris quid prodest membra fouere,

50

      Si sit habenda mihi nulla salus anime?

Percute me uirga, uel quo uis tunde flagello;

      Hanc animam tantum, uir pie, redde Deo.

Cesariem tundens, latam, rogo, rade coronam,

      Et mihi conuerso, postulo, da ueniam.

55

Neue putes frustra tantum perferre laborem,

      Cum mihi nunc data sit, do tibi munus ouem.

Si tibi displiceant data fercula carnis ouine,

      Da famulo carnem, tu tibi vellus habe.

Vt recipit monachus nimis acceptabile donum,

60

      Forcipibus sumptis ilico tundet eum,

Atque capud radens tantam studet esse coronam,

      Vt sit ab auricula circus ad auriculam,

Et docet ulterius qualis foret ordo tenendus,

      Inde cucullatum precipit ire Lupum.

65

Venerat illa dies qua reddi debuit obses,

      Qua Lupus ut redeat pollicitus fuerat.

Tunc redit. At Pastor cognoscere non ualet illum;

      Nam modo fuluus erat quem uidet esse nigrum.

Qualis eras, inquit, nimis es mutatus ab illo,

70

      Qui pecudum raptor captus eras laqueo.

Ille capud flectens, postquam benedicite dixit,

      Ora rigans lacrimis, talia uerba dedit:

Vulneribus lapidum mihi que dederas maceratus,

      Nuper eram languens, affuit et medicus.

75

Ille premens uenam, pulsum male currere sensit,

      Et mihi: Non uiues, sed morieris, ait.

Interea Monachus uenit ut me uisitet egrum:

      Ammonet ut tandem peniteat scelerum,

Spemque docet sanctam, quia nullus perditus esset,

80

      Cui mala uita fuit, si bona mors fieret.

Denique persuasit penitus contempnere mundum,

      Et mihi sic raso tradidit hunc habitum.

Vt ueteres mores, alimenta ferina reliqui:

      Qui fueram sanus, ilico conualui.

85

Nunc, quia debebat meus obses perdere uitam,

      Ne pereat, frater, ponere quero meam.

At rediens, sicut me constitui rediturum,

      Quod tibi restituam nil habeo proprium.

Fallere nolo fidem: si uis mihi parcere, parce;

90

      Si placet ut peream, me cicius perime.

Hec mea, Pastor ait, te ledet dextera nunquam;

      Sed, quia te lesi, postulo, da veniam.

Interimens monachum, fierem duplex homicida:

      Obses eat liber, tuque domum remea.

95

Tunc remeant hilares tutique morantur in agro,

      Cum Lupus esuriens protulit hec lupulo:

Crede mihi, frater, nimis est caro dulcis ouina,

      Et cibus asper erit, caseus atque faba;

Non onus assumam quod non possum tolerare.

100

      Dixit, et, ut dudum, cepit oues rapere.

Sed, breue post tempus, raptor dum uescitur agno,

      Aspicit hunc et sic arguit Opilio:

Sanus es et Monachus, non debes carne cibari;

      Non ita sancta iubet regula Basilii.

105

Inde Lupus: Non est simplex, ait, ordo bonorum,

      Et modo sum Monachus, Canonicus modo sum.

Et simul in silua[s] Lupus iuit [t]ramite recto;

      Se male delusum comperit Opilio.