1.

Rex benedicte, tibi haec placeat biblioteca, Carle,

      Testamenta duo quae relegenda gerit.

Fert quod amas, quod amare velis, quod discere prosit,

      Quod capias, teneas quodque frequenter agas.

5

Corrigit hortatur reficit castigat honestat

      Arguit obsecrat increpat ornat alit.

Eloquium, mores, studium componit et actus

      Estque cibus potus norma via arma salus.

Interiora hominis promit, caelestia pandit,

10

      Aptat utrumque sibi munere plena dei.

Et praesens transacta canit praesentia monstrans,

      Singula iura silet, singula sed resonat.

Instabilem quamvis stabilem post reddet amantem

      Se, si sit fassis deditus ille suis.

15

<Dedit>us ut verum credat quod continet omne,

      Inde sequens veri spes fiat aequa pii.

Dulcis amor nimium mox rite duobus in ollis

      Tertius incedat, iungat et ipse tria.

Iam subeant menti, fuerint quae noxia culpae,

20

      Per lacrimas genitus perque doloris opus.

Sic sic cum precibus quaeratur gratia Christi,

      Muneris est cuius quicquid in orbe boni.

Quid volumus, petimus, facimus, quid scimus, habemus,

      Inde datur, nostris, utile, non meritis.

25

Aut vanum aut vacuum aut nil aut laudabile nusquam,

      Spiritus auctor agens cui nisi sanctus eat:

Quo duce res adaperta patet, quae clausa latebat

      Antea, eo nutu hanc reserante suo;

Cum quo mens pollet, sine quo tenebrascit in umbris,

30

      Ceu careat luce vel rationis ope.

Praeterea corpus minuant ieiunia digne

      Casta atque excubiae noctis ubique bene,

Quatinus ingenium concrescat acumine sensus,

      Cum caro putris abit, cum tenuata perit:

35

Carne fatigata pedetemptim gliscit acumen

      Cordis et initium sumit habere datum.

Cos acuit ferrum (mihi crede): secare capillum,

      Radere seu pariter absque labore caput.

Nec minus afflictum iusto moderamine corpus

40

      Intellectum offert, sanat et auget eum.

Denique dum superent gazae, dum larga facultas,

      Dum maiora inhies, dum utiliora roges,

Da quod egent miseris, miserum defensio fito:

      Pauper egenus inops te miserante boet.

45

Te miserante boet, vivat quicumque misellus:

      Te auxilium vitae postulat esse suae.

Esto pater frater mater soror agnus utrinque,

      Debilibus spes res gloria summa dies.

Dilige iustitiam: callis comitetur amicus

50

      Iustitiae tecum primus ad omne bonum.

Exalta muni custodi collige lauda

      Sublima clerum seu venerare tuum.

Aedibus et sacris meritos sic defer honores,

      Sedibus in sanctis ut merearis opem.

55

Tempore manduca bibe dormi surge labora:

      Sunt facienda suis omnia temporibus.

His habitis aliisque bonis in nomine trino

      Cunctipotentis heri cum deitate sui,

Huius ab initio thomi scrutarier oro

60

      Eius scripta pia mente opere ore fide.

Hic fons, hic doctrina potens, hic flumina opima

      Eclesiae sanctae candidiora nive.

Scilicet alticanori quinque volumina Moysi

      Iuncta nitent, mortem illius usque canant.

65

Iosue dux ducens consurgit fortis in armis

      In patriam populum, iure tenente locum.

Septimus ecce liber censorum nomina fatur,

      Quorum Hebrea fuit sub ditione manus.

Horum facta genus tempus loca bella triumphi

70

      Sunt inserta sibi debito honore sui.

Femina quis sociata sedet Ruth nobilis una,

      Quam Iob eximiae consequitur fidei.

Hunc imitare libens, quoniam patientia pura

      Extitit ac nobis magna figura fuit.

75

Quattuor et Regum libri bis octo Prophetas

      Ante, quibus David iungitur hymnificus:

Hymnica psalmorum cecinit qui carmina David

      Plurima de Christo mystica saepe loquens.

Prodiit ex cuius regali virgo Maria

80

      Semine, quae peperit virgo beata deum.

Pacificus Salomon nec non Sapientia iuxta,

      Tertius est Iesus continuatus eis.

Post Paralypomenon, Ezras quoque sive Nemias,

      Hinc Hester, Iudith et Tobias recinit.

85

Inclita bella deinde tonant Machabea quondam

      Pro lege ac patria proque salute data.

Haec scriptura quidem breviter memorata vetusta

      Stat quanquam modico rusticuloque stilo.

Initiant testamenti praecepta novelli

90

      Bis duo concordi famine sanctivomi:

Mattheus Marcus Lucas celsusque Iohannes

      In sensu parili dogma tonando dei.

Personae quorum variae, doctrina sed una,

      Vnus utrisque tenor, una sequenda via.

95

Hi, quid vel quae quanta seu vel qualiter egit

      A patre descendens natus, ubique docent.

Hinc hominis primo facies asscribitur, orsus

      Est quia sat domini caelitus ex genesi.

Forma leonis inest pulchre formata secundo,

100

      Quod tetigit rura devia voce sua.

Rebus ait sacris siquidem quia tertius, inde

      Nunc olli species imprimitur vituli.

More aquilae quoniam transcendit sidera quartus,

      Eius ob id specimen sthematis ipse gerit.

105

Quis et, apostolicos, Lucas, quod edidit actus,

      Subdit, ubi totus instruitur populus.

Catholicae hinc septem redolent mirabile cartae,

      Format apostolicus quas operando stilus.

His haerent bis septem Pauli scripta deinde,

110

      Ante lupina cui vox modo ovina micat.

Hoc concludit opus iam visio sancta Iohannis,

      Visio sancta satis ac memoranda nimis

Haec nova rite cluit series subiuncta priori,

      Vmbra prior quarum causaque posterior.

115

Ergo iter est duplex, utriusque effectus in uno,

      Quo tribuente datur scansio celsa poli.

Hic, quia divitiae aeternae vitalia mensae

      Implent omnino nectare perpetuo,

Hic, paradyse, tuus nitida ratione patescit

120

      Multimodus fructus melliferaxque locus.

Hic sitiens potum, esuriens panem, anxius aeque

      Laetitiam inveniet, laetus et inde fiet.

Haec tamen in hoc mortali dum corpore quisque

      Degit habetque magis, plus ab amore velit.

125

Sic si ligna magis dentur, magis aestuat ignis,

      Sic mage vina sitit, prout mage quisque bibit.

Cum vero spes res fuerit, tunc pleniter horum

      Plenus amator erit, iam saciatus ero.

Ad quod haec domus, haec doctrina, haec semita, tantum

130

      Mens instet vere sub deitatis ope.

In phisicis, logicis, etiam moralibus istic

      Omnia sunt, lector, in brevitate tibi.

Hic hic argentum aurum gemmae vascula vestes

      Et quicquid terrae carius esse valet.

135

Hic et lex preciosa - nihil preciosius illa

      Aut est aut viget aut ridet oletve sacre -

Iusta iubens, iniusta vetans, mala cuncta repellens,

      Omnibus inque bonis nobilitate potens.

Discidium furor ira dolus discordia rixa

140

      Consilio legis huius obire queunt.

Erudit indoctos, quosdam sapientibus aequans,

      Contribuit mediis dogma salutis ita.

Magna pluit magnis, disponit parvula parvis,

      Est in utroque stilus iustitiae validus.

145

Notitiam Iesu praebet confessio munda,

      Extat ea en homini lex veneranda sibi.

Extat ea en homini lumen per compita mundi,

      Terribili voce lux et origo sui.

Artibus ingenuis praecellit dignius ista

150

      Ars: genere eloquio vi ratione vice.

Vtile sive decens nec non perstringit honestum,

      Imbuit exornat instruit armat amat.

Haec aperit, totus postquam mutaverit orbis;

      Quid sit ibi eclesia mox reditura citim.

155

Terret ibi plures, quodam demulcet et illic,

      Fixa futura notans nec dubitata quidem.

Ante tamen reserat clare primordia cosmi

      Et per quam illius esse fuit sophiam:

In primis caeli terraeque marisque creator,

160

      Ipsius et natus, spiritus atque agius.

Huius ab amne fluit divina scientia late,

      Mundum pestiferis exspolians tenebris:

Quoque modo quisquis caveat munitus ab armis

      Hostis perversi tela inimica nimis.

165

Quadrivium gignit virtutis nobile sane,

      Terrigenum mittit per quod in astra genus.

Haec quam multiplici sermone salubria semper

      Attrahit atque movet sive monendo iubet.

Haec iubet, atra fugat, dehinc fallacia pellit,

170

      Vera superna capit: haec facit, illa fugit.

Exul ab exilio dapibus solatur opimis,

      Cum legit aut relegit cumque relecta sapit.

Haec mala vile vehit coeuntia temporis huius

      Nec digna aeternis aestimat esse bonis

175

Aut ea - cerne - timet: tantum formidat amare,

      Quantum, ne non sit coetibus in superis.

Hic dominus loquitur, hic nos ei corde loquamur,

      Quo nil maius adit, nil vel adire potest.

Quisquis ea instructus mundanis usibus, hisce:

180

      Quis Salomone opibus ditior emicuit?

Hoc concessa cui dives sapientia fecit,

      Regibus ac cunctis hunc ea proposuit.

Tu quoque, qui es humilis, - prudens intentio sancta -

      Se propter sophiam dilige posce cape.

185

An non plus id pro quo aliud fit, quam actio quae fit?

      Se tamen haec sophia plus nec habere quiit.

Ergo deus trinus pax seu sapientia vera:

      Vltra non laus nec versificalis apex.

Huic operi magno magnis te nisibus aptas,

190

      Inclite rex Carole, lumine care mage.

Es splendor populi, lux mundi, gloria regni,

      Et bonitate prior nec pietate minor,

Nunc etiam cunctis praelatus iustius, alme,

      In genere humano nisu opere arte fide:

195

Vi David, intellectu Salomon benedicto,

      In specie Ioseph, spe induperator ovans.

Qui mare, qui terram, qui totum continet orbem,

      Te conservet amet ducat adusque polum.

Sit tibi honor pax ordo decus patientia regnum

200

      Prosperitas omnis et sine fine vale.