Primo supremum mira vertigine celum

Afflans cuncta dei fecit sapientia summi,

Quo locat angelicam, quam condidit ipsa, choream,

Dans libertatem, quam mallit conditionem,

5

Quae laudem celebret, primatum iure teneret.

Sed desertricem cladem captare minacem

Vincula iudicii pandent servata futuri.

Huius cum decadam vellet reparare caducam,

Quam non ad lapsum quoddam de carne piaclum

10

Traxit et idcirco multatur perpete flagro

Nec redimenda cadit, quam sola superbia stravit,

Omnipotens genitor, per verbum cuncticreator,

Terras cum ponto, quae fecerat omnia primo,

Ornatu vario decompsit, et astra venusto

15

Lumine quadrifido resplendent aurea cosmo.

Iam plasmatur homo sed et eius ab osse virago,

Vt reparetur eo decimus quo corruit ordo,

Si famuletur ei, qui cuncta subegit et ipsi,

Quae vegetantur aqua, quae tellus nutrit opima.

20

Liber plasmatis nutus concessus at ipsis,

Eheu, mox totus pravos transfertur in usus,

Et suadente fero mortem sensere chelidro,

Ne reparetur eo decimus quo decidit ordo

Caelicus, et vetito sumuntur edulia pomo,

25

Quodque latere deus voluit super omnia iustus,

Non sibimet certe fuerint quod scita prodesse.

Mox paradisiaca pelluntur sede beata,

Exilioque soli multantur gesta piacli,

Donec unigenus venit cum corpore Christus

30

Nobilitate potens, carnem de virgine nascens,

Qui sic terrigenam primum formaverat Adam,

Vt servans iussum solum reparare labantum

Deberet numerum genituris hinc generantum,

Peccans neglegeret, at tunc reparabilis esset.

35

Carnea menbra gerens, carnalia facta nec horrens

Et tunc factus homo, voluit cum temporis ordo,

Idem decurrat, hominum sed plurima gignat,

Tot quoque salvandi revocentur ad aethera caeli,

Quot steterant angli, ruerent cum iure superbi.

40

Indutus hominem rebus temptatur eisdem,

Iam quibus immitis protoplastum straverat hostis.

Sed temptatorem Christus superavit atrocem

Illum debellans ligno spoliisque triumphans,

Et quod ab humanis sumpsit sine semine menbris,

45

Humana pro stirpe dedit dignatus, ut ima

Tangeret inferni, non linquens ardua celi.

Inde resurrexit seseque suis patefecit,

Post hec astrigeram victor consedit in aulam,

Mittens discipulis promissum caelitus illis

50

Pneuma beatificum, replens pia corda suorum,

Terrores removens, verbi sacra semina spargens

In terras omnes orbis sed et undique fines.

Sed nunc ex reliquis Christi taceatur alumnis,

Lumina qui vitae mundo preclara fuere

55

Doctrinaque sua replerunt undique cuncta:

Celsa, tibi geminae mittuntur, Roma, columnae,

Petrus cum Paulo, quorum fundata triumpho

Primatus arcem quadrum pretendis in orbem.

A quibus insignes illorum nempe sequaces

60

Sumpsimus auctores illinc nobis venientes.

Clara Dionisio tunc Gallia Parisiensi

Credula divini suscepit semina verbi,

Et Clemens Mediomatricum missus ad urbem

Edocet in solum vicinos credere Christum.

65

Treveribus terni mittuntur corde fideli,

Trinum personis dominum, deitate sed unum

Credere qui doceant populum lavacro renovandum,

Scilicet Eucharius, Valerius atque Maternus.

Credit Agrippinus, fidei fit Tunger alumnus,

70

Propugnant fortes Christi virtute duelles

Nitentem toto laqueos pretendere mundo,

Decipiturque sua perfossus guttura praeda

Occumbente fide pro sacra martyre teste,

Confessore pio mortis gaudente triumpho

75

Nec trepidante necem, si provenisset, atrocem.

Silvester, Martinus, Hilarius Ambrosiusque,

Briccius atque Lupus, Sulpitius ac Anianus,

Germanus Parisiacus Germanus et alter

Istam per normam quoniam meruere coronam,

80

Fert Gothus, Ausonius, Gallus, Scytha, Noricus, Indus,

Hebreus, Grecus, Romanus, Barbarus omnis.

Talibus aecclesiae fautoribus undique firme

Obstant imbriferis vento quatiente procellis

Desuper et petram nequeunt trepidare ruinam.

85

Tempore promeritae sedarunt celitus irae

Quidam terrores, plebis mala gesta piantes.

Servatius servando fidem servat pereuntem

Orando populum Traiectum forte reservans.

Remica Remigium celebrat plebs sacra sacratum,

90

Frantia baptismo per quem recreatur in almo.

Digna conspicuum veneraris laude Vedastum,

Atrabata, tuas dignum relevare ruinas.

Audomare, salum Morinum frenare suetus

Nec tibi Neptuni mandans concessa tridenti,

95

His cum Bertino, quos turbat pontus, adesto.

Insignem meritis Authbertum Cameracensis

Infula conmendat, qui perlustrare solebat,

Si sua condignum ferret parroechia fructum

Morosum cleptem converterat ille ferocem.

100

Cuius ut hic vitam memorem quantisper et ortum:

Praeclue Francorum celsaque propagine natum

Haginoense solo fert hunc et rumor adultum,

Exceptumque sacro baptismo presule ab ipso

Instructumque piis cura mandante parentum

105

Litterulis et lege sacra; post inde ferente

Aetate ut libuit iuvenili fertur in atro

Precipiti totus, cunctum cordis cogitatum

Adnisus sub perditionis ferre baratrum,

Grassari solitus spoliis predaque viantum,

110

Laubacus grandem quo derivatur in amnem

Sambram permodicus nomen tibi, Lobia, rivus

Figens perpetuum Morosi moribus aptum

In fundis vel forte suo de nomine dictis

Maurifalisia, Morineias Landeleasque.

115

Fertur enim, quia post baptisma binomius esset

Et post haec Landelini cognomen haberet.

Dum spirante dei tandem bonitate superni

Respectuque pio cordis conpunctus in imo

Festinat Cameracensem devotus ad urbem

120

Pontifici patrique pio commissa fatendo

Procidit et genua amplectens genibusque volutans.

Quem mox Romuleam contendere iussit ad urbem

Gaudens excelsa mutatum sic fore dextra,

Indicens agapem simul et ieiunia crebra.

125

Arci Martinus Romanae papa beatus

Praeesse videbatur sanctae pariterque prodesse.

Huic sua Morosus deplorans crimina prorsus

Ilicet a noxa meruit laxarier omni,

Accipit et veniam simplex confessio gratam.

130

Indeptus votum natale reversus ad arvum

A dicto iam presule eo donatur honore,

Quem valeat quis grecizans a "sorte" vocare.

Romana post hec repedabat ab urbe secundo

Sumit et inde gradum sub eodem presbiteratus.

135

Tunc et Laubaci repetit deserta locelli,

Serviat ut Christo, fuerat quo pessime predo.

Lobia praedonis tunc cellula fit famulantis

Christo, tuncque loci consurgunt culmina nostri

Pulchra structore, fuerant quae foeda latrone,

140

Praedandique locus flendi transfertur in usus.

Crimine prolapsum sed reddit iustificatum

Gratia summa dei donans peccata fatenti.

Convertuntur ibi famulantia cuncticreanti

Agmina multorum ditantia forte locellum.

145

Praefuit his igitur pater ipse et profuit augens

Tunc fundos, numerum tum multiplicavit eorum.

Cui successores adiutoresque fuere,

Quorum nominibus fortuna fuit caruisse.

Ipse sub haec alias commigrans Crispiniensem

150

Forte sui de fontis aqua crispante vocatam

Condidit aecclesiam, divina oracula honorans

Et cedens, Laubaca, tuis, o plantula, ramis.

Sic etiam Paulus fuerat iam cedere iussus

Postposuitque Friges; spectatur quippe Iohannes.

155

Tunc fratres gemini Dagoberto rege creati

Francorum gentem simili nec sorte duellem

Secernunt sceptris: Chlodoveus Belgica segnis

Regni sceptra tenens, sed nil laudabile linquens

Tres itidem segnes proprio de semine fratres

160

Liquit Hlotharium, Hildricum et Teodericum;

Alter at in sceptris Austrum Sigibertus agebat,

Fuffetius nomen dederat cui Mettius, urbe.

Qui quia privatum doluit se germine prolum,

Ad stirpem sobolum non umquam defitientem

165

Hinc illinc duodena viris caenobia sanctis

Strucxit, apostolica valeant ubi vivere norma,

Munificaque manu ditavit divite censu.

Tunc et Pippinum nobis ea tempora primum

Mittunt illustrem rebus vel honore potentem:

170

Cui generat binas coniunx Itaberga sorores

Beggam, Gertrudem, Grimoaldum, quem aula priorem

Regia dignata est, quique auctor erat Stabulensis,

Sancte Remacle, monasterii tecum aedificandi.

Cuius adoptando maiestas regia prolem

175

Fecerat esse suam, sed post hec natus et ipsi,

Qui succedat ei, donatur munere Christi.

Quem pater, ut regnet, fidei mandat Grimoaldi.

Ille suum potius voluit succedere natum.

Accipit hoc gravius condempnans rex Chlodoveus

180

Hildricumque suum regem facit Austrasiorum.

Verum Gertrudis sacrata virginitate

Floruit et signis, sed Beggam sorte iugalem

Ansigisus habet, Arnulfi filius almi,

Regius ex atavis quem compsit germine sanguis.

185

Alter Pippinus horum est de sanguine natus,

Cui proprium dat nomen avus, sed et omnia prorsus,

Quae sibi sunt, sed et esse queunt, huic predia cedunt.

Qui patris mortem dirum multatus in hostem

Atque Teodrico minitanti bella subacto

190

Ipse potestatem nanciscens sceptrigeralem

Nectit sceptra suis etiam confinia sceptris.

Cuius largifluis permaxime Lobia donis

Augmentata statum sumpsit per secula summum;

VRSMARVMque sacrum meritis super omnia dignum

195

Mandat evangelicae spargentem semina vitae

Laubacumque gregem pascendum tradit eidem.

De cuius vita meritorum laude beata

Pauca locuturis adsit pia cunctipotentis

Gratia, pontificem faciat quae laude celebrem,

200

Plurima perspicuum quem reddunt gesta bonorum.

VRSMARVS sanctus meritis et honore coruscus,

Nobilitate cluens, morum probitate nitescens,

Conmendant almae gestis preconia vitae,

Quod natale tuo proprium, o Teoracia, pago

205

Sumpserit et villa, quam fama Fleon vocitavit,

Cuius vicinas perlambit Samber arenas,

Illinc exoriens Fontanas nomen et indens

Aeterni fontis praesignans munera pulchris

Auspitiis ventura tuis, o Lobia, sanctis,

210

Ipsius meritis dum semper ubique tueris

Auxilio fidens, claro tutamine gliscens,

Quemque manus domini, quae continet omnia, summi,

Matrea dum necdum ferrent precordia natum,

Consecrat electum ceu de sublimibus unum

215

Civibus anglorum premonstrans taliter illum.

Vertere quadriiugum suetus sol etheris orbem

Occeano subeunte vicem iam merserat undis

Lumen, et astriferas induxerat hesperus umbras,

Atque dies celo concedens lumine prono

220

Cesserat, et furvam iamiam nox cerula pallam

Innectendo polum bigis subvecta trahebat,

Silvae, rura soli, montes umbrantur opaci.

Noctivago summum Phebe cum pulsat Olimpum

Curru cumque suas ostentat vallibus umbras

225

Astraque prima poli suadent labentia somnos

Repserat humanos alto sopire labores

Nox gremio, nigrasque sopor diffunderat alas.

Illicit inde quies, oculosque fatigat inertes

Somnus, ut in dulcem solvantur menbra soporem.

230

Anxia sed genitrix, tanto post pignore felix,

Vtpote quam premerent, meruit quos Eva, dolores,

Et nixu foetam gravidabat mascula proles.

Atque diu curis animum stimulantibus aegrum

(Tempus erat, quo prima quies mortalibus aegris

235

Incipit et divo serpit gratissima dono)

Labitur in somnos. Vix toto corde quierat,

Conspicit ecce senem secum supera astra vehentem,

Noctis et umbra fugit, pulse periere tenebrae,

Lucifero radiante novo color exulat ater,

240

Et mutata vident nocturna crepuscula solem.

Is pre se puerum gestans tunc quippe tenellum

"Hunc", inquit, "tenerum sumat tua cura puellum,

Quem mittit superum, mulier, tibi numen alendum."

Deriguit visu medio, calor ossa reliquit,

245

Excruciata animi tandem sic intulit illi:

"Verane te facies, verus mihi nuntius affers,

Indubitate senex, qui nostra cubilia terres,

An dubitanda mones, qui talia nuntia perfers?

Mitteris ecce polo, sterili quid agatur in arvo

250

Qui nescis, nec quae maneat penuria farris,

Vnde nutricandum censes monstrarier istum

Caelitus allatum per te mihi, posco, novellum?

Illuvies obscena famis, qua deficit omnis

Patria, neu satias, effecit, ut affore panis

255

Possit neu nostri superent huic ubera lactis."

Tantos illa suo rumpebat pectore questus.

Maxima namque fames hac tempestate per omnes

Hac circumpositos atris populatibus agros

Exierat, saeva devastans omnia clade.

260

Fidus ad haec vates: "O tanti muneris heres,

Non cunctanda vides; etiam quo certior extes,

Accipe nunc panem victum supplere valentem

Nec non cum puero prorsus tibi sufficientem,

Semper pascentem nec umquam defitientem,

265

Quem tibi rex divum, testis certissimus horum,

Mittit, ad hunc puerum capias ut, mater, alendum."

Hinc ostentatum panem porrexit eidem,

Cui sua candorem speties prestabat inormem,

Intulit isque gravem mulieri forte stuporem,

270

Hunc quia conplexans manibus crebroque reversans

Admiratur in ingentem succrescere molem.

Post hec contracta sic inquit voce resumpta:

"Heus tu, caelicolum quem credere iam libet unum,

Pandere ne negites, quid haec portendere signes,

275

Quae facis ut videam, quae suades ut fore credam,

Si manifesta canis sunt aut insomnia noctis."

Hinc talem vates abrupit pectore vocem:

"Est, mulier fecunda, tuum quae pregravat alvum,

Cara deo soboles, (sumant precordia vires),

280

Quam paritura suo profundes tempore quamque

Promisso domini generabis sorte virili.

Hunc ubi iam firmata virum perfecerit aetas,

Attrahet innumeras sub relligione catervas

Se circum positas perlustrans undique moetas,

285

Preco dei sollers et veri docmatis index,

Dulcia divini spargendo semina verbi

Et partem regni Christo lucrabitur ampli."

Talia vatidicus senior tunc ore locutus

Mortales visus medio sermone reliquit

290

Et procul in tenuem ex oculis evanuit auram.

Inde quietifero rursus compressa sopore,

Cum iam perplacidus † vult somnus inriget artus,

Impregnata suo mater faustissima nato

Visu mox alio gaudens fit certior ultro:

295

Scalam quippe videt, supprema cacumina cuius

Hinc subnixa polis, hinc terris stirpitus herent.

Quam sibi promissus contendens scandere natus

Aera persuperans, caeli convexa petissans,

Vt caelos subiit, mundum post terga reliquit.

300

At genitrix genitum rata sic properando sequendum

Visa est suppremum scalae valuisse cacumen

E regione sibi positae contingere tantum,

Cuius et asserto fama haec sese ingerit ultro,

Nati porro sequi sese vestigia posse,

305

Parque tamen paribus non aequiperare potesse.

O rem mirandam cunctis nimiumque stupendam

Constantemque dei sola virtute superni

Hincque reposcentem vatis preconia magni!

Sed nequeunt nostrae satis hanc celebrare camenae,

310

Noster et incultus linguae non suppetit usus

Hanc digne memorare tua pro laude, creator.

Ast amor incumbit fervens et pectus anhelat

Hanc utut est saltem tenuis contingere captus.

Hinc, deus omnipotens, solus tua munera noscens,

315

Qui mentes qua vis hominum per singula ducis

Quove velis studium potis es propellere nostrum,

Naturae princeps, mundi faber, auctor et heres,

Principio fine atque carens et temporis expers,

Progenies prolesque manens sed et omnia replens

320

Et genitor sanctus nunquam sine pignore dictus,

Spiritus immensus, iustus, bonus, arbiter aequus,

Tertius imus, item primus, mediusque secundus,

Vna trias et trina monas, archos sed anarchos,

Aspiras quemvis, cum numquam te sine possis

325

Dici, digneris nunc aspirare canenti

Intendens nostrae pariter commertia linguae,

Devota quae mente damus pro munere vitae.

Non Liber cum Silvano, non adsit Apollo,

Pastor ab Amfriso, non prosit nectar equino

330

Pegasei montis veniens a fonte labellis,

Huc neque conveniant nimphae Driadesque puellae,

Absit Calliope, musarum denique turmae,

Hinc Ceres et Fauni procul absint, Pana Lycaei.

Spiritus alme veni, iam nunc gratare canenti,

335

Sensibus infundas, petimus, quo pectora nostra

Inmortale sonent. Modulae nil namque camenae,

Nil Phebus, nil plectra ferunt, nil orgia Bachi.

Mens agitur maiore deo, cui laude perenni

Omnia iam veterum cecinerunt organa vatum,

340

Et nos pro modulo prestes attollere nostro

VRSMARI meritum, fas sit, quantisper in altum.

Pagina nec creperum verax imitata coturnum

Sectetur demens, quod finxit Gretia fallens;

Non hic est natos Saturnus falcifer ullos;

345

Non hic stupra Iovis, Danae, Europae, Ganimedis,

Pro quibus aut aquilam simulans taurumve vel imbrem

Transmutans hominem cignum se finxit et anguem.

Non hic Iunonis nuptae cum fratre sororis

Mistica quadrifidis constat mixtura elementis,

350

Non istic Iani quadrabimus ora bifrontis,

Neve tridente pluens Neptunus nube tonabit;

Fulmina nec iaciet Vulcanus mulciber ignis;

Non Pluton aderit metuendus mortibus Orcus,

Non hic Laeneus sua cornua dans temulentus,

355

Aut Hermes rapidus miscebit verba caninus,

Nec Mars Gradivus torquens sua spicula dirus,

Nec Pan Archadicus subeat nec porro Priapus,

Nec Phebi numquam verum cortina locuta.

Non adsint Parcae, verum nec fata Sibillae,

360

Non Ops atque Venus, Genium, non denique Faunus.

Non hic Osyris, non hic latrator Anubis,

Non hic Latona, Tritonia sive Diana.

Non, Narcisse, tui flores aut Herculis angues,

Atque decem lato quos pertulit orbe labores;

365

Non equus hic Danaum, nec flammis Troia crematur.

Vltor adulterii non hic iugulatur Atrides,

Non Clitemestra iacet, non hic furit ultor Orestes

Impietate pius, nec quicquid Dorica sollers

Aut plangens doluit vel gliscens gaudia lusit

370

Tellus, Athenae mittunt zizania queque;

Hic non artiferae spargant sua semina sectae,

Hinc satyrus, comoedus, hincque tragoedicus absint,

Historicusque gravis necnon orator inormis,

Inclita magnorum qui gesta tulere virorum,

375

Docmate sed vere fidei voluere carere.

Vera licet spirent, non carmina nostra subaurent.

Sed iamiamque deum siciens haec pagina solum

Concelebret regem, de quo nil fingitur, in quem

Fabula nulla cadit, quem numquam verba diserti

380

Exornant aut forte notant, cui tempora nil dant

Aut adimunt currente die, qui secula mutat,

Nec mutant hunc secla tamen, quia, quod fuit, hoc est.

Hoc erit: aeternus, qui presens constat ubique,

Magnus et omnipotens, qui scit, cui iusta paravit

385

Et quos sorte pia salvandos ante vocavit,

Secula quam fierent, etiam quos iustificavit.

E quibus VRSMARVM presignans caelitus almum

Indiciis miris eius monstraverat ortum,

Cuius priscorum quia gesta simillima patrum

390

Natali conferre iuvat, hinc edere prestat.

Qui tria venturi prefixit tempora saecli

Ante datam legem, promisso munere matrem

Saram faecundat, cui iam natura negarat

Cum seniore viro fieri muliebria porro.

395

Non cunctata suum iam tunc de nomine "risum"

Protulit et serum suspendit ad ubera natum.

Hinc sub lege data, populum quia factio prava

Acriter Hebreum compresserat allophilorum,

Angelico voluit visu recreare parentes

400

Sansonis, quis tanta datur pro munere proles,

Cuius ope ex sola cuncti salventur ab hoste.

Venit evangelii cum denique gratia sacri,

Quam baptista potens meritis cum nomine profert,

Mittitur ad steriles eius perferre parentes

405

Praeconem summum summi regis generandum

Perlaturus item forti de nomine fortem

Angelus, est solitum voci ut succedere verbum,

Promissa ut firment, poterat quos nempe veterna

Longo tracta situ iam desperasse senecta.

410

Editus hinc vates ardensque lucerna Iohannes.

Excivit nascens ad plurima gaudia plures,

Et diffidenti fuit exultatio patri.

Noster at VRSMARVS miranti munia matri

Maxima concilians non nosmet iure minori

415

Laetitia affecit, super haec et gratificavit,

Munera cum natus de se promissa refudit.

Ille representans Heliam spirituali,

Preparet ut plebem domino, virtute prophetam,

Hinc patrum hinc sobolum convertit corda vicissim

420

Desertisque morans Iudeae in vallibus omnes

Ad deponendas maculas clamore ciebat:

Haut secus hic equidem flatu repletus eodem

Gestis ferme suis representabat eundem,

Dum deserta Teoratiae seu littora Sambrae

425

Seu cultore deo desertum cordis agellum

Subiecti cuiusque rigabat fonte salutis,

Factis verba suis commendans factaque verbis.

Ille dei Christi firmaret ut adstipulatum,

Praebuit in natis maiorem se mulierum,

430

Vtpote qui meritum cum nomine possidet omne,

Quodque habent sancti lucrati sanguine Christi

Et quod virtutes caelestia sorte merentes

Sustinuere sibi, ruerent dum iure superbi;

Est etenim summum clamando archangelus ipse,

435

Angelus autem testamento fertur utroque,

Cunctorum vatum suppremus et ipse prophetes.

Et quoniam patrum princeps est et patriarches,

Preco dei sollers, index plus quamque prophetes,

Vox et precursor, baptista, lucerna, sacerdos,

440

Evangelistes et apostolus ac paranimphus,

Ad sponsi vocem conlaetabundus amicus,

Martir, confessor, heremita vel anachorita,

Fructu centeno cumulandus hinc quoque virgo.

Hic etsi non pre cunctis mortalibus unus,

445

Inter precipuos aderit Christi tamen artus;

Namque licet cunctos per tempora sorte vocandos

Prescia maiestas dignata sit ante videre,

Secula quam fierent, et conformare figure

Prolis dilecte, verumtamen hos apud ipsum

450

Corde est credendum, toto sed et ore fatendum

Gratuito nec fortuito merito potiores,

Quos inconceptos vel adhuc in matris agentes

Viscera nominibus factisque notarier aptis

Caelitus aut meritis voluit signarier almis.

455

Sicut et VRSMARVS; quem gesta heroica Sanson

Commendant pariter, Philistaea namque potenter

Agmina prosternens, quae demonas accipiendum

Mistice censemus, nitentes pessime verum

Israel captivare, fidelia castra suorum

460

Protexit fidei clipeo, dum vinceret hostes.

Cui licet ab Sansone foret diversus et alter

Exitus, haut impar tamen omnino exstitit ortus:

Nempe quibus satus abstineat, divina parentes

Accipiunt mandata, queat quo sternere vires

465

Viribus ille suis inimicis undique fusis;

Hic domini populum victurum semper in aevum

Quove cibo recreet, quaeve illi alimenta ministret,

Quatinus a duplici valeat revocare ruina,

Tempestate famis cunctanti maxime matri

470

Visu monstratur celesti; namque nitenti

Forma panis erat, quo debeat ipse nutriri

Primo, tunc aliis ferat incrementa salutis.

O res digna cani maiori vate stupenda,

Quod non suppeditet nostrae facundia linguae!

475

Velle quidem superat nostrum, quia posse laborat,

Succumbunt ut hanc illustrent vota canendam.

Namque quis expediat, quanti vir sanctus honoris

Eius in obtutu, cuius sunt omnia nutu,

Pre multis habitus nobis etiam sit habendus

480

Qui quo premonstraret eum quandoque futurum

Carne sua conformata et conparticipata

Corporis aecclesiae menbrum spetialius unum,

Ille procul dubio, ille profecto panis ab ipso

Prefertur matri, quem nostrae aptare saluti

485

Vnicus e celis descendens filius altis

Decrevit sacrae sumendum ex ventre Mariae,

Vt fieret hominum, qui panis erat superorum,

Quin etiam se supplicio, cruce, verbere, ferro

Pertulit affligi, corpus venerabile morti

490

Insuper exponi, libans sua munera patri.

Idem nempe sacerdos, victima factus et ara,

Credentes ut ea vescantur rite sagina,

Qua non gustata numquam quia vivere vita

Perpete quisque queat, verax vox Christi ita clamat:

495

Vivus ego panis vitam portans quoque cunctis,

Digne qui sumunt et qui certissime credunt,

Processi, nova forma viri, caelosque reliqui."

At hoc signari placeat dilectio si cui,

Proximus atque deus per quam mandantur amari,

500

Aut divinorum decalogus eloquiorum,

Respondebit et his Vrsmari vita beati,

Qui duo iussa coli tabulis conscripta duabus

Temporibus memorando suis cum lege prophetis

Intendit pariter, complens ea iussa verenter,

505

Dum dominum pre se, fratrem dilexerat ac se,

Exercens operando prius, quod semper adultus

Grex imitando suus proprios transferret ad usus;

Cuius in excubias pernox et pervigil omni

Tempore desiduus contenderet invigilare,

510

Accumulans tantam Christi per horrea messem,

Prorsus ut Abrahae innumerae successio prolis

Isaac nascente suo promissa videri

Posset et in multis pro captu plenius aucta

Huius ab assidua et successorum suadela:

515

"Ex Isaac", inquit, "tibi dices semen, Abraham,

Per quod ego cunctas dominus gentes benedicam."

Dicitur at matri vatem sanctum generanti:

"Es paritura tuo claram de germine stirpem,

Quae partem regni Christo lucrabitur ampli."

520

Iam flectendo gradum dic, o pia gloria rerum,

An quocumque modo saltem illustrare fatendo

Talia quisque queat, superatus munere tanto,

Quod nimis impediat linguae scelerosa rubigo;

Quae si tacta deo mundetur crimine toto,

525

Sufficiet nullis attollere pondera verbis

De nataliciis patrum collata priorum

VRSMARI patris natali, parvula magnis.

Vota equidem meritis superantur, et ipsa facultas

Cogitur hinc ipsis etiam succumbere votis.

530

Vnde licet fandi vires animique vigorem

Vincat et excedat, Christi quod gratia prestat,

Nos tamen, officio cordis ceu quimus et oris,

Munera muneribus solvamus debita tantis,

Quod dignata dei gratis clementia summi

535

Sit nobis tantum tunc providisse patronum,

Ad cuius meritum fas sit conferre priorum

Laudibus eximiis insignia gesta virorum;

Hincque bonis studiis semper famulemur eidem,

Cuius ab affectu nos contigit ante vocari

540

Quam nasci, qui dona prius quam tempora prestat

Iam promissa pii complens oracula vatis.

Cuius ut et cumulum monstraret ab ordine vitae

Virtutum consectando quandoque futurae,

In somnis monstrata Iacob monstratur et eius

545

Scala genitrici, qua iusti vita profecto

Signatur cuiusque poli scandentis ad alta.

Corporis ac animae laterum conpago figuram

Prefert, inde gradus operum crementa bonorum;

Innixus dominus librat discrimen in illa

550

Anglorum, hinc hominum, numero dum destinat horum,

Quos actus humiles tum Christi gratia solum

Instituens caelum donet conscendere summum,

Ordinis angelici suppleri dampna caduci,

Quem iam conatus deduxit ad ima superbus.

555

In hanc Vrsmarus processu temporis almus

Vitae conscensus cordatim dispositurus,

In convalle moraturus, quo semina fletus

Mittere conveniat, fructus ut et inde resumat

De virtute in virtutem conscendere nisus,

560

Arcem de speculo celesti nomine dictam

Pertingens semperque deum speculando deorum

Intendens sedem meruit habitare perhennem.

Sed nec exortem tanti meriti genitricem

Quisque utcumque putet ceu tanta videre merentem,

565

Verum non idem pariter par participantem,

Tanquam non consectantem, sed adusque sequentem.

Quae miro stupefacta modo, sibi reddita vero

Haec, quae pretulerat prenuntia visio, natum

Praesignare suum, quem iam conceperat alvo,

570

Credit continuo responso fisa superno,

Vt, quia credulitas effecerat ipsa beatam

Christitocon claram sub virginitate Mariam

(Christi nam matrem certum est fore credulitatem,

Credula cum fidam Gabriheli contulit aurem,

575

Qualiter occiduas, referenti, summus ad oras

Adventet dominus velamine carnis opertus),

Eius posset et hec utcumque pedissequa saltem

Participans meritum vel consectarier unum.

Lenta salix viridi multum succumbit olivae

580

Puniceis humilis satis et saliunca rosetis:

Iudicio nostro super omnia cedit et ista

Tum, Theotoche, tibi, tunc eius natus et illi,

Ex te qui nasci voluit mediator et orbi

Prodiit hincque tuam carnem super aethra libravit.

585

Tu nati memori collata in corde recondens

Gesta, ut mandares, servasti, ad posteriores;

At hec inpregnata suo faustissima nato

Talia corde tenens dictis promebat amicis:

"Concedente dei magnum pietate futurum

590

Vrsmarum prenosco meum certissime natum.

O me felicem, quam tali pignore matrem

Fecundare dei voluit clementia summi!"

Haec de concepta gratulans seu cetera prole

Post natalicium genitrix cognovit et ante.

595

Quae quoniam sunt plura, libet iamiamque silendum

Supra digestis, quia sat iuvat usque moratum.

Interea certum sol circum volvitur orbem,

Atque novem lapsis decimi sub limine mensis

Tempus adest, matrem quo iussum fundere foetum

600

Cogeret accelerata dies in luminis auras.

Villam forte suo signantem nomine fletum,

Gaudia messurum, seu vivo ab fonte vocatam,

Aeterni nobis prelibans munia fontis

Eius natali decrevit nobilitari,

605

Munera qui meritis novit componere iustis.

Editus inde puer, sed et altus hinc reverenter,

Atque salutari baptismate purificatus

Sacrae scripturae doctoribus erudiendus

Illico mandatur, qui non mediocriter illum,

610

Verum perfecte divinis instituere

Litterulis et lege sacra, sed nec philocompis

Artibus et secta quaecumque eructat Athenis,

Aut quibus innitens valet effutire poesis

Vana poetarum permagnum grande tumentum,

615

Incrustare boni studium patiuntur alumpni,

Lege sed ut vivat, quam norma monachica mandat,

Taliter addidicit, ne versus dicere possit.

Vincebat teneros maturis moribus annos,

More senex, aetate puer satagebat agenda,

620

Ipsis quae senibus de corde forent imitanda.

Porro voluptati concedere nescius ulli

Atque voluntati promptus parere supernae

Conformabat apostolicae sese ac sua formae,

Aut puerilia menbra gerens puerile nec audens,

625

Moris ut esse solet his, aetas illa gerebat

Nec ioculare strepens lascivi nil quoque nitens,

Iam tunc pertemptans, quod post devotius esset

Acturus, potior dum sors et adoptio ferret,

Scilicet auxilium miseris conferre et egenis

630

Et pro posse laborantes solarier omnes.

Augmentata dehinc aetas volventibus annis

Crescebat pariter mores addens probitatis;

Aecclesiae quapropter eo donatur honore,

Quem valeat quis grecizans a "sorte" vocare,

635

Ordinibusque sacris est additus inde gradatim,

Aggressus conplere dei iussa omnia sensim.

Corpore castus erat celebs et mente manebat;

Carus et a cunctis, oris quia famine dulcis,

Cunctos a cunctis vicibus vel amans vel amatus,

640

Foedera semper amans et pacis in alma triumphans,

Menbris conspicuus, cordis pietate benignus,

Fortia prudenter, prudentia fortiter implens,

Tunc astu callens, tunc forte vigore virescens,

Iure modesta librans, moderatim iusta refrenans,

645

Tunc illac aequus, tunc ista parte serenus,

Spemque fide solando, fidem sic spe moderando

Inconcussus ea stabilisque hac parte vigebat.

Tunc quoque cordetenus horum maiore repletus,

Illos terra premit, caelum quia sustinet istam,

650

Quam cari fratris noris de nomine dictam.

Inque cibis parcus, quia dapsilitate profusus,

Simpliciter paciens, humilem patienter adimplens,

Mitis, mansuetus, blandus, dulcedine plenus,

Irasci nulli cupiens, ignoscere gliscens,

655

Crimina nulla ligans, potius delicta relaxans.

Hec quoque virtutum commertia magna sacrarum

Provida divini solum sapientia roris,

Materies quae sola fuit cunctis elementis,

Accumulare sui voluit sub corde clientis.

660

Eius sermo salis referebat sane saporem

Insipidas auditorum condire potentem

Mentes, quas semper hortando monere studebat,

Aptum doctrine tempus cum forte videbat,

Affectans lacrimis callem monstrare salutis

665

Proficuumque fiat quo fratribus aedificandis.

Os per floridulum manans dulcedo favorum

Verborum dulces fructus gratabat in omnes.

Lucra seu questum nauci pendebat inanem,

Ludicra, letitiam pompam spernebat et omnem.

670

Gaudia nec curans et terrea cuncta refutans

Herebat Christo, soli cupiens sitibundo

Pectore perfecte semper vel ubique vacare,

A puero cui se totum devoverat esse,

Orans cum lacrimis crebro genibusque volutis,

675

Vt meditatis facta suis meditataque factis

Respondere suis valeant de munere dantis,

De cuius venis compunctio profluit omnis.

Verum votorum pius inspirator eorum,

Quique preces valuit tales afflare potenter

680

Scrutaturque hominum renes et corcula prorsum.

Acceptare sui dignatur munia servi,

Addens effectum, voluit cui profore votum.

Inde sacerdotii sacratum prorsus honore,

Fasce subinde etiam donatum pontificale

685

Reddidit excelsum dominantis gratia tantum,

Vt fere mortales meritis precederet omnes;

Inhabitans etiam mundum mundale nec ullum

Affectans lucrum terrenis hospes in oris

Vixit, ut exilium fore reretur sibi mundum.

690

Cuius ob id vitam plures imitarier almam

Zelantes talem legant sibi prefore patrem.

Doctor erat scripturarum nam valde sacrarum

Atque monasteriorum structor et aecclesiarum

Et commissarum strenuus custos animarum

695

Nutritorque pupillorum nec non viduarum

Vindex defensor captivorumque redemptor.

Cesserat haec illi siquidem donante facultas

Principe Pipino, regni qui flectit habenas,

Cuius ope ut multi diffunderet undique sancti

700

Pastor evangelicus lustrando semina verbi;

A quo forte gregis recipit regimen Lobiensis

Hildulfo, ceu vulgo ferunt, interveniente,

Qui de proceribus fuerat maioribus unus

Compater Vrsmari, ceu fertur, et ipse beati

705

Incrementatorque loci quam maxime nostri,

Susceptumque gregem presul memorandus in orbem

Sic perdilexit vel semper amatus amavit

Sicut summe bonus pastor mandavit amandum.

Nam si prograssans huic aura tirannica flasset

710

Vt dudum, cum martiribus discrimen adesset,

Non veniente lupo celerare fugam properasset,

Sed pro commissis occumbere non trepidasset;

Et confessor ab officio, martir quoque voto,

Palmam sanguineo querens invictus agone,

715

Fortis et eximius nec non athleta beatus;

Quem si non gladius perfudit sanguine dirus,

Non liquit de carnis eum languore triumphus,

Quem sic continuum narratur sustinuisse,

Vt super omne aurum summotenus igne probatum

720

Obducendo probum fortis patientia callum

Redderet in tantum virtutum laude probatum,

Vt prorsus homines vere precelleret omnes,

Temporibus nostri quos passim cernimus aevi.

Nam non ulla refert nobis memorabilis aetas

725

Quemquam martirio multatum tam fore diro,

Exceptis quos mucro ferox vel tortor adegit,

Nec nos idonei scribendo sumus memorare,

Pertulit en isto queque cruciamina seclo,

Annorum cum nempe novem volvente recursu

730

Ebdomadumque decem simul alternante rotatu

Quiverit incolumis absque usu vivere panis

Corporis ob nimias exausti incommoditates;

At cibus eius erat tam parcus et extenuatus,

Vt hominum quisquam quiret recrearier illo

735

Non nisi presidio iutus velut ipse superno.

Quocirca quisquis contemplabatur euntem

Aut audire valebat eum quidcumque loquentem,

Robustum pedibus linguaque stupebat inormem,

Pane licet nullo corpus nosset vegetantem,

740

Prebebatque latex illi vel celia potum,

Quam tamen et modicam rarum vertebat in usum;

Hic quoque victus erat, quem pre languore labantum

Absque ministerio potuisset sumere dentum;

Illius ast animis aliter vel sic tribulatis

745

Nisibus et votis aderat patientia talis,

Vt possit meritis Iob adaequiperarier almis,

Qui collaudatur numquam peccasse labellis

Nec stultum propriis quid depromsisse loquelis;

Aeque iustus et hic, immensas reddere grates

750

Gnarus, ubi infidum vultum fortuna girasset,

Nec oblectari, cum blanditias iterasset.

Iugiter ingentes domino depromere laudes

Non cessabat, vatidicis per talia votis

Compos et dominum benedicebat dominorum;

755

Semper item laus ipsius resonabat in ore.

Nobis porro pio donatur credere corde

Vivere prorsus eo sanctum de pane potesse,

Qui de supremis voluit descendere caelis

Pro nostra sese dignans offerre salute;

760

Hoc, inquam, Vrsmarus vivebat pane beatus,

Quem nobis aptans, serpentis suamina vitans

"Hoc", inquit Christus, "non vivet homo, sed in omni,

Procedit quod ab ore dei"; quo denique plenus

Vir domini facundus erat sic spirituali

765

Dono, ceu fluvius fluitans aut flumen inundans.

At quecumque bonus pastor tum voce docebat,

Hec imitanda suis de factis conciliabat,

Verbis nempe suis exempla sciens potiora

Plusque informandis opere quam voce prodesse.

770

Sed iamiamque moror, quia dicere plura renitor,

Fractus, non quia non superest, quod adhuc referatur,

Sed quia posse meum virtutum mole prematur,

Nam mihi si cursus facundior ora resolvat

Centenosque ferat facundia plenius ipsa

775

Hac in laude sonos, aut si mihi ferrea vox sit,

Ora tot emanent, quot dentes ossibus albent,

Aut totidem linguae, quotquot caput omne capillos

Pectinat, enarrare tuas, Vrsmare beate,

Virtutes vix ecce valens succumbere certe

780

Cogor et a meritis oblector vincier almis,

Vt minimis minimus de magno maxima nisus.

Sed virtute tua superantur votula parva,

Temptavi quoniam parvis componere magna,

Pauper inopsque subest rigidi cui vena metalli.

785

Hincque reposco vicem, superentur crimina tandem

Auxiliis et magna tuis, Vrsmare beate,

Vt, quia virtutum fuerat de dote tuarum

Cura, hominem quantum decompseris interiorem,

Scribere, seu qualem te subiectis imitandum

790

Exterius prebens pretenderis edificandis,

Illustrare libroque huic his indicere finem,

Hinc demum, quantum te corporibus medicandis

Prebueris seu quisque tui sit finis agonis,

Forte secuturo cupientem ferre libello

795

Tempore oportuno successibus atque secundis

Conservans fautor digneris adesse benignus;

Prosit et affectus, cui parvus suppetit usus,

Per domini nomen, cui soli competit.