1. de sancto Gabinio et Susanna

Frater erat Gaii Gabinius, ille Suzannam

Nutribat sobolem, supero quam ornaverat auro,

Fama aures huiusce terens Diocletiani

Nuntiat egregiam forma sensuque puellam;

5

Ille parans sagam genito vincire maritam,

Dirigit illustrem quemdam, horum carne propinquum,

Qui catus ista serat taedarumque omnia firmet.

Hinc patrem ille petit; pater at patruusque Suzannam

Inveniunt firma penitus radice vigere,

10

Semina quae dederant nullo agmine flabra timere.

Claudius imperii summos proponit honores,

Eximiam regis prolem, patris alta sequentem,

Et ditione pari sublimia sceptra regentem,

Praecipuum iuvenem splendore ac robore celsum:

15

Illa fidem servans coelestibus, ima refutat

Foedera, divino humanum postponit honorem,

Sidereo fastu terrestria culmina sordent,

Perpetuis regnis mortalia regmina vilent.

Diversa alterno dum famine vota seruntur,

20

Qui capere advenit, capitur, laqueansque tenetur;

Instruitur patribus, scelerati poenitet actus,

Fluctibus abluitur divis, supero amne novatur;

Tingitur atque domus geminae duo lumina prolis,

Quaecivas et Alexander, Prepedigna iugalis.

25

Integer esse Dei cultor dum Claudius ambit

Atque sequi Christum ad coelestia sceptra vocantem,

Cuncta facultatum vendens largitur egenis,

Singula quaeque valet vinctorum ergastula lustrans

Sanctorum sese pedibus prosternit, et horum

30

Tegmine vel victu satagit relevare catenas,

Ipse precum poscens per eos pietate levari.

Pluribus Augustus hunc exspectare diebus

Fert, firmare putans solidissima foedera iussi.

At neque consumptam reparat dum Cynthia formam,

35

Ad celsas aedes vel festa theatra reversum,

Quaerit utrum longe discesserit, an remeanti

Quidlibet obstiterit; credit languore moratum.

Huius erat secum frater comes ordine rerum:

Maximus hunc illi solatum invisere mittit,

40

Aegroti qui strata levet, qui fervida sedet,

Turbida componat, fastidia cruda repellat

Insuper inquirat dotes et pacta puellae,

Quid gestum referat, poscat quae dona rependat.

Maximus accedens precibus cum plebe vacantem

45

Reperit Ecclesiae fratrem, stupidusque renutat

Quid sibi res pangat; mirantem Claudius almos

Proripit ad Patres, recti qui pervia callis

Dum retegunt, famulant agitantque ad lumina mentem.

Credit hic acceptis vivisque infunditur undis,

50

Culminis eximii contingere nititur arcem,

Addicitque foro census ac libat egenis;

Vtitur hac in re fido Trasone sodali:

Is, velante toga, Christi tecto igne calebat,

Chrismate quem Gaius dudum sacrasse notatur

55

Noctibus ille adiens vicos, ergastula lustrans,

Indiguis alimento Dei sub honore ferebat,

Gesta recondebat, titulis monumenta colebat.

Ast ubi sollicito reserantur facta tyranno,

Qui saevis subigat mittit cruciatibus almos

60

Iulius, exsilio fratres qui missus ad ista

Deportat gemino et Prepedignam pignore fultam.

Coelum vinci impossibiles holocausta per ignem

Hi subeunt pariter, rutilo fulgore nitentes;

Ostia relliquias quorum capit aequore lectas.

65

Obsessus cum prole nigris Gabinius antris,

Longum ubi continuas teritur limando catenas,

Emicat e vinclis penetrans coelestia liber.

Aestuat imperii furor aegrescitque decoros

Ire pios, mandatque suae perducier aulae

70

Dotale invictam sociamque venire iugali,

Quam stolidus famulam ignorans pietate superni

Regis, ea reputat flecti ad sua iussa Suzannam.

Accipit at postquam votis et cantibus illas

Exaequare simul noctes, ita condere soles

75

Christi laude, iubet soboli revocata paternis

Aedibus, ut presso subigatur virgo pudore.

Adgaudens iuvenis spem praeripit atque reductam,

Nocte abdente nigrae terras velamine pallae,

Appetit, ingressusque domum splendore corusco

80

Hanc radiare videt, superoque nitore micantem.

Obstupet horrifico tremefactus lumine, pallet

Marcidus, exanimis, repetitque palatia cassus.

Anguis id Atracio gestum dans perfidus ore,

Mittit eum Numicis cogat qui subdier aris.

85

Iussus in ista Macedonius dum flectere tentat,

Robore subnixam divo non caedere parcit,

Fustibus ignavis quatiens pia viscera flagris.

Gloria virgineo regi sonat ore superno,

Continuansque Dei laudes invicta feritur;

90

Ense triumphalem subiens attollere palmam

Eque domu patris aetheream transcendit in aulam,

Intrat et aeterni thalamos dignissima regis.

Membra Serena legens tenebris dat, aromate multo

Condit, et involvit nitidis promptissima velis

95

Atque pium manibus satagens componere funus,

Patris Alexandri secus ossa beata recondit.

Nec patitur sanctum tellure latere cruorem,

Carbaseo rimas scrutans quin sumit honore

Candentique levans tegit inclyta dona metallo.

100

Quae secreta colens intraque palatia servans

Occulta Domino sese libabat in ara.

Huius dum meritis evecta levatur in astra

Sanguine martyrii Gaio coelestia nacto,

Inque poli regno merita renitente corona,

105

Marcellinus ei sedis succedit honore

Ac sequitur factis, sub eodem colla tyranno

Desectus, coelum et pretio cervicis adeptus.

Cumque Antoninus, tum Claudius atque Cyrinus

Membra ubi nuda iacent triginta et quinque diebus

110

Post a Marcello cum laude leguntur et hymnis

Saeva per immodicas tribulatio canduit orbis

Haec partes, uno tantum sub mense dierum,

Vt septem atque decem tunc millia caesa feruntur,

Tempore nec parvo coelum actis undique sanctis,

115

Praesule praecipuo sedes Romana vacarit.