Primi Lotharii Francorum tempore regis,

Inter magnificos proceres patresque serenos

Nobilis unus erat, vitaque decentior heros,

Divino nutu Benedictus nomine dictus,

5

Pro fidei meritis felici pignore dignus;

Nam licet augusto rerum sublimis honore,

Regis sive ducum summo polleret amore,

Mente tamen prona servans pia iussa Tonantis,

Illecebras mundi sprevit male ludificantis.

10

Quin etiam coniux tali condigna marito

Nomine Felicitas satagebat vivere Christo.

His erat affectus miseris effundere censum,

Quatenus aeternum caperent post funera regnum,

Non spem divitiis apponere mox perituris,

15

Sed quia nullus erat fructus sibi posteritatis,

Poscebant ambo munus summae Deitatis.

Votis instantes respexit ab aethere Christus,

Et sibi devotis dedit exoptabile pignus.

Namque senatori sopito tempore leni

20

Angelus apparens facie praefulgidus, inquit:

Pax tibi de coelis sit, vir Benedicte fidelis,

Gaudia magna tibi spondet Regnator olympi,

Per me legatum dat munus habere beatum.

Felicitas felix puerum tibi pignus honestum,

25

Nomine Romanum virtutis culmine magnum,

Qui praesul populi, qui pastor fiet ovilis,

Signifer Ecclesiae, praeclara lucerna sophiae,

Pro meritis summa Deitatis in aede columna.

Hic erit et multis aeternae forma salutis,

30

Ac commissarum doctor solers animarum.

His ita prolatis, se reddidit angelus astris.

Excitus somno quae viderat inclytus heros

Vxori retulit: fit gaudens munere Christi.

Nec mora concepit; partus feliciter exit,

35

Nomine Romanum, quem protulit unda renatum;

Qui tonet aeterni divino flumine Verbi;

Qui tuba coelestis pellens incommoda pestis

Crimina permundet, rivis pietatis abundet.

Plaudit uterque parens divino munere gaudens.

40

Felix auspicium pueri sibi praetulit ortus,

Cui pateat dulcis tranquilla per aequora portus

Et paradisiacus per plurima semina campus;

Cui detur rutilis ardens diadema berillis

Post stadii cursum, post vitae praepetis usum.

45

Nunc puerile decus reliquos ac praesulis actus

Percurrat calamus divino flamine tactus.

Exterius vernans sed et intus pusio talis

Nobilium primo nutritur in aede parentum,

Vt Iacob simplex efflorens indole morum.

50

Traditur hinc scholis, sapientibus ac paedagogis,

Vt tripertitae caperet documenta sophiae.

Spiritus hunc sanctus ditavit munere tali,

Vt per magna brevi saperet mysteria Christi

Quae rudis ac veteris concludit pagina legis.

55

Inde palatinam de more vocatur ad aulam;

Vestiturque toga magis ardens caelibe vita

Intra castra Dei devotus miles haberi.

Mirantur valde primates totius aulae

Ingenium, mores, sensum labiique nitorem

60

Per quae maiorem regis percepit amorem.

Interea praesul migravit Rothomagensis,

Et grex pastoris viduatus morte remansit.

Vnde sibi quaerens qui tanto praesit ovili,

Qui reget Ecclesiam digne, velut assecla Christi,

65

Audit Romanum fama vulgante beatum,

Prae cunctis sanctum, summis virtutibus auctum,

Optat et exposcit tanto pastore levari,

Hoc rectore regi, tali gemma decorari.

Rex ubi Francorum persensit amabile votum,

70

Totius occiduae gentis procerumque suorum

Consilio favit. Quod plebs expostulat audit

Erga magnificum summi rectoris amicum.

Ergo renitentem quamvis pondusque paventem,

Electum Domini Romanum destinat urbi.

75

O Christi pietas, qui rerum tractat habenas,

Ordinat et servat quae condidit atque gubernat!

Namque viro Domini, iam portas ingredienti,

Vt Salvatori dudum Solymam venienti,

Obvia processit pia plebs cum laudibus omnis.

80

Vtque magis stupeas, Domino praeconia reddas,

Qui vix effari poterant, divinitus acti

Voce simul clara pueri modulantur, Hosanna,

Qui benedicte venis clamantes nomine Christi.

Dulce canunt carmen, quod par cantaverat agmen,

85

Cum tibi nata Sion humilis rex atque modestus

Non Pharaonis equis graditur, nec curribus altis,

Sed veniens asino, cui servit coelicus ordo,

Cum pecus exiguum, petulans, ignobile brutum,

Quo spirat mundus gestaret nobile pondus.

90

Haec regem pacis decuit processio talis,

Vt sibi cum palmis, non cum crudelibus armis

Plebs exiret ovans, flores ramalia portans,

Quae vitae sertum signant regale tropaeum,

Quo moriens mortem victor pessum dedit hostem.

95

Sic insons vita Romanus ab indole prima.

Coelitus eligitur, divina laude potitur,

Quem Deus assumens tanquam sub tegmine lumen,

Cogit ad exemplum cunctis lucere per aevum

Ardeat ut vera Christi fulgore lucerna;

100

Nec consummetur, defectum vel patiatur,

Irradietque domum non exstinguenda per eum.

Ergo Dei servo sicut sacer expetit ordo

Invito quamvis datur infula pontificalis;

Digne sacratur, pastoris sede locatur.

105

Tripudiant omnes praesertim Rothomagenses,

Grex ovium Christi plaudit sub praesule tali,

Qui Domino coeli se tota mente subegit.

Terrea contemnens, nil praeter commoda quaerens:

Caetera distribuens, sibi frugi, largus egenis;

110

Hostis avaritiae, quae pessima regnat ubique,

Quae gravat hunc mundum coelos ne possit adire.

Non exstinguibilis rogus ardens, tristis herinis,

Omnibus hoc vitium vibrat lethale venenum:

Praelatos stimulat, subiectos denique pulsat;

115

Ecclesiam vastat, populares undique mactat:

Immutat mores, indignis praestat honores:

Nobilis et clarus subito vocitatur avarus,

Vertigo pridem, quem fecerat una Quiritem,

Sed furiosorum non vis pepulit dominorum,

120

Subiectus vitiis, vinclis oppressus iniquis,

Et quamvis subito sit iudex tristis agaso,

Sit pollens rebus, tamen exit crimine servus.

Humanas leges regina pecunia tractat,

Et quod lugendum gravius multumque dolendum,

125

Ipsa potestates corrumpens spirituales,

Crebro sacricolis infert discrimina mortis.

Praecipue multos, quos dicunt simonianos,

Invadit penitus flammante cupidinis aestu.

Ordinat hos nummus, non vitae nobilis actus;

130

Servat ovile lupus, captat divina malignus,

Daemonis ex nido quem protulit atra cupido,

Evolat, alta petit. Facit hoc absentia Petri.

Nam credo rueret, si Cephas proximus esset.

Contra Romanus subit arcem pontificatus,

135

Quem pia plebs omnis decreta tenens pietatis,

Ieiunans, vigilans, votis enixius instans

Coelitus obtinuit, sicut praedixerat olim,

Eius mellifluum praeconans angelus ortum.

Historiam cuius satyra repetamus omissa.

140

Ne quod amor scribit livori deputet hostis,

Cum sit peccatum non fraudes hypocritarum

Pro dono linguae saltem mucrone ferire,

Et nimium foedam Cayphae reprobare cathedram.

Taliter electum divinitus atque sacratum

145

Pontificem sanctum, digno cultu venerandum,

Rothomagi cives adeunt consulta petentes,

Suppliciterque rogant, sua sic discrimina narrant:

Sancte Pater, nobis instat saevissimus hostis,

Plurima damna ferens, penes urbis moenia degens.

150

Est ibi nam castrum, murali robore firmum,

In quo foedarum domus atra latet meretricum,

Fornicibus variis caecis obstrusa latebris.

Illic obsceni rivales seu parasiti,

Vel quos impuri iuvat ingluvies Epicuri.

155

Sorde lupanari semper sitiunt maculari.

In medio castri patet arca more theatri,

Quo fanum Veneris titulus spurcae mulieris

Falso frequentatur, scorti species veneratur.

Subter hians antrum penitus tendens in abyssum,

160

Faucibus angustum tanquam Stygiale profundum

Non valet attingi, nullo visu penetrari:

Claustra vel hos aditus potuit perfringere nullus;

Tanta malignorum vis est ibi daemoniorum.

Altera, Sancte, tuis par est irruptio mortis.

165

Nam Sequanae vastum patimur discrimen aquarum,

Dum contra morem metam superando priorem

Alveus exundat, late confinia vastat,

Aedes subvertit, parvos et ad ubera perdit,

Exitium multis infert et damna salutis.

170

Inde dolor, planctus, moeror non cessat amarus,

Casibus in tantis quos impetus ingerit amnis,

Talibus aerumnis affligimur atque periclis.

De coelo nobis nisi stillet fons pietatis,

Quae relevet miseros urbem lutulenta libido

175

Ad similes Sodomae poenas trahet usque Gomorrhae.

Sed tua, Sancte, manus, solidat quae debilis artus.

Monstra cruenta fugat, diva virtute coruscat,

Expuat hanc labem, Babylonis subruat arcem.

Talibus auditis, Romanus praesul herilis,

180

Exorat Christum, totius egentis asylum,

Parcat ut afflictis veluti quondam Ninivitis;

Avertat et mortem, bonitatis conterat hostem.

Ergo dux fidei mores ad loca perniciei.

Et contra fortes proprias ad bella cohortes,

185

Psalmicines ex more greges, reliquosque fideles,

Cum crucibus sacris, cum pignoribus pretiosis.

Sic castrum subiens, divinaque spicula figens,

Fanum destruxit, labyrinthi claustra revulsit,

Idola contrivit, funesta sacella removit,

190

Spurcitiisque locum purgavit daemoniorum.

Territus exsanguis vis illico perdidit anguis

Ad Christi labarum quo deposuit dominatum.

Vt quondam Iosue Iericho bellator in urbe

Officiis laudum magno clangore tubarum

195

Moenia subvertit, munimina quaeque subegit:

Sic Israelis noster dux ille fidelis,

Cinctus utrisque choris divina laude canoris,

Delubra fudit humi, quibus exitium fuit humi.

Inde potens meritis antistes flumen adivit,

200

Stipatus nitidis reliqua cum plebe ministris,

Armatusque fide calcantis in aequore Petri:

Per nomen Triadis, per virtutem Trinitatis,

Perque crucis signum, quod submovet omne nocivum,

Imperat ut staret, nec ad ulteriora mearet,

205

Quem tenuit primum repetens ab origine cursum.

Paret huic fidei natura fluens elementi,

Atque sinum repetit, nec ripas fluminis exit.

Hoc siquidem facto renitet sanctissimus archos,

Non impar Iosue, cuius memoravimus ante,

210

Qui Domino coeli devotus mente fideli

Debellans hostem iussit subsistere solem,

Donec inexhaustis acies consumeret armis.

Par virtus radiat quamvis distent elementa.

Nam si iussisset ratio vel causa fuisset,

215

Sicut et unda fluens, sol ipse per ardua currens

Redderet obsequium, nec abesset praeclue signum.

Vrbs ita salvatur, tantisque malis spoliatur,

Fertilis et pleno ridet sibi copia cornu,

Mors fugit, hostis abest, aqua stat, devotio gaudet;

220

Praesul in Ecclesia plaudit praeconia digna.

Christus adoratur, quo vis inimica fugatur,

Virgo laudatur per quam Cytheraea crematur,

Prostibuli coenum decus hoc abolevit amoenum.

O felix nimium meruit quae gignere Christum,

225

Munda ferens mundum, sed mundificata per ipsum;

Virga gerens florem, capiens sed flore virorem!

Virgo mater ave, tanta redolens pietate,

Quanta laude micas, et sanctis altior exstas,

Inclyta prae cunctis carnali stemmate functis,

230

Per te gaudentem pia protege coelitus urbem.

Ne iudex feriat, gladium suspende minantis.

Ne damnet miseros, iram compesce Tonantis.

Prima Deo praesens mediatrix esto tuorum,

Spem veniae referens, ne labe ruant vitiorum.

235

Stella maris, portus, pigmentis consitus hortis,

Fluctibus e mundi trahe nos ad littora pacis.

His ita digestis, ad caetera progrediamur,

Eius ut in sancto laudare Deum mereamur

Vt vir apostolicus, coelestis regis amicus,

240

Reddidit immunem paganis ritibus urbem,

Fecit et incolumem cives sperare salutem,

Inde movens gressus, it per loca pontificatus,

Plebibus aeterni dispergens semina verbi.

Proponit cunctis simul et pigmenta salutis,

245

De spe coelesti, nec non absinthia legis

Sontibus aeternae minitantis amara gehennae.

Doctus et ingenio pallentes radere mores,

Vt rationis erat, baculum clavamque ferebat,

Hunc civibus praebens, hac in praedonibus utens.

250

Ergo festinans dioecesis et abdita lustrans,

Repperit erroris monimenta nefanda prioris,

Et cariosorum quaedam simulacra deorum,

Quae Iovis incesti, vel Apollinis, atque Dianae,

Vulgus adhuc stolidum vano censebat honore,

255

Orgia rite colens, et vota nefaria solvens.

Tunc sacer infremuit, lucos et delubra fregit.

Idola combussit, priscae vestigia fraudis

Funditus abiecit, fudit, contrivit, abegit,

Sordibus abrasis, Christi nova templa locavit,

260

In quibus ante locis erat ara superstitionis.

Praedicat esse Deum sincera mente colendum

Omnia qui fecit, non quae manus idola finxit.

Qui nos formavit, non quod faber effigiavit,

Marmore, vel gypso, cupro radiante, vel auro.

265

Disserit agresti populo mysteria Christi,

Qualiter Omnipotens divino numine pollens,

Compatiens servis licet ad sua iura protervis,

Quos tenuit torquens ferus hostis, acerbus et horrens,

Venerit in mundum tenebris et morte profundum;

270

Et sine labe caro factus de Virginis alvo.

Pertulerit mortem patiens, ut vinceret hostem,

Fregerit infernum, faciens penetrabile coelum,

Terrigenis cunctis si servent dogmata lucis,

Atque fidem teneant, nec ad idola colla reflectant,

275

Haec et plura docens, et quaeque salubria promens,

Abstulit errorem, deitatis et auxit honorem.

Interea doctor praeclarus et archipolites,

Moribus ut sanctis decus ornet pontificale,

Ad ritus Aaron typico cultu decoratur,

280

Offerat ut digne summo libamina Patri.

Namque virum poderis contexit linea vestis,

Assidue proprii moderantem corporis artus.

Sub Sarai virga ne forte superbiat Agar.

Hanc bene, castigat dure, premit atque fatigat,

285

Esurie frangit, multis sudoribus angit,

Vt cognoscat heram, timeat lasciva severam,

Pareat instanti, collum subigat dominanti.

Qua virtute bona pollens in agone corona

Tripudiat victor, moeret per tartara lictor,

290

Et iacet enervis quae non valet esse rebellis,

Pectoris e solido penitus depulsa libido.

Hinc rationali decoratur iudiciali,

Pontificis sacro vittis in pectore nexo,

Quo bissenorum sunt scripta vocabula patrum.

295

Mentis splendorem decus hoc notat atque pudorem.

Quo Domino coeli studio coniuncta fideli,

Huc sibi praesentem retractat cuncta videntem,

Illius ad vultum qui nil dimittit inultum,

Continet omnimodis ratione volumina cordis,

300

Castigans trutina, si quid subrepserit infra.

Sedulo sanctorum rimatur facta priorum,

Ad specimen quorum pulchra nitet indole morum,

Israel ut quondam flevit Babylonis ad undam,

Nempe Sion memorans, quam sit iucunda recordans

305

Optima gemmarum rivos ducit lacrymarum:

Ad bona coelorum fingens acies oculorum,

Noctes atque dies hos pectoris elicit imbres.

Saepe Redemptoris meminit multique doloris,

Quod gemit et plorat, sitit, esurit atque laborat.

310

Pro servis Dominus patiens indigna benignus,

Traditur, arctatur, colaphos subit, exalapatur,

Perpetiens lethum, praelibat fel et acetum,

Morti vita datur, qua mors devicta fugatur.

Haec in mente gerens, istis cruciatibus haerens:

315

Fit sibi iucundum cordis lacerare profundum.

Proferat ut fluctus oculis, suspiria, luctus;

Abluit his mundis maculam de gressibus undis,

Pulcher adhuc habitus tegit hunc, humeralis amictus

Praetendens specie reverendi praesulis actus.

320

Cuditur hic aurum, sit mens ut pontificalis

In cunctis sapiens, sit consilio specialis,

Cauta, pudica, gravis, solers, moderata, suavis,

Vt sit revera Domini symmista sacerdos,

Saepius interno perstringens lumine coelos,

325

Sit lux, eximiae thesaurus et arca sophiae,

Qua rudis ac veteris tractet mysteria legis.

Purpura regalis tanti decus auget honoris,

Obtinet a Christo, quoniam diadema decoris,

Cui sceptrum baculus, rector vigilans animarum

330

Quas trahit ad regnum, satrapas spolians tenebrarum.

Libertas fidei datur his a praesule Christi,

Atque iugum Satanae tactu putrescit olivi.

Hinc notat aerii hyacinthina forma coloris,

Suspirans Christum quo praesul dirigit arcum,

335

Quo fugit mentem coelestia prorsus aventem:

Quo pia vota precum libamina sacra diatim

Pontifici defert, qui solus crimina delet.

Addit bis tinctum super his lex pristina coccum,

Qui plane gemini pignus designat amoris,

340

Bis qui rite datus sit alumnis Spiritus almus.

Sed pius in terris, ut sit dilectio fratris

Casta, serena, decens, divino nectare fervens,

Consolans miseros, visens in carcere tentos,

Compatiens aegris, tribuens solamen egenis.

345

Inde docendo fidem de coelo mittitur idem,

Diligat ut summum pia mens super omnia Patrem

Quo seraphim more flagrans deitatis amore,

Vt sitiens cervus fontem vehementer anhelus

Concupit, exoptat, desiderat, ardet et orat.

350

Vt mulier lympham, fidei quae reperit undam,

A se proiecta vitiorum sponte lagena,

Ornatus summa byssus nitet inde retorta,

Pontificis mentem designans labe carentem;

Quam decorans ambit toga candida virginitatis

355

Vt lux solaris cum mane refunditur arvis,

Aurea regalis virtus micat integritatis,

Vt rosa flagrescens, ut thus et aroma liquescens

Pullulat et redolet, fecundo germine pollet,

Factus nostra caro Deus exit Virginis alvo,

360

Vt placeat nobis haec dictatura pudoris,

Qua quis vestitur, decus imperiale meretur,

Colla terens hostis, captat diadema decoris.

Lamina fronte micat lapidum fulgore corusca,

Pileus et nitidos stringit de more capillos.

365

Nam pia mens, animae summa quae praeminet arce.

Constans et stabilis, non fluxa, vagans, et inanis,

Virtutum gemmis ut opus resplenduit auri.

His vestimentis typica ratione politis

Ornatus sacram stabat Romanus ad aram

370

Sacrificans Agnum qui mundi crimina tollit.

Ante diem sacrum quo plebs nova Christicolarum

Dulce colit Pascha, quo gaudens transit ad astra:

Hic athleta Dei, quamvis sibi sedulo parcus,

Tunc magis urgebat confecti corporis artus,

375

Excubiis instans, precibus, rivis lacrymarum,

Hostis et insidiis curas adhibens animarum.

Iamque dies pacis populique reconciliandi

Venerat, et sacram turbis impleverat aulam,

Tunc pius antistes fletus dabat uberiores,

380

Inter lugentes, inter sua crimina flentes,

Atque piis precibus veniam poscendo reatus,

Plebes absolvit, oleum chrismate sacravit.

Clerus at incaute minus illud providus omne

Dividit ecclesiis, vix una superfuit illis

385

Ad lavacri morem retinens ampulla liquorem.

Tertia cumque dies venerabilis emicuisset,

Gaudia magna ferens, imis coelestia iungens

Phoebus et accelerans iam, nomam clauderet horam,

Praesul ad officium sanctus processit agendum

390

Hinc inter sacrae dum per solemnia missae

Fontibus astaret lavacrum quo sanctificaret,

Vas iubet afferri sacrum chrismale ferentis.

Forte sed impraeceps turba stipante minister,

Dum pede festinat, ne pontifici mora fiat,

395

Labitur e manibus, fractum vas evacuatur,

Pene vorax omnem quin hausit arena liquorem.

Fontibus astanti res est ut cognita patri,

Nil ex hoc trepidus, fidei sed robore firmus,

Fragmina parva legens, ad Christum brachia tendens,

400

Membra solo sternit, devota precamina fundit;

Exorans illum qui fractum cardine mundum

Mirifice reparat, proprium fundendo cruorem,

Vt reddat moestis quod diruit aemula pestis.

Quid morer in verbis? ad nutum Cunctipotentis

405

Ecce reformatur, resolutum consolidatur

Vas illud vitreum velut ante liquore refertum.

Sancte Pater, famulos peccati labe solutos

Consolida, repara, subeant ut fortiter astra.

Qui te pontificem magnum statuens et herilem

410

Coelitus ornavit virtutibus et solidavit,

Dirigat hanc trepidam quae nunc tenet alta carinam,

Vt bene curramus, nec in his scopulos subeamus.

Hic pater apprime Christi succensus amore,

Saepe theoricam cuperet cum ducere vitam,

415

Vt grave sensit onus, curas et pondera rerum,

Ad requiem pacis properans in fine dierum,

Nempe Sion recolens, Solymae speciosa revolvens,

Exsilium flebat, patriae iucunda petebat.

Quadam namque die praesul sanctissimus iste,

420

Annua dum sacrae celebrat solemnia missae,

Hostia viva Dei, templum venerabile pacis;

Dumque polis inhiat veluti suspensus ad alta,

Ima supergreditur, seraphin ardore crematur.

His intendenti, libamina sacra ferenti

425

Apparet Domini super aram dextera Christi,

Dextera virtutis, pacis veraeque salutis

Ad speciem solis resplendens luce decoris,

Quae paradisiacam vocat hunc clementer ad aulam.

Dextera namque piam signat super aethera vitam,

430

Pacificam, pulchram, nitido fulgore coruscam.

Hanc amplexantur qui laeva non spatiantur,

Qui subigunt istam fragilem simul ac fugitivam.

Postquam vir Domini mysteria sacra peregit,

Agmen iustorum iubet accersire virorum,

435

Coelica visa refert, ac leniter inde subinfert.

Discite, filioli, patris ultima; iamque valete,

Excessumque meum prece sacra protegitote;

Quem iam coelestis vocat ad se gratia regis,

Vt tandem proprii ditet mercede laboris.

440

Vos tamen admoneo nunc, fratres, ista silete,

Huius et oromatis, quaeso, secreta tenete;

Donec vas luteum, seu corporis hoc tegumentum

Matrici terrae cogat natura referre,

Extemplo gelidus totos pavor occupat artus,

445

Auribus ut sonuit tanti sors extima patris,

Quorum moerorem compescuit atque dolorem;

Sal, favus, eloquiis prudens, et ad omnia mitis.

Ad patriam sanctus Domino miserante vocatus,

Instanter vigilat, corpus sudore fatigat,

450

Praestolatur herum velut a thalamis rediturum,

Vt cito pulsanti reseret sua limina patri,

A mundi strepitu semotior atque tumultu,

Arctius in cella ditatur coelibe vita.

Lividus haec hostis cernens dolet omnibus horis.

455

Calcibus attritus reverendis hic basiliscus

Ingemit iratus, furiisque novis stomachatus,

Sibilat exsanguis, fano spoliatus et aris,

Insidias, fraudes alias molitur, et artes,

Exerit ingenium, tenditque libidinis arcum,

460

Quo iam Samsonem, quo perculerat Salomonem,

Pectora debilitans, mulieris amore sagittans.

Ergo dolore fremens cuius sacer obruit arcem

In Veneris specie vafra se colligit arte,

Mendicam simulans, et praesulis atria lustrans,

465

Errando clausae sero petit abdita cellae,

Limine stat plorans, sic illum flebilis orans:

O pater, o pater, o sanctae pietatis amator,

Vrbis praesidium, totius egentis asylum,

Hospitium miserae praestans, inopi miserere.

470

Pande fores tecti, vicinam subripe morti,

Quae vaga, quae nuda, quae languida sum peritura.

Huc agor infelix immani frigore, nimbis,

Bruma terit membra, glacies secat aspera plantas

Vis angit Boreae, tetra premor anxia nocte.

475

Si saltem trita, si cum perone lacerna

Texeris hanc nudam, gelido iam rore solutam

Igne parum foveas, intra tua limina pascas.

Quae dabitur iustis, tu non mercede carebis.

At pater haec surda capit aure susurria multa,

480

Et contectalis refugit consortia talis.

Pestis ad haec dirum rumpens a pectore luctum

Altius ingemuit; planctus, ululamina fudit.

O pater, o custos, ubi nunc tua sollicitudo,

Quam debes ovibus quas commisit tibi Christus?

485

De grege quem servas perit ecce doloribus una,

Ni modo subvenias, morior tua, pastor, ovilla.

Si morior, qualem pro me reddes rationem

Ante Dei vultum cum nil laxabit inultum?

Hos pater ad fletus pietatis viscere motus,

490

Excepit tandem truculentum nescius hostem.

Pestis ut intravit prunis calefacta resedit,

Dilatans crimen flavum mentita colorem,

Denudat pectus, si possit flectere sensus.

Candidior renitet, gestus et ludicra miscet,

495

Tela sacerdoti verbis iacit illecebrosis.

Omnia molitur, nec cor regale feritur;

Stat vehemens adamas nulla penetrabilis arte,

Nec petra mollescit quae Christo prorsus adhaesit.

Angelicis armis siquidem munitus ab astris,

500

Signa crucis vibrat, quo pilo fortiter acta

Diffugiendo vagas evanuit umbra per auras;

Fetida per totam linquens vestigia cellam.

Ille Dei natus, quem Virginis edidit alvus,

Semper Romanum tanta fecit indole clarum.

505

Vt nequeat labi nulloque modo violari.

Cursus horarum Phoebo peragente suarum

Venerat ad metas iam sancti praesulis aetas,

Christi splendifera quas noverat indice dextra,

Vt mercede bona gauderet vesperis hora,

510

Mystica cultorem habuit quem vinea fortem,

Non torpore pigrum, nec ab aestu desidiosum,

Quem pudor angelicus decor extulit integritatis

Vt vas munditiae templum fieret deitatis.

Hac etenim virtute refulsit ab indole prima

515

Qua domuit carnem quae luxu vergit ad ima,

Vt manibus puris et mundo corde beatum

Semper adorandum libaret dulciter Agnum.

Vnde polo gaudens, et tali cyclade plaudens,

Cantat dulcisonus pro virginitate melodus.

520

Peste philargyriae caruit rivus pietatis,

Gressus debilium, manus aurea, cultor egentum,

Quidquid erat census inopum dispersit ad usus,

Liber ut exiret sine labe beatus obiret.

Cumque suprema dies sibi iam vicinior esset,

525

Et fragiles artus febris diuturna teneret,

Plebibus accitis, et in unum rite coactis,

Ecclesiae famulis profert monitoria pacis:

En, ait, a Christo, cui supplex corde benigno

Hactenus obsequium, pro posse dedi famulatum,

530

Invitatus eo, communi sorte resolvor.

Quocirca moneo quos nunc ex parte relinquo.

Vt maneat vobis pax et concordia morum,

Quae fidei signum, fons est et origo bonorum.

Iuncta sibi teneat dilectio corda dualis,

535

Qua veluti geminis ad coelum tenditur alis.

His paribus lignis contexitur aurea vestis,

Integra quae durat nulla resolubilis arte.

E regione sudes dextra laevaque locantur,

Vt tibi quod fieri cupias, quod iure rependi,

540

Hoc aliis facias: quod nolis quodque recusas,

Nec facias alii. Sic mentes gratia iungit,

Sic Domini sacram digne venietis ad aram,

Dulcis et angelicae sumentes fercula vitae.

Haec et plura monens, verborum nectare promens,

545

Obsecrat, hortatur, regaliter ut gradiantur

Per fidei normam, nec ab aequo calle recedant,

Iustos emeritae qui ducat ad atria vitae.

His praelibatis, cunctis dans oscula pacis,

Summo pastori commisit ovile regendum,

550

A se collectum, proprioque cruore redemptum,

Vt sibi conservet quos condidit, atque gubernet,

Hostis ab insidiis praemuniat atque sagittis

Hinc ubi vivificum corpus sanctumque cruorem

Digne percepit, qualem de fonte recepit,

555

Inter vota precum, suspiria longa clientum

Reddidit aethereis animam cum pace catervis,

Quam speciosa phalanx assumens coelicolarum

Detulit ad coelos cum laudibus harmoniarum.

Aurea Ierusalem valvas sibi pandit et arcem,

560

Qui penitus sprevit Babylonis ab indole fascem.

Intrat apostolicum felix collega senatum

Cum quo iudicii scandit sedile beatum,

Fortis in adversis cum coetu martyriali

Iure coronari palma meruit decorari.

565

Emicat in castris ut phoebus virginitatis,

Centuplicem fructum quia protulit integritatis.

Excessu patris simul omnes moestificati,

Exsequias solvunt, tumulo pia membra recondunt.

Praesulis ob meritum Rothomagus gaudet in aevum

570

Assidue cuius pretiosos excolit artus.

Huic Audoenus successit pontificatus.

Non minus insignis, sol ardens, fulgur, et iris,

Thus redolens, cedrus, nux, myrtus, oliva, cypressus,

Pacis consilium, patriae totius asylum;

575

Francia quo viguit, quo tota Neustria fulsit,

Sanctorum castris tanquam fulgentibus astris.

Huius et extremos perlustrat fama Britannos;

Hoc Graecus resonat, promulgat et aurea Roma,

In qua dux fidei dum totus in ardua coeli

580

Psalleret intentus decachordo carmina plectro,

Angelicae vocis responsum coelitus hausit.

Sed quia magnifici patet huius vita patroni

Alterius studio prosa metroque polito,

Hic breviter tectum concludam fine libellum.

585

Non tamen hoc sancto carmen sine fenore scribo,

Sed precor, imploro, totis et nisibus oro

Vt mihi Romanus sit ductor ad aethera sanctus.

Lintre licet parva sulcantes aequora magna

Remigio sancti, non ulla pericula passi,

590

Scillaeosque canes illaesi praetereuntes,

Venimus ad portum. Sit laus Domino dominorum,

Sit sine fine decus, qui regnat trinus et unus.