De bonis pastoribus

 

Clericus et miles populorum rector uterque,

      Se simul ac alios iure regente regant!

Iudiciale decus iudex pius ornat et equus,

Est ut vile pecus princeps pro munere cecus;

5

Scribatur puris manibus sententia iuris,

Sit mens sincera censoris et equa statera!

Moribus ascendat, qui scandere vult ad honores,

Servet, defendat, iuvet, instruat inferiores!

In servos servus minime velit esse protervus.

10

Quanto maiore quis sublimatur honore,

Tanto proficere debet magis ipse timere.

Se sublimatum non iactitet, immo ligatum

Se sciat et gratum se preparet ad famulatum!

Pastor portet onus gregis ad suffragia pronus,

15

      Prudens patronus sit famulando bonus!

Serva depositum, decet hoc servare peritum

Et custoditum noli retinere petitum!

Subdita conservet vir, qui precellere fervet,

Se non enervet, thesauros non coacervet!

20

Actibus ac veste populi dux vivat honeste,

A Veneris peste caveat comedendo modeste!

Numen celeste scit que fiunt manifeste,

Causa rei geste liquet ante Deum sine teste.

Non nimis opilio festinet ad accipiendum,

25

Suscipiendo gregem sciat ipsum restituendum!

Que deponuntur, ab eis, quibus accipiuntur,

Integra reddantur, si per Dominum repetantur.

Recta fides assit, in deposito dolus absit,

Semper, serve bone, reddenda pro racione

30

Pertracta tecum: dat iudicium Deus equum!

Omnes pastores decet, ut sint seduliores

De grege reddendo quam de lucro capiendo.

Te crucifige prius, alios crucifigere si vis,

      Corrige correctus, doctus honesta doce!

35

Vis me flere, fleas, mundumque relinquere, linque,

      Pauperibus dare, da, surgere, surge simul!

Expedit, ut caste coram Deitate geras te.

Expedit, ut caste, quia cursor es, exhibeas te,

Expedit, ut caste, quia doctor es, exhibeas te,

40

Expedit, ut caste, quia rector es, exhibeas te,

Expedit, ut caste, quia pastor es, exhibeas te,

Expedit, ut caste, quia presul es, exhibeas te,

Expedit, ut caste, quia magnus es, exhibeas te,

Expedit, ut caste, quia servus es, exhibeas te,

45

Expedit, ut caste, quia liber es, exhibeas te.

Postposita veste Ioseph vivendo modeste

Obstitit a peste domine fugiens inhoneste.

Vitet homo quod obest, faciens quod ei bene prodest!

      Iudex Christus adest, qui videt omne quod est.

50

Doctor virtutum vivens virtute relicta,

      Cecus alens alios se lacerando necat.

Clericus addiscat, doceat, psallat, canat, oret,

Que bona sunt, gliscat, divinum nomen adoret!

Contemplans scribat, vitam virtute decoret,

55

De torrente bibat crucis et decus eius odoret!

Doctrinam vita, vitam doctrina decorat,

Recta docens et agens sine duplicitate laborat!

In te sit pietas, niteat tua moribus etas,

      Sit procul impietas, linque quod ipse vetas!

60

Nemo velit facere, quod eum deceat prohibere,

Expedit hec agere, quo possunt acta valere.

Hoc fiat, quod conveniat, quod prestet honorem,

Proficiat mens et cupiat virtutis odorem!

Cum fueris doctus, indoctos sponte docere

65

      Sollicitus studeas erudiendo rudes!

Pro populo clama, tua splendeat integra fama,

      Crimina diffama, commoda plebis ama!

Circa commissum te non decet esse remissum,

Testis ego tibi sum, quod perfidus intrat abissum!

70

Si committatur tibi grex, duce te foveatur!

Verbis ac opere non cesses sepe monere,

Plebi subiecte bona dissere, credere recte,

Vivere perfecte, vetiteque resistere secte!

Numquam dormites, damnosa sed ocia vites,

75

Promptus non dubites nocuas extinguere lites!

Sis populi forma, speculum, dux, lux, via, norma!

Qui prodesse timet, non horret obesse sibimet.

Sis gregis adiutor, pater et mater bona, tutor,

Corripiendo pater, consolando pia mater.

80

Vbere materno trahe, verbere punge paterno!

Prelatus magnus quandoque leo sit et agnus!

Egros terrere noli, medicamina quere,

Curam sponte gere, morbos studeas removere!

Est castigandus homo cum pietate nefandus,

85

Esto vago blandus, quia dulciter est revocandus.

Amplexans humilem tumidum reputa quasi vilem,

Qui Domini verbum contemnit, frange superbum!

More boni naute studeas incedere caute

Non comedens laute, draco ne populum voret aut te!

90

Mens tua semper ibi maneat, sperat ubi scribi;

      A gravitate cibi sepe caveto tibi!

Materiali, spirituali, pane tenetur

      Verbis, exemplis pascere pastor oves!

Pastor tutelam debet prestare, medelam,

95

Omnem cautelam gregis attendendo sequelam!

Quando fur patrat furtum, canis illico latrat

Et quandoque canis non est latratus inanis,

Nam qui furatur, capitur, retinendo ligatur.

Sanctus prelatus est quemque iuvare paratus,

100

Predicat, implorat et nocte dieque laborat;

Cum studiis morum vim curvat demoniorum,

Ne grex ledatur, lupus a pastore fugatur.

Pastor oves noscit ac ubera pascua poscit.

Intrepidus ducit, cum sedulitate reducit,

105

Quas labor infirmat, manibus, modulamine firmat.

Quesitat errantes, pereuntes sive vagantes,

Sanans egrotas vocat alta voce remotas;

Pingues conservat, fractas ligat et coacervat,

Sudores magnos paciens gremio levat agnos;

110

Obsequio totus vigilat gregis, a grege notus,

Nimbos, algores, ventos tonitrusque, calores

Sustinet et dextra baculum tenet et iacet extra.

Pannus eum vilis tegit, hunc amor urget ovilis,

Ambulat ad caulas, magnatum deserit aulas.

115

Cura sacerdotum studeat verbi dare potum

Et populum totum regat in baptismate lotum!

Debent presbiteri caste vivendo mereri,

Facta Dei veri reserare fidemque fateri!

Sit fidei firmus prelatus, non taciturnus,

120

Ne latro nocturnus noceat sibi sive diurnus!

Vestibus indutus sanctis, a demone tutus

Scandit ad altare, pro se, pro plebe rogare,

Vivis, defunctis succurrens cum prece cunctis.

Mundicie testis est in clero sacra vestis,

125

Dictis et gestis ornatur clerus honestis;

Ornatus vestis, qui personis inhonestis

Est tumor et pestis, solet utilis esse modestis.

O, vos pastores, vestros componite mores!

Plebis rectores, virtutum spargite flores!

130

Sitis prudentes, iusti fortesque, modesti,

Intus pollentes, vigiles, humiles et honesti,

Sancti, maturi, facundi! vivite puri,

Officii vestri perpendite nobilitatem,

Per vos glorificent populi Christi bonitatem!

135

Qui nunc hortari populos, bene vult, operari,

Perpete splendore splendebit dignus honore!

Nulla nociva seras nec opes queras populorum;

Ne tu damna feras, sic facta geras aliorum!

Vtilis es, sed inutilis esse tibi videaris,

140

Non valeat cor forte movere favor popularis.

Que flat in aure foris, vani nocet aura favoris,

Principibus vanis laus vana ministrat inanis.

Est sapientia, sacra scientia, lux preciosa,

Est iactantia, ceca superbia, nox tenebrosa.

145

Scire valet, si quod scit homo, per eum sciat alter,

      Non cupiat sciri laudis amore sciens.

Sunt homines vani, qui laude fruuntur inani.

Vir superintendens sit episcopus et reprehendens

Pravos, accendens gelidos virtuteque splendens!

150

Est medicinalis benedictio pontificalis,

Corda carere malis facit unctio spiritualis.

Esto gregis forma, baculus, lux, dux, via, norma,

Te sibi conforma, deformia queque reforma!

Dulce iugum Christi, quod supra te posuisti,

155

Non animo tristi Domino sis subditus isti!

Multa quidem messis, ergo piger obsecro ne sis!

Consule transgressis, affabilis esto regressis!

Grande magisterium te suscepisse memento,

Iuge ministerium, bona fac, fastus sine vento!