De ira

 

Si vitam miram cupias, sis tardus ad iram!

Ex miti dira mens fit, quam concutit ira.

      Est in delira versa canora lira.

Rancor veracem facit, urget rumpere pacem

5

Incendendo facem siccam, virtutis edacem.

Ira procellosa furor est, rabies scelerosa,

Per quam formosa mens efficitur tenebrosa.

Insidias multas parat inveterata simultas,

Hec facit incultas mentes tabescere stultas.

10

Ex odio veniunt nimio truculenta ruina,

Lesio, sedicio, dolus, ulcio, furta, rapina.

Concipit iratus odium, frendere paratus,

Tristis, turbatus, mala patrans, precipitatus;

Asper et infestus, nisi possit ledere, mestus,

15

Vindictas questus reputans tolerat miser estus.

Hostes explorat, ut depereant, reus orat,

      Mentem dedecorat, dissipat, ira vorat.

Provocat, illudit homines, ad prelia trudit,

Mores excludit, calor hic archana recludit.

20

Linguam velocem dominans facit ira ferocem.

Lingua loquax, effrena procax, quod obest operatur;

Concordes reddit discordes et scismata fatur.

Lingua licet modica, certamina gignit iniqua,

Ficticias laudes novit componere fraudes.

25

Blanditur, garrit, mentitur lingua dolosa,

Abdita declarat, damnum parat impetuosa.

Est facinus grande cum fraude loqui mala blande,

Lingue damnande duplices sunt et reprobande.

Si potes, extingue labentis iurgia lingue,

30

Dans oleum pingue pereat genus omne bilingue!

Linguam custodi, mendacia iugiter odi!

      Sub lingua nodi sunt variique modi.

Non irascaris, nec amarus sis in amaris,

Sed reminiscaris, quia dignus es, ut paciaris!

35

Voce pia voces studeas lenire feroces,

      Irascendo noces, pacificando doces!

Non te precipites, pacem serva, fuge lites!

      Que mala sunt, vites, qui ratione nites.

Cur homines odis, homo, propria viscera rodis?

40

      Te laqueas nodis pluribus atque modis.

Pronus es irasci, libi non fuit utile nasci,

Vivere ni discas consultius et resipiscas.

Quos ungit chrisma, decet omne relinquere scisma,

Carnis pompisma vitare, fugare sophisma.

45

Non cum clamore nec cum turbante furore,

Sed cum dulcore sermo procedat ab ore!

More viri pauci sermones sint tibi pauci!

Multiplicant nauci sua verba nocentia fauci.

Interdum solite prodest mutacio vite,

50

Ac a precipite linguam compescere lite!

Declinare locum, vitare iocum fugitivum,

Spernere vaniloquum, sedare focum redivivum!

Innocuo nocuus, quando cupis ipse nocere,

      Tu tibi damnosus das nocumenta prius.

55

Percuciens alios se sepe repercutit ipse,

      Iure repercusso proprius ictus obest.

In percussorem plerumque retunditur ictus,

      Lesus ut arte sua damnificare sinat.

Non paciens, sed vim faciens, miser esse probatur,

60

Sustinet hic sapiens, scelus insipiens operatur.

O fidei cultor, non sis temerarius ultor,

Rancoris prisci causam noli reminisci!

Qui cupit ulcisci, veniam non vult adipisci.

Iuris vindicta punit scelus et mala dicta.

65

Est metuenda malis sententia iudicialis,

Plectitur iniusta, conceditur ulcio iusta.

Curia venalis, insontibus exicialis,

Parcit sepe malis, perit ordo iudicialis.

Non odio, prece vel precio, vi sive timore

70

Iusta fit ulcio, sed nimio pro iuris amore.

Censori ve, qui violator iuris et equi

      More ferocis equi respuit equa sequi!

Iusticie zelo iudex pro crimine telo

Legibus infestos punit, conservat honestos.

75

Dum reprobos cohibet, populum patriamque tuetur,

Sicut lex perhibet, reddendo iura meretur.