O virtus aeterna dei, quam machina mundi

Suscipit auctorem, cui servit terra polusque,

Principium rerum, per quam pater omnia fecit!

Cum flatu aeterno super aequora vasta cubante,

5

Tu pressus quondam tenebris horrentibus undas

Luce nova inradians noctemque diemque creasti,

Vt varios hominum revelet lux blanda labores

Et nocturna quies attritos recreet artus.

Tu geminas sedes discretis fluctibus aptans,

10

Hos agis in pelagus, illos super astra recondis,

Arida quo posset fructum producere tellus

Pastibus et gratis animantia cuncta foveret.

Tu lunae solisque globum stellasque micantes

In varias causas per culmina celsa locasti,

15

Tu terrae ex utero pecudes ac reptile cunctum

In lucem sola procedere voce dedisti.

Tu lymphis etiam spirantia corpora condens

Alitibus ventos, ditasti piscibus aequor.

Tu torpentis humi corpus de corpore sumptum

20

Vivifico sacri spiraminis erigis haustu,

Idque hominem vocitans totum regnare per orbem

Praecipis et totius rationis legibus imples,

Quo genus in terris uno factore creatum,

Vt genus in caelis uno rectore regatur.

25

O virtus aeterna dei, quam machina mundi

Suscipit auctorem, cui servit terra polusque,

Tu primum non passa virum consistere solum

Coniugis egregiae solatia casta creasti,

Quam nec terra tulit, materna nec edidit alvus,

30

Sed tua de costa formavit dextra virili.

Tu scelus amborum punisti morte benigna,

Et serpentinam damnasti pulvere linguam,

Quae docuit miseros contempnere iussa tonantis,

Numinis et summi summum sibi quaerere nomen.

35

O virtus aeterna dei, quam machina mundi

Suscipit auctorem, cui servit terra polusque,

Tu iusti interitum, quem fratris dextra peremit,

In poenam auctoris iusta sub lege retorques.

Tu quendam ex primis primi mortalibus aevi

40

Ignarum mortis vitae ad secreta tulisti.

Cum tamen interea vitiis ferventibus omnes

Polluerent pulchrum per mille piacula mundum.

Tu totum validis involvens fluctibus orbem

Terrigenis terras viduasti, flumina ripis.

45

Tu iustum quendam propria cum prole domoque

Diluvii ex undis archa vectrice reservas,

Vt genus in terris uno de semine surgens,

Vna morte ruens, una de stirpe resurgat,

Atque homines mundos tellus mundata foveret,

50

Nec vita indigni fruerentur munere vitae.

O virtus aeterna dei, quam machina mundi

Suscipit auctorem, cui servit terra polusque,

Tu tibi sublimes quaerens coniungere amicos,

Ignibus ex mediis primum sine labe vocasti,

55

Qui patriae fines et tristia regna relinquens

Crevit in ingentes peregrino in limite gentes.

Nam primogenitum serva quem matre creavit,

Bis senos generasse duces lex aurea cantat,

Posterior natu genetrix quem libera fudit,

60

Suscepit geminos una de coniuge natos.

Alter Idumeos mixto de sanguine condit,

Hebraeos alter duodena ex stirpe propagat.

Hic habuit geminas prisco de more iugales,

Et totidem servas uxorum munere sumptas,

65

E quibus antiquam gentem populumque potentem

Protulit et claris sua semina contulit astris.

Cum tamen infando rursum gens impia quendam

Fluctibus ablutum macularet crimine mundum,

Quem delere parans Sodomitica moenia flammis

70

Sulphureoque igni subvertis tecta Gomorrae,

Quin et finitimas miseris cum civibus urbes

In cinerem solvis et gurgite deprimis alto.

Indicio sunt poma locis quae nata sub hisdem

Pulchra foris vacuis intus sunt plena favillis.

75

Attamen ex ipsis quendam tua dextera iustum

Ereptum flammis scelerata eduxit ab urbe.

Quem geminae natae misera cum matre secuntur,

Et montana petunt, tanta ne in strage perirent,

Sed nimium infelix subito perculsa fragore

80

Respexit coniunx poenamque experta remansit.

Hic natae solo solae cum patre relictae,

Mortales periisse ratae, sic fraudibus usae

Vina seni miscent, bina et sub nocte vicissim

Succumbunt patri et concepto semine surgunt.

85

Hinc duo gignuntur post saeva incendia fratres

Et mortale genus Sodomis pereuntibus augent

Alter Anon, alter vario cognomine Moab

Dicitur et geminas condunt ab origine gentes.

O virtus aeterna dei, quam machina mundi

90

Suscipit auctorem, cui servit terra polusque,

Tu iustum quendam distractum crimine fratrum

Memphycolis praefers atque orbem pascis egentem.

Tu populum sanctum duro sub fasce gementem

Ad patrias sedes mira virtute reducis.

95

Ob hunc Aegyptum quino bis verbere plectis,

E caelo et terris mittens portenta vel undas

Scindis purpureum lymphis durantibus aequor,

Callibus et siccis plebem deducis ovantem.

Cui noctu dux ignis erat praeeunte columna,

100

Et mediis gratas nubes dabat aestibus umbras.

Pastum caelestis praebebat panis et omni

Nocte fluens dulci complebat nectare campos.

Quas conviva dapes cuperet, quoscumque sapores

Appeteret, una laetus capiebat in esca.

105

Potum saxa dabant, virgae quae mollis ad ictus

Duritiam rumpunt et flumina larga ministrant.

Carnifluis epulis servit numerosa coturnix,

Discit et exosis ultro se effundere mensis.

O virtus aeterna dei, quam machina mundi

110

Suscipit auctorem, cui servit terra polusque,

Tu sanctum tristi texisti fulmine montem,

Et vocem horrendam sacra de nube dedisti.

Tu vati accito legis praecepta supernae

Tradis et alloquio famulum dignaris amico.

115

Pontificem statuis, precibus placare tonantem

Qui queat, et sancto cultus procedat amictu,

Intret et horrendos veli post claustra recessus,

Et patris aeterni solus secreta revisat.

Interea varium turbata per agmina murmur

120

Perstrepit et densae resonant per castra querelae.

Detrahitur vati, contempnitur ipse sacerdos

Ac nimis accenso lapidantur paene tumultu;

Aegyptum repedare parant, vana idola fingunt,

Solempnemque diem ludis et carmine ducunt.

125

Hic tu iam iusto tandem commota furore

Inlicitos ausus tali sub iure coherces:

Hos perhimis flammis et toto caelitus igni,

Illos sulphureas Erebi demergis in undas,

Quos retinet tellus, caeli vis ignea punit,

130

Quos terra absorbet, viventes inferus hausit

Sic natura tuos certatim devorat hostes,

Sic, scelerum vindex, totus tibi militat orbis,

Nec patitur quemquam vitales carpere flatus,

Quem tibi non toto credentem pectore cernit.

135

His tamen ex flammis tantoque ex funere bini

Servantur iuvenes fidei virtute decori,

Quos nova progenies et nescia criminis aetas

Ad regnum comitata fide tua praemia sumpsit.

Nam septem gentes et regna potentia septem

140

His servire iubes et terram tradis opimam;

Quae rivos lactis et mellis flumina fundit,

Pinguia quae sacris desudant balsama ramis,

Quam pater ipse pio despectat lumine semper,

Mensibus et certis caelestibus inrigat undis.

145

O virtus aeterna dei, quam machina mundi

Suscipit auctorem, cui servit terra polusque,

Tu rapidos fluctus cohibes et flumine sicco

Transducis sanctam tantis cum milibus archam.

Tu magnam solis quondam clamoribus urbem

150

Solvis in aeternas populo pereunte ruinas.

Sed meretrix quaedam superat, quam vivere solam

Praestitit alma fides proprio cum patre domoque.

Ac ne plura morer, tellus subiecta quiescit,

Et possessa dei varia sub sorte tenetur.

155

Iudicibus regitur duodenis, quos tuus implet

Spiritus, et miro virtutis robore firmat,

Viribus ut magnis saevos superare leones

Et validos vincti possent disrumpere nexus,

Nunc urbe inclusi et sub noctem milite multo

160

Vallati foribus raptis conscendere montes,

Nunc tristes cuneos et castra minatia ferro

Sternere non gladio, sed malo vilis aselli.

Vomere quin etiam vastas fudere catervas.

Restitit et telis terris res apta colendis:

165

Sic arcent hostes, sic sceptra potentia terrent

Defenduntque suam fidei munimine gentem

Ac patrias leges divinaque iura quietis

Exercent populis meritisque et honore verendi.

Idem armis promti, devoti legibus idem,

170

Idem odio externis, affectu civibus idem,

Fraus aberat fallax, languebat victa cupido.

Iustitiae virtus ipsa inter bella vigebat.

O virtus aeterna dei, quam machina mundi

Suscipit auctorem, cui servit terra polusque,

175

Tu puerum sanctum sacrato chrismate tinctum

Pastorum ex numero regem facis esse tremendum.

Iste giganteas pulsantes sidera moles

Nunc saxo, nunc ense potens sub Tartara misit,

Et quos nulla prius poterant subvertere bella,

180

Vnius hos pueri contrivit, te duce, dextra,

Conservansque tuos, alienosque undique perdens.

Abramidam miro rexit moderamine gentem.

O virtus aeterna dei, quam machina mundi

Suscipit auctorem, cui servit terra polusque,

185

Tu pia caelesti perfundis pectora flatu

Et ventura modis praedicis in ordine miris,

Virgineo partum ex utero rerumque salutem

Spondes et mestis uberrima gaudia terris.

Talia divinis clarent oracula signis,

190

Praesentemque fidem rebus dant cuncta futuris.

Et nunc praerapido sol concitus axe volantes

Sistit equos, tenditque diem noctemque moratur.

Nunc currum occiduis retro convertit ab oris,

Deciduasque faces Eoos flectit ad ortus.

195

Aeneus hastili serpens suspensus in alto

Virus agit venis et diros effugat angues.

Flammigero curru mortali in carne propheta

Tollitur in caelum, tantum nec laeditur igni.

Caeditur excelso montis de vertice saxum,

200

Quattuor et speties uno mox conterit ictu,

Aes, aurum, argentum et testae cum fragmine ferrum

Solvitur et stipulae raptatur in aera more.

Ast lapis ingenti succrescens vertice montem

Efficit et vasta totum mole occupat orbem.

205

Aestibus horrifici flamma exundante camini

Tres iussu pueri regis truduntur iniqui.

Angelus almus adest medio fornacis et aurae

Roscida flabra iacit dirimitque incendia vento.

Illi magnificas gratanti pectore laudes

210

Astrorum et terrae referunt pelagique parenti.

Persistunt hilares ipsoque vocante tyranno

Ex medio laetis procedunt vultibus igni.

Mirantur satrapae, mirantur barbara corda

Inlaesos iuvenes, inlaesa sarabara, crines,

215

Ac fidei flammis ignes cessisse minaces

Terricreposque focos perculsis mentibus horrent.

Vndivagus vates caeto sorbente voratus,

Vitales alto flatus sub gurgite duxit,

Et tribus exactis triplici cum nocte diebus

220

Integer ad superos imis processit ab undis.

O virtus aeterna dei, quam machina mundi

Suscipit auctorem, cui servit terra polusque,

Tu gremio lati proiecta cadavera campi,

Arida quae nudis vestibant ossibus arva,

225

Carnibus et nervis et vivo tegmine pellis

Induis et prisca refoves nova pectora vita.

Cerneris ignicomis caeli cum nubibus ire

Et populos omnes linguasque tribusque tenere.

Sedibus hinc positis patefacta volumina cordis

230

Inspicis et geminis mortalia dividis oris.

Hos morti exemptos et vitae luce coruscos

Coetibus angelicis caelestibus inseris aulis,

Illos praecipiti flammarum turbine raptos

Ignibus aeternis atraque immergis abysso.

235

Illic laetitiae voces et cantica laudum,

Hic dolor et gemitus totum resonabit in aevum.

Hinc me, quaeso, reum peccati labe piatum

Eripe, Christe potens, clementi numine Florum.

O virtus aeterna dei, quam machina mundi

240

Suscipit auctorem, cui servit terra polusque,

Sit tibi summus honor, sit gloria, sitque triumphus,

Sit regnum sine fine manens, sit gratia perpes,

Mortalis te lingua canat, te caelica turba

Personet, et totus in laudem concrepet orbis.

245

Te pavidum pectus, te corda trementia, te vox,

Te pia mens recinat, te viscera tota resultent.